معرفی کتاب «یادداشت‌ های دیپلماتیک از دوران اصلاحات: خروج از انزوا، خاطرات سید محمد صدر»

کتاب «یادداشت‌های دیپلماتیک از دوران اصلاحات: خروج از انزوا، خاطرات سید محمد صدر سال 1377» تالیف آقای دکتر سید محمد صدر در سال 1395 از سوی نشر وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران منتشر گردیده است.

دکتر صدر از چهره های انقلابی و سیاسی قبل از انقلاب است که پس از پیروزی انقلاب وارد عرصه های اجرایی و سیاسی شد. ایشان از سال های 1376 تا 1383 معاونت امور کشورهای عربی و آفریقایی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران را برعهده داشته است. ایشان پس از انتخابات ریاست جمهوری 2 خرداد 1376 به دلیل آشنایی با مسائل حوزه عربی و خاورمیانه و تجربیات بسیار خوب در حوزه سیاست خارجی و روابط بین الملل به این سمت منصوب شدند.

این کتاب تحت عنوان «خروج از انزوا» در بردارنده خاطرات ایشان در طول سال 1377 هجری شمسی (سال دوم فعالیت دولت اصلاحات) است. بی شک جناب آقای دکتر صدر به عنوان یک دیپلمات مجرّب با استمرار همکاری با بخش تاریخ شفاهی وزارت امور خارجه و کمک به تدوین سه مجموعه از خاطرات خود، نقش اساسی و محوری در توسعه فعالیت-های تاریخ شفاهی سیاست خارجی کشورمان ایفا کرده است.

جناب آقای دکتر صدر در مقدمه این اثر اظهار می‌دارد، متن پیش رو، دفتر سوم از خاطرات سیاسی و دیپلماتیک اینجانب است که به تدوین یادداشت‌های دوران مسئولیت در معاونت امور کشورهای عربی و آفریقایی وزارت امور خارجة دولت اصلاحات از سال 1377 اختصاص دارد. این دوره از آن رو که صحنة بروز آثار چرخش گفتمانی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران بود، در برگیرندة تجربه‌ها و درس‌هایی نو در مدیریت، مذاکره و گسترش روابط بین‌المللی و منطقه‌ای است.

این رویکرد که با طراحی و پیشگامی جناب آقای سید محمد خاتمی بر پایه گفت و گوی میان فرهنگ‌ها و تمدن‌ها شکل گرفت، تنش‌زدایی، اعتمادسازی و همکاری بر پایه دفاع از منافع ملی و حقوق اساسی ملت را سامان داد و با دربرگرفتن منطقه حساس خلیج‌فارس، خاورمیانه و قاره آفریقا فرصت‌های جدیدی را برای ارتقای موقعیت و منزلت ایران به وجود آورد.

من در این دوره افتخار داشتم که به‌عنوان فرستادة ویژة رئیس‌جمهور کشورمان و مقام مسئول در وزارت امور خارجه با بسیاری از سران و شخصیت‌های برجسته سیاسی، مذهبی و فرهنگی کشورها دیدار و گفت و گو داشته باشم و آثار این تحول سیاسی را از نزدیک ببینم. به درستی می‌توان نام این دوران را در سیاست خارجی «خروج کشور از انزوا» دانست و در این قالب کاهش کدورت‌ها و عبور از بحران‌های منطقه‌ای را بر مدار اقتدار جمهوری اسلامی ایران مشاهده کرد.

مباحث مهم و ارزشمندی از سوی جناب آقای دکتر صدر در این اثر بیان شده است که عناوین آن طبق فهرست مطالب کتاب به شرح ذیل می‌باشد:

• شروع خوب سال 1377
• تبریک سال جدید به جناب آقای خاتمی
• بررسی موضوع امام موسی صدر
• سفر به شرق آفریقا(سفر به اوگاندا، ملاقات با وزیر صنعت و تجارت اوگاندا، ملاقات با وزیر امور خارجه آقای اوکانگایا، بازدید از مسجد شیعیان اوگاندا، دیدن سرچشمه رودخانه نیل، مصاحبه مطبوعاتی با رسانه‌های اوگاندا)
• سفر به کنیا(ملاقات با وزیر خارجه کنیا، ضیافت شام سفیر جمهوری اسلامی ایران، ملاقات با گروه‌های سومالیایی، بازدید از منطقه فقیرنشین کبیرا، بازدید از اورو پارک، بازدید از نشنال پارک، بازدید از منطقه سفری‌لُند واقع در منطقه نیواشا، ملاقات با رئیس‌جمهور کنیا، آقای دانیل آراپ مویی، بازدید از پارک زرافه‌ها)
• سفر به موزامبیک(ملاقات با وزیر خارجه موزامبیک، ملاقات با رئیس‌جمهور موزامبیک، ژواکیم آلبرتو چیسانو)
• سفر اول به آفریقای جنوبی(بازدید از هتل Sun City، بازدید از تبعیدگاه رضاشاه در ژوهانسبورگ، سفر به دبی)
• ملاقات با سیدحسن نصرالله، دبیرکل حزب الله
• ملاقات سیدحسن نصرالله با مقام معظم رهبری
• سفر به عمان(ملاقات با شخصیت دوم کشور عمان، دیدار از مسجد سلطان قابوس، شرکت در ضیافت شام رئیس مجلس عمان، ملاقات با رئیس مجلس عمان، ملاقات با وزیر خارجه عمان، ملاقات با مشاور بین‌المللی سلطان قابوس، ملاقات با سلطان قابوس، پادشاه عمان)
• سفر اول به کویت(ملاقات با امیر کویت، ملاقات با رئیس مجلس کویت، شرکت در ضیافت شام، ملاقات با روحانیون شیعه مقیم کویت، مصاحبه با هفته‌نامه صوت الخلیج، ملاقات با تجار کویتی، پیام تلفنی عجیب، ملاقات با قائم‌مقام وزارت امور خارجه کویت، ملاقات دوم با رئیس مجلس کویت، شرکت در ضیافت ناهار سفیر، پایان سفر)
• ملاقات با آقای خاتمی، رئیس‌جمهور
• سفر شیخ احمد یاسین،  رهبر روحانی جنبش حماس به تهران
• ملاقات شیخ احمد یاسین با مقام معظم رهبری
• ملاقات با شیخ احمد یاسین، رهبر روحانی جنبش حماس
• سفر دوم به آفریقای جنوبی(ملاقات با قائم‌مقام وزارت امور خارجه آفریقای جنوبی، بازدید از ساختمان یادبود پیشگامان، شرکت در مراسم روز آفریقا، ملاقات با وزیر معدن و انرژی، ملاقات با وزیر امور خارجه، ملاقات با رئیس کمیسیون سیاست خارجی پارلمان، ملاقات با وزیر جنگلداری و آب، گفتگوی سرپایی با وزیر دفاع آفریقای جنوبی، شرکت در ضیافت شام، بازدید از دماغه امید نیک)
• سفر به کنگو برازاویل(ملاقات با رئیس‌جمهور کنگو، آقای دنیس ساسوانگسو، بازدید از کینکوله و کارخانه چوب، ملاقات با دختر پاتریس لومومبا، ملاقات با وزیر تجارت خارجی، ملاقات با وزیر اقتصاد و نفت، تلفن از نیویورک)
• جلسه سیاست خارجی در دفتر رئیس‌جمهور
• جلسه با دکتر خرازی
• سفر به یمن(ورود به دبی، ورود به صنعا، دیدن وادی ظهر، بازدید از مرکز پزشکی ایران، آغاز سال تحصیلی مدرسه ایرانیان در یمن، ویژگی‌های یمن، ملاقات با معاون سیاسی وزارت امور خارجه یمن، ملاقات با قائم‌مقام وزارت خارجه یمن، ملاقات با نخست‌وزیر یمن، ملاقات با رئیس‌جمهور یمن، ملاقات با رئیس مجلس نمایندگان یمن، ملاقات با وزیر برنامه و توسعه یمن، مصاحبه مطبوعاتی با رسانه‌های یمن)
• سفر به کشور عراق(ملاقات با وزیر امور خارجه، ملاقات با معاون رئیس‌جمهور عراق، ملاقات با معاون نخست‌وزیر عراق، زیارت کربلا و نجف)
• سفر دوم به کویت(ملاقات با امیر کویت، ملاقات با ولیعهد و نخست‌وزیر کویت، ملاقات با معاون اول نخست‌وزیر و وزیر امور خارجه)
• سفر به کشور سودان(دیدار با رئیس‌جمهور، ژنرال عمر البشیر، برگزاری اولین نشست کمیته سیاسی مشترک همکاری ایران و سودان، شروع رسمی مذاکرات، دیدار با رئیس مجلس ملی، ملاقات با وزیر روابط خارجی سودان، ملاقات با وزیر فرهنگ و تبلیغات سودان، ملاقات با وزیر راه و ارتباطات سودان، ملاقات با دبیر کل انجمن دوستی مردمی جهانی سودان، جلسه اختتامیه کمیته سیاسی مشترک ایران و سودان، امضای سند پایانی اجلاس کمیته سیاسی مشترک ایران و سودان.