بارقه های امید برای حل بحران سوریه

برخی تحلیلگران سیاسی خاورمیانه بر این باورند که زمان همکاری های سازنده ی منطقه یی و فعال شدن دیپلماسی برای پایان دادن به بحران سوریه فرا رسیده است و از این رو باید منتظر تحولاتی مثبت در اوضاع بحرانی این کشور بود.

این روزها شاهد پویش های گسترده ی دیپلماتیک میان کشورهای درگیر در مساله ی سوریه برای پایان دادن به بحران این کشور هستیم. در این راستا، «ولید المعلم» وزیر امور خارجه ی سوریه، پانزدهم مردادماه وارد مسقط پایتخت عمان شد و با «یوسف بن علوی» وزیر امور خارجه ی این کشور دیدار و گفت وگو کرد. 

پس از آغاز ناآرامی ها در سوریه در سال 2011 میلادی، این نخستین سفر وزیر امور خارجه ی این کشور به یکی از کشورهای عربی حاشیه ی خلیج فارس است. سفر المعلم به مسقط با اقدام هایی برای پایان دادن به 4 سال جنگ داخلی در این کشور همزمان شده است. 

در این پیوند، یک روز پیش از سفر المعلم به عمان، «جان کری» وزیر امور خارجه ی آمریکا و «سرگئی لاوروف» همتای روس او در کوالالامپور پایتخت مالزی در حاشیه ی نشست وزیران «آ.سه.آن» دیدار کردند و تحولات سوریه و کشورهای منطقه و نیز مساله ی رویارویی با گروه تروریستی داعش را مورد بررسی قرار دادند. کری و لاوروف دوازدهم مرداد در دوحه پایتخت قطر نیز با «عادل الجبیر» وزیر امور خارجه ی عربستان سعودی، گفت وگوهای سه جانبه یی را برگزار کردند.

 

بسیاری از کشورهای عربی و غربی با آغاز بحران سوریه، در کنار مخالفان «بشار اسد» رییس جمهوری این کشور قرار گرفتند و با فراخواندن سفیران خود از دمشق، روابط دیپلماتیک خود را با سوریه قطع کردند. شماری از این کشورها که دست اندرکار فرایند سقوط اسد بودند اکنون رو در رو با واقعیت های منطقه همچون قدرت یابی گروه تروریستی داعش، با عقب نشینی تدریجی از مواضع خود، در اندیشه ی بازنگری در سیاست هایشان در قبال سوریه هستند.

همچنان که گفته شد برای حل بحران سوریه رایزنی های دیپلماتیکی در جریان است و این تلاش ها مساله ی سوریه را در رسانه های عربی برجسته ساخته است.

با توجه به اینکه فروپاشی کامل دولت سوریه قدرت یابی بیشتر داعش و افزایش دامنه ی هرج و مرج را سبب می شود اکنون نگاه ها به بحران سوریه تغییر کرده و غرب و برخی از حکومت های منطقه مبارزه با داعش را در اولویت قرار می دهند. در چنین شرایطی است که ضرورت های فعال سازی دیپلماسی در منطقه معنا و مفهوم بیشتری پیدا می کند. 

در این پیوند، روزنامه ی «المنار» چاپ فلسطین هفدهم مرداد در گزارشی تحلیلی به قلم «خیام الزعبی» نوشت: در روزهای اخیر نشانه های نزدیکی عربستان سعودی و سوریه درباره ی تحولات این کشور آشکار شده است. ریاض که پیش از این با تندروی بر ضرورت برکناری اسد به عنوان راهی برای حل بحران پیچیده ی سوریه تاکید می کرد اکنون با لحنی دیگر سخن می گوید. پیچیده شدن مسایل و قدرت یابی گروه های مسلح مانند داعش سبب شده عربستان موضع خود را تغییر دهد و دنبال راه حل سیاسی برای بحران سوریه باشد. به همین سبب ریاض راهبرد تازه یی را درباره ی سوریه در پیش گرفته است که در این راهبرد مبارزه با گروه های تروریستی که در منطقه آشوب به پا کرده اند یک اصل است. 

الزعبی با استناد به گفته های «قاسم المصری» معاون پیشین وزیر امور خارجه ی مصر در مورد تغییر رفتار سعودی ها نوشت: آنچه تحکیم این راهبرد را سبب می شود دیدار چندی پیش «علی مملوک» رییس دستگاه اطلاعاتی سوریه با «محمد بن سلمان» وزیر دفاع عربستان در ریاض است که زیر نظارت روسیه صورت گرفت. 

نویسنده ی المنار افزود: به طور خلاصه اکنون زمان همکاری سازنده برای پایان دادن به بحران سوریه از راه تن داده به خواسته های مردم این کشور، برقراری امنیت و ثبات و حفظ حاکمیت سوریه فرا رسیده است و روزها و ماه های آینده تغییرهای ریشه یی را در پرونده ی سوریه شاهد خواهیم بود. 

المنار همچنین هفدهم مرداد در گزارشی تحلیلی به قلم «میشیل کلاغاضی» آورد: تحرک سیاسی آغاز شده و منطقه شاهد دیدارها، رایزنی ها و چانه زنی هایی بسیاری با هدف حل بحران سوریه است. با وجود اختلاف نظرها، مردم سوریه نشانه های امید برای حل بحران را احساس کردند به ویژه با سفر المعلم به عمان و دیدار وی با بن علوی این امیدها افزایش یافته و چشم مردم سوریه به دود سفیدی دوخته شده است که از مسقط بالا خواهد رفت. 

روزنامه ی «الدستور» اردن نیز هفدهم مرداد در گزارشی به قلم «مهند مبیضین» نوشت: بحران سوریه در حال حل شدن است. عربستان دریافته که راه حل این بحران، گفت و گوی سوری– سوری است و این مساله در دیدار مملوک و هیات همراه وی به ریاض مطرح شد. 

بر پایه ی گزارش الدستور، مسقط درهای بحران یمن و سوریه را خواهد گشود و همه ی این اقدام ها با رضایت و آگاهی ریاض صورت می گیرد، آن هم در شرایطی که انفجارهای تازه در مسجدی در عربستان تهدیدهای امنیتی در این کشور را دوچندان کرده است. 

افزون بر این، روزنامه ی «الوطن» عمان هفدهم مرداد در گزارشی تصریح کرد: به نظر می رسد تاجران جنگ، بحران آفرینان و صادرکنندگان تروریسم و مرگ در اردوگاه توطئه، از تحولات سوریه که بر خلاف میل آنان است در تنگنا قرار گرفته اند. آنان پس از آشکار شدن دسیسه های خود دچار خفگی شده اند و اکنون سوداگری بر سر زندگی مردم سوریه و حقوق آنان به خط پایانی خود رسیده است. 

به نوشته ی روزنامه ی «الشرق الاوسط» عربستان در هفدهم مرداد ، دولت عمان از وزیر امور خارجه ی سوریه استقبال کرد و به عرصه ی میانجیگری بحران سوریه وارد شد. عمان پس از نقش آفرینی در توافق هسته یی ایران، اکنون به فرایند میانجیگری برای رسیدن به راه حل سیاسی در بحران سوریه گام نهاده است. تاکنون تصویر نقشی که ممکن است مسقط در بحران سوریه بازی کند مشخص نیست اما این کشور کارنامه ی درخشانی از تلاش های دیپلماتیک سری در بحران ها را دارد. 

با توجه به سرعت تحولات منطقه اهمیت توافق هسته یی ایران با گروه 1+5 نمایانتر شده و به نظر می رسد این توافق تاثیر مثبت خود را بر روند تحولات منطقه گذاشته است. به عبارتی دستیابی به توافق هسته یی فصل تازه یی از گفت وگوها و همکاری را برای حل بحران های منطقه آغاز کرده است. 

به نوشته ی روزنامه ی «السفیر» لبنان در هفدهم مرداد انتظار نمی رفت که پیامدهای توافق هسته یی ایران در سطح منطقه این اندازه زودهنگام باشد. گمانه زنی ها نشان می داد که پیش از تایید کنگره ی آمریکا و مجلس شورای اسلامی نمی توان انتظار داشت که بحران های منطقه یی رو به بهبود گذارد. افزون بر این، بسیاری از زیان دیدگان این توافق مانند رژیم صهیونیستی و عربستان برای سنگ اندازی در این توافق تلاش گسترده یی کردند. 

السفیر در کنار تاکید بر نقش توافق هسته یی بر روند تحولات خاورمیانه افزود: بر خلاف گمانه زنی ها، همه ی طرح ها با هماهنگی کم سابقه ی آمریکا و روسیه پس از بحران اوکراین به حرکت در آمد. نشانه های این هماهنگی را در دیدار مقام های 2 کشور در شهرهای سوچی، دوحه و کوالالامپور به طور کامل می توان مشاهده کرد. 

بر پایه ی گزارش این روزنامه، برای نخستین بار طی چند سال اخیر سخن از حل بحران ها به میان می آید. اکنون پس از رسیدن خطر به مرزهای بزرگترین بازیگران منطقه یی و بین المللی این سخن به گوش می رسد. 

به نوشته ی روزنامه ی السفیر، آتش هایی که به مرزهای عربستان سعودی و ترکیه رسیده سبب شده است تا آنچه در حل مساله سوریه پیش از این ناممکن بود در ماه ها و هفته های آینده امکان پذیر شود.