صدای ایران- گروه اجتماعی: در حالی‌که کمتر از چند ماه تا آغاز روند رسمی انتخابات هفتمین دوره شورای اسلامی شهر و روستا باقی مانده، فضای سیاسی کشور همچنان در وضعیت آرام و تا حدی سردی قرار دارد. برخلاف دوره‌های پیشین که از ماه‌ها قبل، استعفاها و تحرکات انتخاباتی در بدنه شهرداری‌ها و گروه‌های سیاسی شدت می‌گرفت، امسال هنوز نشانه‌ای از شور انتخاباتی گسترده در پایتخت دیده نمی‌شود.

تا این لحظه تنها دو نفر از مجموعه شهرداری تهران ــ عبدالمطهر محمدخانی، سخنگوی شهرداری و رئیس مرکز روابط عمومی و شادی مالکی مدیرعامل سازمان تاکسیرانی شهرداری تهران ــ رسماً استعفا دادند. در حالی‌که انتظار می‌رفت تیم نزدیک به علیرضا زاکانی شهردار تهران، به‌عنوان یکی از نیروهای سیاسی فعال در مدیریت شهری، زودتر از سایر گروه‌ها وارد فضای انتخاباتی شود.

رقابت‌های درون‌گروهی در اردوگاه اصولگرایان

بخش عمده‌ای از رکود فعلی را باید در رقابت‌های درون‌گروهی میان جریان‌های اصولگرا جست‌وجو کرد. در حال حاضر چند محور اصلی درون این جریان در حال ارزیابی موقعیت خود هستند؛ از جمله طیف نزدیک به جبهه پایداری، حامیان سنتی مدیریت شهری فعلی و گروه‌های میانه‌روتر که به‌دنبال بازسازی چهره‌ای تازه از شورا در افکار عمومی‌اند.

در چنین شرایطی، شهرداری تهران به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین پایگاه‌های اجرایی جریان اصولگرا، در وضعیتی دوگانه قرار دارد: از یک‌سو تمایل دارد از ظرفیت نیروهای خود در انتخابات بهره ببرد، و از سوی دیگر نمی‌خواهد با استعفاهای گسترده، ثبات مدیریتی مجموعه را تا پایان مأموریت فعلی خدشه‌دار کند.

در نتیجه، نوعی احتیاط حساب‌شده سیاسی بر رفتار مدیران ارشد شهرداری سایه انداخته است؛ احتیاطی که احتمالاً تا زمان نهایی شدن فهرست‌های انتخاباتی ادامه خواهد یافت.

سه‌ساله شدن شورا و کاهش انگیزه

یکی از عوامل مهم در کاهش انگیزه ورود مدیران شهری به رقابت انتخاباتی، سه‌ساله شدن دوره شورای هفتم است. کاهش مدت مأموریت از چهار سال به سه سال، عملاً جذابیت کرسی شورا را کم کرده است. برای بسیاری از مدیران، حضور در ساختار اجرایی شهرداری که امنیت شغلی و امکان اثرگذاری مستقیم دارد، ترجیح داده می‌شود بر یک رقابت پرهزینه و با دوره کوتاه نمایندگی.

در عین حال، تجربه‌های گذشته نشان داده که بخشی از اعضای شوراها در دوره‌های قبلی با محدودیت‌های گسترده مالی و نظارتی مواجه شدند و نتوانستند آن‌گونه که انتظار می‌رفت در سیاست‌گذاری شهری نقش فعال ایفا کنند؛ مسئله‌ای که انگیزه ورود نیروهای تازه را نیز کاهش داده است.

ابهام در زمان و ترکیب انتخابات

عامل دیگر، بی‌اعتمادی به زمان قطعی برگزاری انتخابات شوراهاست.

از آنجا که عمر شورای ششم یک‌بار تمدید شده، بسیاری از فعالان سیاسی نسبت به احتمال تعویق دوباره یا تغییر در روند اجرایی انتخابات تردید دارند. این مسئله باعث شده بخشی از نیروها تصمیم به استعفا یا ورود رسمی را به زمان نزدیک‌تر به ثبت‌نام موکول کنند تا از تصمیم زودهنگام و پرریسک پرهیز شود.

تأثیر تحولات منطقه‌ای بر فضای سیاسی داخلی

در سطح کلان‌تر، تحولات بین‌المللی و منطقه‌ای ــ به‌ویژه درگیری ۱۲ روزه اخیر در منطقه ــ توجه بخش زیادی از رسانه‌ها و تصمیم‌گیران کشور را به حوزه سیاست خارجی معطوف کرده است. در نتیجه، فضای سیاسی داخلی، از جمله انتخابات شوراها، هنوز در اولویت افکار عمومی و نهادهای سیاسی قرار نگرفته است.

تجربه نشان می‌دهد که در چنین شرایطی، فعالیت‌های انتخاباتی معمولاً با تأخیر و در بازه زمانی فشرده‌تری آغاز می‌شود.

شورای هفتم؛ عرصه بازسازی اعتماد عمومی

از منظر افکار عمومی نیز، انتخابات شوراهای شهر و روستا با چالشی جدی روبه‌روست. عملکرد شوراهای پیشین، به‌ویژه در حوزه نظارت و شفافیت مالی، موجب کاهش اعتماد بخشی از مردم شده است. در نتیجه، جریان‌های سیاسی باید این‌بار با برنامه‌های ملموس‌تر و چهره‌های تازه‌تر وارد میدان شوند تا بتوانند بخشی از اعتماد از‌دست‌رفته را بازسازی کنند.

در همین زمینه، برخی ناظران معتقدند که انتخابات شورای هفتم بیش از آنکه صحنه‌ی تقابل جناح‌ها باشد، میدان رقابت میان کارنامه‌ها و عملکردها خواهد بود؛ جایی که تجربه مدیریتی، سوابق اجرایی و ارتباط با بدنه اجتماعی بیش از شعارهای سیاسی اثرگذار خواهد بود.

با کنار هم گذاشتن تمام این مؤلفه‌ها، می‌توان گفت فضای پیش‌انتخاباتی شوراهای شهر و روستا در سال آینده، برخلاف دوره‌های گذشته، آرام، محاسبه‌گر و تا حدی سرد است.در تهران، که همیشه خط‌مقدم رقابت‌های سیاسی کشور بوده، هنوز تیم‌های انتخاباتی وارد فاز علنی نشده‌اند. جریان‌های مختلف اصولگرا و حتی نیروهای مستقل ترجیح داده‌اند فعلاً به رصد شرایط سیاسی و بین‌المللی بپردازند.

از سوی دیگر، چهره‌های شاخص اصلاح‌طلب نیز هنوز تصمیم مشخصی درباره نحوه حضور خود نگرفته‌اند و بیشتر در حال بررسی فضای تأیید صلاحیت‌ها و ائتلاف‌های احتمالی‌اند و از چهره های این جریان در حوزه مدیریت شهری پرویز حناچی شهردار اسبق تهران استعافا داده است. 

به‌این‌ترتیب، می‌توان گفت که انتخابات شورای هفتم بیش از هر زمان دیگری تابع تحولات کلان سیاسی و بین‌المللی کشور خواهد بود. موج اصلی رقابت، احتمالاً در ماه‌های پایانی سال و هم‌زمان با آغاز رسمی فرایند ثبت‌نام شکل می‌گیرد؛ زمانی که چهره‌های سیاسی ناگزیر خواهند شد میان ماندن در مدیریت اجرایی یا ورود به میدان انتخاباتی، تصمیم نهایی خود را بگیرند.