«رستاخیز» گرفتار بلای اکران

امروز صبح خانه سينما، خانه صنفي اهالي سينما در جلسه‌اي فوري با حضور اعضاي هيات‌مديره اين نهاد به تعليق وضعيت اكران فيلم «رستاخيز» رسيدگي مي‌كند. «رستاخيز» پس از گذشت نزديك به دوسال از آخرين و نخستين باري كه در جشنواره فجر نمايش داده شد و پس از گذر از فيلترهاي متفاوت به دليل مخالفت مراجع ديني با شكل روايت عاشورا، با اصلاحيه و كوتاه شدن زمان فيلم مجوز نمايش گرفته بود و قرار بود عيد فطر به نمايش عموم درآيد؛ اما در آخرين روز از سوي ارشاد و به دستور سازمان سينمايي تا اطلاع ثانوي اين اكران متوقف شد. علت اين تعليق حواشي مهم‌تر از متني بود كه براي اين فيلم ساخته شد؛ موضع‌گيري‌ها درباره اين فيلم از همان زمان كه ارشاد به فيلم مجوز نمايش داد شروع شد كه البته ريشه اين اعتراضات به جشنواره فجر دو سال پيش باز مي‌گشت. . براي بهتر فهميدن آنچه امروز براي اين فيلم پيش آمده شايد بهتر باشد مروري بر اتفاقات گذشته داشت.

اول- هرچه به نمايش فيلم نزديك مي‌شد در شبكه‌هاي اجتماعي و موبايلي سخناني عليه فيلم منتشر مي‌شد كه معلوم نبود مشخصا از چه نشات مي‌گرفت. زيرا برخي از رسانه‌هاي اصولگرا كه پيش‌تر در جشنواره فجر و همزمان با نمايش «رستاخيز» مواضع تندي عليه فيلم گرفته بودند همقدم با فيلم شده بودند و نسبت به قبل عليه فيلم موضع‌گيري نمي‌كردند. حتي در مراسم رونمايي از فيلم دوربين صدا و سيما نيز براي پوشش مراسم رونمايي در سالن نمايش فيلم حضور داشت و همه اينها تغيير فضاي مخالفان را پس از اصلاحيه‌هايي كه بر فيلم صورت گرفته بود؛ نشان مي‌داد. در مطالبي كه شبكه‌هاي مجازي و اجتماعي منتشر مي‌شود مي‌توان نام بسياري از مداحان از جمله حاج منصور ارضي را ديد كه عليه اين فيلم موضع‌گيري صريح و جدي و تندي كرده‌اند و حتي تهديد. مشكل اين مخالفان با فيلم بيشتر بحث مضمون است و چند نكته كه مي‌توان به طور اجمالي آنها را نمايش چهره حضرت عباس(ع) و همچنين نحوه شهادت اين بزرگوار، نمايش اشتباه مقتل و نحوه شهادت حضرت علي اصغر‌ (ع) دانست.

دوم- شايعه‌هاي توقف اكران «رستاخيز» از همان روز رونمايي فيلم نيز به گوش مي‌رسيد. وقتي در اين مراسم فيلم با ٤٥ دقيقه تاخير به نمايش در آمد بعد از نزديك به ١٠ دقيقه كه از نمايش فيلم گذشت، ابتدا صداي فيلم قطع شد و بعد هم خود فيلم و پس از آن نيز چراغ‌ها بود كه روشن شد. يك منبع آگاه به «اعتماد» گفت كه «مديريت موزه دفاع مقدس جلوي نمايش فيلم و مراسم رونمايي فيلم را به دليل همين اعتراضات گرفته است». البته كه بعد از رايزني‌هاي صورت گرفته و گذشت نزديك به بيست دقيقه مديريت موزه كوتاه آمد و فيلم به نمايش درآمد.

سه- روز دوشنبه ٢٢ تيرماه غلامرضا فرجي، سخنگوي شوراي صنفي نمايش و مدير پخش حوزه هنري درباره «رستاخيز» به تسنيم گفته بود كه «نسخه اوليه «رستاخيز» ٢١٠ دقيقه بود كه در جشنواره سي و دوم فيلم فجر اكران شد ولي در نسخه جديد براي نمايش در سينماها به مدت زمان ١٢٧ دقيقه، اصلاح شده است». او تاكيد كرده بود كه معترضان فيلم صبر كنند تا نسخه جديد فيلم را ببينند كه موارد مورد اعتراض‌شان رفع شده است.

چهار- اما حواشي ايجاد شده براي فيلم به قدري بود كه فيلم به اكران نرسيده متوقف شد. در آستانه اكران اين فيلم در عيد سعيد فطر، سازمان سينمايي وزارت ارشاد اطلاعيه‌اي داد كه در آن آمده است: «نظر به رعايت جايگاه و شان مراجع عظام تقليد و عالمان شاخص ديني يادآوري مي‌كنيم كه اكران فيلم «رستاخيز» تا تامين نظر برخي از مراجع بزرگوار تقليد به تعويق مي‌افتد».

پنج- با اعلام اين خبر از سوي سازمان سينمايي اما ماجرا به پايان نرسيد. روز چهارشنبه ٢٤ تيرماه مدير سينما شكوفه علي سرتيپي كه يكي از سينماهايي بود كه قرار داشت تا «رستاخيز» را نمايش بدهد در گفت‌وگويي با ايلنا گفته بود كه گروهي از مخالفان فيلم با مراجعه به سينما از ما خواستند تا پزتيوهاي فيلم رستاخيز را در اختيار آنها قرار دهيم تا فيلم را از بين ببريم. اين تهيه‌كننده سينما ادامه داده بود كه تعداد اين افراد نزديك به ٤٠٠ نفر بوده است و وقتي با مخالفت ما روبه‌رو شدند؛ كار به درگيري لفظي و فيزيكي كشيد كه مداخله نيروي انتظامي را به دنبال داشت كه بعد از دخالت نيروي انتظامي، تشنج و درگيري آرام شد و معترضان مشغول قرائت دعا شدند و بعد از انتشار بيانيه سازمان سينمايي و تعويق اكران فيلم، سالن سينما را ترك كردند. البته كه اين نخستين بار نبود كه نسبت به اين فيلم چنين واكنش‌هايي صورت مي‌گرفت و پيش‌تر نيز بنرهاي تبليغاتي اين فيلم در سطح شهر و شهرستان‌ها از سوي معترضان به اين فيلم مذهبي پايين كشيده شده بود.

شش- اكنون سوال مهم اين است كه موضوع اكران فيلم چگونه بايد حل شود؟ مشكلات مربوط به اين فيلم همه از مواردي است كه اكران و نمايش اين فيلم را بر اساس سياستگذاري‌هاي ارشاد پيچيده‌تر مي‌كند. با توجه به اين موارد نيز ارشاد بايد پيش‌تر فكري براي اين پروژه ميلياردي مذهبي مي‌كرد و خود را براي اين موضوعات از پيش آماده مي‌كرد كه اگر چنين بود حالا ارشاد دربرابر اين مواضع، راهكار خود را داشت و نه اينكه يك روز به نمايش فيلم در سطح كشور جلوي اكران فيلم را بگيرد. يا حتي بهتر است كه بگوييم بهتر بود كه از همان زمان كه اين فيلم در حال ساخت بود اين حساسيت‌ها لحاظ مي‌شد و قدم به قدم پيش مي‌رفت تا بتواند مراجع، و قشرهاي مذهبي و مردم جامعه را كه از كودكي با داستان عاشورا بزرگ مي‌شوند را همراه خود كند. اتفاقي كه براي «رستاخيز» رخ داده است را مي‌توان از چند زاويه بررسي كرد: اينكه وقتي قرار است داستان مذهبي كه ريشه در عقايد مردم دارد، ساخته شود و داراي حساسيت‌هاي اجتماعي، فرهنگي و مذهبي است، بايد از ابتداي مسير همگام با اكثريت جامعه قدم برداشت و جامعه را در جريان ساختش به طور كامل قرار داد تا جامعه اين‌گونه شوكه نشود. هم اينكه وقتي ارشاد و سازمان سينمايي مي‌داند كه فيلمي مي‌تواند چنين حواشي‌اي به همراه داشته باشد، بايد با سياستگذاري و آمادگي وارد عمل شود كه اين يعني تدبير، يعني همان شعاري كه رييس‌جمهور بر آن تاكيد مي‌كند؛ از دل تدبير است كه اميد زاييده خواهد شد.