٧ فیلم ماندگار عمر شریف / از دکتر ژیواگو تا شب ژنرال‌ها

عمر شریف بازیگر معروفی در ایران بود، دلیلش هم بازی در دو فیلم خیلی محبوب در ایران و بسیاردیده‌شده یعنی «دکتر ژیواگو» و «لارنس عربستان» بود؛ دو فیلم تاریخی ماندگار در تاریخ سینما که نام شریف را هم جهانی کردند. این بازیگر مصری‌الاصل یک هفته پیش در ۸۳ سالگی درگذشت.

به گزارش صدای ایران؛ شرق نوشت: او که برای بازی در فیلم «لارنس عربستان»، به کارگردانی دیوید لین در سال ۱۹۶۲، برنده جایزه گلدن‌گلوب و نامزدی اسکار نقش مکمل شده بود، برای فیلم «دکتر ژیواگو» هم جایزه گلدن‌گلوب را به خانه برد. عمر شریف با نام اصلی میشل شلهوب در آوریل سال ۱۹۳۲ در خانواده‌ای مسیحی در اسکندریه مصر به دنیا آمد. شریف بازی در سینما را در مصر آغاز کرد و خیلی زود شهرتش موجب شد به هالیوود برود و با بازی در هالیوود به چهره‌ای جهانی بدل شد. او در کنار بازیگری به بازی بریج هم بسیار علاقه داشت و کتابی هم در این زمینه نوشته است. عمر شریف درواقع آبرودار بازیگران غیرآمریکایی در هالیوود بود و توانست با بازی در نقش‌های محوری در فیلم‌های مهم، جایگاهی ویژه برای خودش ایجاد کند. آنچه در ادامه می‌خوانید، معرفی هفت فیلم مهم کارنامه شریف است. البته شریف در فیلم‌های مهم دیگری از جمله «قرار ملاقات»، به کارگردانی سیدنی لومت، «چه!»، به کارگردانی ریچارد فلایشر در نقش چه گوارا، «پلنگ صورتی دوباره ضربه می‌زند» در کنار پیتر سلرز و «وراثت»، به کارگردانی ترنس یانگ و در کنار ادری هیبرن هم بازی کرده، که در این فهرست جایشان خالی است.

عمر شریف اصلا قرار نبود در یکی از بزرگ‌ترین فیلم‌های تاریخ سینما نقشی مهم داشته باشد. اما بخت و اقبال یارش بود که دیوید لین در زمان انتخاب بازیگر برای این فیلم، اول سراغ هورست بوشولز برای نقش شریف علی رفت، اما این بازیگر درگیر پروژه‌های دیگر بود و نقش به عمر شریف رسید و به‌این‌ترتیب کارنامه بازیگری‌اش رنگی دیگر پیدا کرد و او را به شهرت رساند. شریف در این فیلم با پیتر اوتول همبازی بود و خیلی زود هم این دو بازیگر با هم دوست شدند. این فیلم براساس زندگی تامس ادوارد لارنس ساخته شده و تجربه‌های او از زندگی در عربستان زمان جنگ جهانی اول را روایت می‌کند.

سه سال بعد از موفقیت «لارنس عربستان»، عمر شریف دوباره با دیوید لین همراه شد و این‌بار نقش اصلی فیلم را بازی کرد. «دکتر ژیواگو» فیلمی حماسی و عاشقانه است که براساس رمانی به همین نام‌نوشته بوریس پاسترناک، ساخته شده است و شریف در آن با جولی کریستی همبازی بود. این فیلم که تا سال ١٩٩٤ در روسیه به نمایش درنیامد، در ظاهر داستان زندگی پزشکی شاعر به نام یوری ژیواگو است اما درواقع آینه‌ای از جامعه روسیه در نیمه اول قرن بیستم است. مصائبی که ژیواگو دچار آن می‌شود، درد و رنجی است که طبقه متوسط روسیه در دوران زمامداری استالین و پس از انقلاب اکتبر ۱۹۱۷ به آن مبتلا می‌شود. شریف پس از خواندن‌ رمان دوست داشت نقش پاشا را در فیلم بازی کند اما لین به او نقش اصلی را پیشنهاد داد.

شاید «سیزدهمین سلحشور» که براساس رمان «مرده‌خواران» مایکل کرایتون ساخته شده، فیلم مهمی نباشد اما یکی از بهترین بازی‌های عمر شریف در سال‌های پیری در همین فیلم و در مقابل آنتونیو باندراس است. بااین‌حال فیلم هم شکست تجاری خورد و هم منتقدان آن را نابود کردند. شریف چندسال بعد که در فیلم «موسیو ابراهیم» نقشی اصلی را بازی می‌کرد، با گله از نقش کوتاهش در «سیزدهمین سلحشور» یاد کرد و گفت بازی در فیلمی بد بسیار تحقیرآمیز است و بعد از «سیزدهمین سلحشور» تصمیم گرفت دیگر در فیلم‌های این‌چنینی بازی نکند. بااین‌حال «سیزدهمین سلحشور» فقط برای همان لحظات کوتاه حضور شریف دیدنی است.

شریف با «دختر بانمک» نشان داد توانایی بازیگری‌اش فقط در فیلم‌های تاریخی خلاصه نمی‌شود. او در این فیلم نقش نیک آرمسترانگ قمارباز را بازی می‌کند که همسرش فنی برایس (با بازی باربارا استرایسند) بازیگر است. شریف در این ملودرام موزیکال حتی توانایی خود را در آوازخوانی هم به رخ کشید و هرچند تمام موفقیت و شهرت فیلم به نام استرایسند تمام شد و یک اسکار هم به خانه برد اما کمتر کسی فیلم را دیده و اجرای دونفره این دو بازیگر از ترانه «تو زن هستی و من مرد» را فراموش کرده است.

احتمالا عمر شریف از اینکه همیشه او را برای نقش شیخ‌های پولدار عرب انتخاب می‌کردند خسته شده اما بازی‌اش در نقش شیخ ریاض در «هیدالگو» در برابر ویگو مورتنسن یکی از بهترین بازی‌های این بازیگر است. او شیخی خودسر و زورگو است که فرانک هاپکینز (مورتنسن) را دعوت می‌کند در یک مسابقه اسب‌سواری احمقانه چهار هزار و ٥٠٠ کیلومتری با او شرکت کند. فیلم شوخ‌طبع است و همین، حضور شریف را در فیلم دیدنی می‌کند.

عمر شریف در فاصله «لارنس عربستان» و «دکتر ژیواگو» در این شاهکار سینمایی بازی کرد. فیلم، داستان مانوئل آریگوئز، مبارز مخالف حکومت اسپانیا در زمان فرانکو، است که پس از پایان جنگ داخلی در فرانسه به حال تبعید زندگی می‌کند. او پس از ۲۰‌سال به دلیل بیماری مادرش تصمیم به بازگشت به اسپانیا را دارد ولی مأموران حکومت فرانکو هم دنبال او هستند. او در این فیلم با گریگوری پک و آنتونی کوئین همبازی شد و نقش یک کشیش را با توانایی و آرامش مثال‌زدنی بازی کرد.

عمر شریف در این فیلم پرستاره با پیتر اوتول و فیلیپ نواره همبازی شد. او نقش یک افسر ارتش سازمان اطلاعات آلمان را بازی می‌کند که در روزهای اشغال ورشو در سال ١٩٤٢ مسئول پیداکردن قاتل پرونده قتل یک زن است. او به سه نفر مظنون و به همراه آنها راهی سفری به پاریس برای ادامه تحقیقات می‌شود.