آغاز دوره همکاری هسته‌ای با ایران/ تهران به تعهداتش عمل خواهد کرد

پیتر جنکینز می‌نویسد: ایرانی‌ها با افزایش تئوری زمان گریز هسته‌ای در نطنز به حدود یک سال موافقت کردند و به این ترتیب دولت ایالات متحده می‌تواند با مخالفت‌های وحشیانه اسرائیل و دوستانش در کنگره با برنامه جامع اقدام مشترک مقابله کند.

پیتر جنکینز 

بسیاری از اظهار نظرهای روزهای گذشته درباره «گام قاطع» به سوی برنامه جامع اقدام مشترک که ثابت می کند ماهیت برنامه هسته ای ایران صلح آمیز است، براساس فکت شیت کاخ سفید بوده است. من ترجیح می دهم که براساس بیانیه مشترکی که در لوزان توسط فدریکا موگرینی، نماینده اتحادیه اروپا و جواد ظریف، وزیر خارجه ایران صادر شده است، صحبت کنم. ما می توانیم مطمئن باشیم که ایران با تک تک کلمات بیانیه مشترک موافق است. چنین دیدی درباره فکت شیت وجود ندارد، چون ظریف در توییترش گفته که در آن تغییراتی ایجاد شده است.

بیانیه مشترک در مقایسه با فکت شیت جزئیات کمتری دارد. در عین حال مشخص است که ایران پیشنهادی مبنی بر اعتمادسازی چندین ساله به ایالات متحده و اتحادیه اروپا داده است و همچنین کاملاً به تعهداتش براساس ان پی تی عمل خواهد کرد. این اعتمادسازی شامل بازرسی های بی سابقه از برنامه هسته ای توسط بازرسان آژانس بین المللی انرژی اتمی است. نکته مهم این است که کشوری که قصد ساخت سلاح هسته ای را داشته باشد، هیچ وقت اجازه چنین دسترسی هایی را نخواهد داد.

ایران تجربه زیادی از سال های 2004 و 2005 دارد، یعنی سال هایی که ایران با آژانس بین المللی انرژی اتمی همکاری داشت و آژانس به ایران سوءظن داشت که چیزی را پنهان می کند. تلاش ایران برای اعتمادسازی در زمینه صلح آمیز بودن برنامه هسته ای اش نشان داد که سیاست پنهانکاری که در طول 18 سال گذشته جریان داشته، شکست خورده است.

البته یک بازه زمانی طولانی مدت از شفافیت ممکن است همه غربی ها را که برنامه هسته ای ایران کاملاً صلح آمیز است متقاعد نکند. برخی در غرب نمی خواهند متقاعد شوند. آنها و دیگران نگران یک دوره بسیار طولانی مدت هستند. آنها معتقدند که ایران زمان می خرد و بعد از آن که محدودیت ها بر سر فعالیت های غنی سازی اش تمام شد، با استفاده از گریز به سوی سلاح هسته ای خواهد رفت.

برداشتی که من از مطالعه بیانیه مشترک داشتم این است که مذاکره کنندگان نگرانی هایی داشته اند. یکی از امیدوارکننده ترین قسمت های «راه حل ها برای پارامترهای کلیدی» ارائه پیشنهاد همکاری های گسترده هسته ای است. سرمایه گذاری بین المللی به طراحی مجدد و بازسازی راکتور تحقیقاتی اراک کمک خواهد کرد. ایران در همکاری های بین المللی در زمینه انرژی هسته ای غیرنظامی، شامل راکتورهای تامین برق و تحقیقاتی، مشارکت خواهد کرد. اگر به فکت شیت نگاهی بیندازیم در می یابیم که ایران برای تامین تجهیزاتش نیازی به بازار سیاه نخواهد داشت، چون یک کانال تدارکات اختصاصی برای این کشور ایجاد خواهد شد.

این درجه از همکاری منجر به ایجاد رابطه خواهد شد. تعجب آور خواهد بود اگر این رویکرد به ایالات متحده و اتحادیه اروپا در این رابطه که ایران خواهان انرژی صلح آمیز هسته ای همچون ژاپن و برزیل است به جای این که به دنبال کشورهای دارای بمب اتم همانند کره شمالی، اسرائیل، هند و پاکستان باشد، کمک نکند.

در هر صورت این همکاری بین المللی فرصتی را به وجود خواهد آورد تا ایرانی ها احساس کنند که می توانند به دیگران برای تامین بسیاری از نیازهای هسته ای شان از جمله سوخت نیروگاه ها، تکیه کنند. در اوایل دهه 1980 میلادی، زمانی که ایالات متحده، آلمان و فرانسه همکاری هسته با ایران را رد کردند، این کشور مجبور شد روی به بازار سیاه و سیاست پنهانکاری بیاورد.

اصرار بر کاهش تعداد سانتریفیوژهای ایران در نطنز مهم بوده است و مقامات ایران باید نادان باشند تا از این وضعیت که زیر نظر نظارت بازرسان آژانس بین المللی انرژی اتمی است، برای رسیدن به سلاح هسته ای استفاده کنند. من نگران این هم بودم که این مقامات تقاضا برای کاهش تعداد سانتریفیوژها را تفسیر به تخلفی غیرقابل قبول تحت حقوق ایران و قوانین بین الملل کنند.

اما خوشحال شدم وقتی فهمیدم که در این زمینه اشتباه می کردم. ایرانی ها با افزایش تئوری زمان گریز هسته ای در نطنز به حدود یک سال موافقت کردند و به این ترتیب دولت ایالات متحده می تواند با مخالفت های وحشیانه اسرائیل و دوستانش در کنگره با برنامه جامع اقدام مشترک مقابله کند. ایران شایسته تقدیر برای درک چنین موقعیتی است. آنها نشان دادند که عمل گرا و عاقل هستند.

*پیتر جنکینز، ديپلمات بازنشسته وزارت خارجه انگليس و نماينده اسبق اين كشور در آژانس بين المللي انرژي اتمي بوده است.