گفت و گویی جالب با خالق «نه فرشته ام نه شیطان»

حالا او یکی از پرفروش‌ترین آلبوم موسیقی ایرانی را آهنگسازی کرده و همچنان به اجرای کنسرت‌های آلبوم موفق در همراهی با همایون شجریان ادامه می‌دهد. تهمورس پورناظری از جمله آهنگسازان جوان و موفق موسیقی ماست که در دومین جشن سالانه سایت موسیقی ما بخش مهمی از جوایز کار‌شناسی و مردمی را از آن خود کرد. موسیقی ما با مصنف آلبوم «نه فرشته‌ام نه شیطان» گفت‌و‌گوی متفاوتی انجام داده که شرح آن را در ادامه مطلب می‌خوانید:

 

اگر بخواهم راستش را بگوییم از‌‌ همان موقعی که کار تصنیف و تنظیم به پایان رسید مطمئن بودم یک کار موفق است اما تصور اینکه وارد زندگی مردم شود را نداشتم. می‌دانستم شنیده می‌شود و گل هم خواهد کرد. چون چیده‌مان، وسواس و احساساتی که در پشت کار وجود داشت به نحوی بود که می‌توانست «نه فرسته‌ام نه شیطان» را موفق کند. اما اینکه وارد زندگی مردم شود و صد‌ها فیلم از تصاویر بچه‌های ۳- ۴ ساله‌ای که دارند کار را می‌خوانند برای ما ارسال شود را پیش‌بینی نمی‌کردم.

 

جواب این سوال را باید در فضای حسی که موسیقی توانسته با مردم برقرار کند جستجو کنید. این کار تاکنون ۵ بار تجدید انتشار داشته است در حالی که اصلا در جایی ندیدم که دوستان مطبوعاتی این قضیه را اعلام کنند.

 

هدف همه آهنگسازان این است که کاری بسازند که در جان و دل مردم و مخاطب رسوخ کند. هیچ آهنگ سازی نمی‌تواند ادعا کند من کاری را ساخته‌ام بدون آنکه رسوخ کردن آن در میان مخاطبان برایم اهمیتی داشته باشد. اگر به سابقه سال‌هایی که من آهنگ سازی کرده‌ام نگاه کنید متوجه می‌شوید که خود من هم نمی‌توانم ادعا کنم کارم حتما به این درجه از شهرت می‌رسد. در طی ۱۸ سالی که مشغول آهنگسازی بودم کارهایی را ارائه داده‌ام که در میان مردم گل کرده‌اند. به علاوه کارهایی هم داشته‌ام که فروش خوبی داشته‌اند اما داستان «نه فرشته‌ام نه شیطان» با کارهای قبلی‌ام به کلی متفاوت است.

 

یقینا نت به نت این کار فکر شده بود. البته اصلا منظورم این نیست که عزیزانی دیگری که در عرصه موسیقی ایرانی کار می‌کنند آثارشان قکر شده نیست. اما وسواسی که در کار بود اصلا از نوع وسواس‌های صرفا موسیقایی نبود. در این کار هم من و هم همایون شجریان خیلی وسواس به خرج دادیم. ضمن اینکه باید به این نکته هم توجه کنیم که در برخی مواقع برقراری برخی ترکیب‌ها به جواب‌هایی مثل «بیداد» یا «گل صد برگ» منتهی می‌شود. این‌ها ترکیب‌هایی هستند که جواب می‌دهند. شاید به واسطه هم احوالی یا هم هدفی آهنگساز و خواننده باشد. ما هم در این کار یک هدف مشترک حسی داشتیم و تا آنجایی که من دیدم احساس می‌کنم توانستیم به آن هدف نزدیک شویم.

یقینا و با افتخار می‌گویم من برای مردم کار می‌کنم. اصلا ذات موسیقی که منتشر می‌شود و به روی صحنه می‌روی همین است. کار باید برای مردم باشد نه هیچ چیز و هیچ هدف دیگر.

 

چه کسی می‌خواهد این انگ را بزند. اگر آن شخص منتقد موزه دار موسیقی است بهتر از من می‌داند که موزه خاصیت موزه‌گی دارد. اما اگر مولف و مصنف روی صحنه موسیقی است باید ببینیم چه جایگاهی دارد. باید ببینیم در کارنامه کاری خودش چه دستاوردهایی دارد و اصلا چه کارهایی انجام داده است.

 

بالاخره اگر طرف من یک آهنگساز موفق باشد که در عرصه موسیقی ایرانی دستاوردهای چشم گیری دارد اصلا چنین انتقادی را مطرح نمی‌کند. کسی که موفق است علیه کار موفق هیچ حرفی نمی‌زند. چرا که من معتقدم هر کار موفقی می‌تواند راهگشای کار دیگران باشد. همانطور که گذشتگان ما و حتی هم نسلان ما کارهای موفقی انجام داده‌اند که راه را به سوی ما گشوده‌اند. مشکل اساسی که به نظر من باید بیشتر روی آن تمرکز کنیم این است که برخی از ما فراموش می‌کنیم که همگی روی یک مهمل نشسته‌ایم. وقتی این نکته اساسی را فراموش کنیم طبیعی است که در ادامه مقابل هم قرار می‌گیریم.

 

لازم نیست موفقیت به نام یک نفر نوشته شود. ما همه با هم این کار را انجام داده‌ایم.

 

طبیعتا. خلقت خداوند یعنی انسان روزانه هزاران نفر از هم نوعانش را از بین می‌برد دیگر وای به حال ما.

 

ما‌‌ همان جایی هستیم که آن را می‌خواستیم.

 

یک جای خوب. به این دلیل جای خوب که هم وطن من امروز موسیقی هم وطنش را گوش بدهد. بیایید به اهمیت این موضوع فکر کنیم.

 

مخاطب اصلی موسیقی دنبال توجیه نیست. این مخاطب می‌خواهد از موسیقی که تنها هدفش آرامش بخش بودن، احساسات عاطفی را برانگیختن و حال او را خوب کردن است استفاده کند. (البته در این بین موسیقی معنوی را فاکتور می‌گیریم). آنچه در موسیقی که اجرا می‌شود نکته اساسی است این است که حال مخاطبش را خوب کند. پس چنین مخاطبی دنبال توجیه، توضیح و نقد نیست. در یک لحظه یک کار را می‌شوند. اگر تا ۴۰ ثانیه با آن کار رابطه برقرار کرد می‌تواند شنیدن آن کار را ادامه دهد. در غیر این صورت کار آن آلبوم یا قطعه برای مخاطب تمام شده است.

 

هدف من ساختن قطعه‌ای که در آن گیتار هم حضور داشته باشد نبود. من کاری نساختم که حتما در آن ارکستر زهی وجود داشته باشد. آهنگ ساخته شده اما به فراخور احوال کار ارکستراسیون کار انجام شده و تنظیم صورت گرفته است.

 

اینکه این دو ساز کمتر شنیده نشدند مربوط به صدابرداری و اساسا مشکل صدا در سالن‌های ماست. تالار وزارت کشور و امکانات موجود در آن برای اجرای کنسرت مناسب نیست. اگر بنا باشد اینگونه نگاه کنیم می‌شود گفت در قطعه چرا رفتی هم صدای سه تار به خوبی شنیده نشد. اما دلیلش چیست؟ اینکه نوازنده سه تار خوب نبوده؟ قطعا نه.

 

ما در ارکستر زهی و سازهای کوبه‌ای مشکلی نداشیتم و از سوی دیگر قطعه «چونی بی‌من» در روز کنسرت، در مقایسه با آنچه مردم در آلبوم شنیده بودند خیلی بهتر اجرا شد. تنظیم در این بین تغییری نکرده بود اما مشکلات صدابرداری وجود داشت. من باید به اینکه انگشت تاکید بگذارم که صدایی که ما روی سن می‌شنویم با آنچه مردم در سالن می‌شنوند صد در صد متفاوت است و بنابراین قضاوت من چندان به واقعیت نزدیک نیست.

 

خود کار است که می‌تواند خودش را در عرصه پیش ببرد. البته نمی‌خواهم وارد حاشیه شوم چون در طی شش ماهی که از انتشار آن می‌گذارد فقط حاشیه داشته و بس. وضعیتی که امروز نه فرشته‌ام نه شیطان دارد را خودش برای خودش فراهم کرده است. بنابراین می‌خواهم بگویم هیچ کاری با هیچ ترفندی، تبلیغی، رشوه‌ای و با هیچ پارتی بازی نمی‌تواند وارد اتمسفر احساسی مردم شود.

 

با نظر شما مخالفم.

 

اجازه دهید من از شما یک سوال بپرسم. آیا اولین آهنگی که در تاریخ موسیقی ایران روی آن تصویر گذاشته شده چرا رفتی بوده؟

من می‌گویم ما باید همه چیز را در قالب یک قاب ببینیم. البته به تبلیغات و عرضه هنر اعتقاد دارم. از روز اول این اعتقاد را داشته‌ام و تا زمانی هم که در عرصه موسیقی کار کنم این اعتقادم را لحاظ می‌کنم.

 

ما باید این مسیر را در عرصه موسیقی ادامه دهیم.

 

نمی‌دانم. شاید کار بعدی‌ام نشان دهد که چه خواهم کرد.

 

اصلا هدف همین است. ما هدفی غیر از این نداریم. هیچ توجیه دیگری در این بین نمی‌تواند مطرح شود. وقتی از مردم پول می‌گیری یک اتفاق اقتصادی رخ می‌دهد. من فقط برای مردم کار می‌کنم.

 

سلیقه مردم سلیقه من را تعیین نمی‌کند. این من هستم که باید سلیقه مردم را تعیین کنم. بی‌احترامی به ساحت مخاطب نمی‌شود مگر اینکه تو از خودت سابقه‌ای نشان داده باشی و در ادامه در‌‌ همان مورد کم فروشی کنی.

 

اگر قانونی وجود داشت ۵۰ برابر بود.