خودتحریمی در گردشگری ایران/ زخم پنهان بر پیکر توسعه

صدای ایران/حمید سعادتی- در جهانی که رقابت برای جذب گردشگر هر روز شدت می‌گیرد، ایران با ثروتی بی‌نظیر از تاریخ، طبیعت و فرهنگ، درگیر پدیده‌ای پنهان و نادیده‌مانده است: خودتحریمی. برخلاف تحریم‌های خارجی که از بیرون تحمیل می‌شوند، این زخم عمیق از دل ساختارهای داخلی سربرمی‌آورد و مانعی جدی در مسیر شکوفایی صنعت گردشگری کشور محسوب می‌شود.

خودتحریمی؛ بندهای داخلی بر پای فرصت‌ها

تحریم داخلی نه با قطع‌نامه‌های بین‌المللی، بلکه با بی‌توجهی سیاست‌گذاران، ناهماهنگی نهادی و کم‌اعتنایی به بخش خصوصی شکل می‌گیرد. در ایران، این بندها چهره‌های گوناگونی دارند:

- سخت‌گیری‌های اداری در صدور ویزا و مجوزها  

- نبود ساختار منسجم حکمرانی گردشگری  

- ضعف در روایت‌سازی فرهنگی ایران برای جهان  

- محدودیت ارزی و بانکی برای گردشگران خارجی  

- بی‌توجهی به فعالان بوم‌گردی، راهنمایان و جوامع محلی

پیامدهای خودتحریمی؛ فرصت‌سوزی ملی

اقتصاد: کاهش جذب ارز، فرار سرمایه‌گذاران، رکود کسب‌وکارهای محلی 

 فرهنگ: تضعیف تصویر بین‌المللی، فراموشی میراث ناملموس 

 اجتماع : ناامیدی فعالان گردشگری، مهاجرت نیروهای متخصص 

سیاست : تضعیف دیپلماسی فرهنگی، گسترش انزوا منطقه‌ای 

 گردشگری قربانی بی‌اعتمادی ساختاری

در قلب این خودتحریمی، یک واقعیت تلخ نهفته است: بی‌اعتمادی سیستماتیک به مشارکت مردمی و خلاقیت بخش خصوصی. به‌جای توانمندسازی جوامع محلی و راه دادن به نوآوری‌های فرهنگی، ساختار اداری کشور ترجیح داده در اتاق‌های بسته تصمیم‌ بگیرد و صدای فعالان میدان را نشنود. نتیجه؟ گردشگری نه به عنوان فرصت، بلکه به چشم تهدیدی دیده شده که باید کنترل شود، نه توسعه. این ذهنیت باید دگرگون شود—تا زمانی که نگاه از بالا به پایین حاکم است، صنعت گردشگری ایران هرچقدر هم ثروتمند باشد، در محاصره بی‌اعتمادی باقی می‌ماند.

 راه‌های رهایی از زنجیر خودتحریمی 

 نهاد حکمرانی مستقل با اختیار اجرایی

* بازسازی روایت فرهنگی ایران در رسانه‌های جهانی 

* اصلاح قوانین مالیاتی، اداری و تسهیل ورود گردشگران

* سرمایه‌گذاری در آموزش و زیرساخت‌های هوشمند

* توانمندسازی عملی بخش خصوصی، نه شعاری

گردشگری؛ صادراتی که تحریم نمی‌پذیرد

در عصری که نفت دیگر قدرت مطلق نیست، گردشگری می‌تواند قهرمان اقتصادی جدید ایران باشد. از سلامت و زیارت تا بوم‌گردی و فرهنگی، این صنعت ظرفیت‌هایی دارد که حتی تحریم نمی‌تواند خاموششان کند—مگر آنکه خودمان خاموششان کنیم.

جمع‌بندی

خودتحریمی در گردشگری ایران نه صرفاً یک مشکل اداری، بلکه نشانی از بحران در تفکر توسعه است. اگر قرار است ایران در جهان دیده شود، باید از سایه‌های خودساخته خارج شویم؛ نه با شعارهای تکراری، بلکه با بازاندیشی ریشه‌ای، اصلاح ساختارها، و دعوت مردم به میدان.