شیوع سیگار در فیلم های جشنواره‌ فیلم فجر

در بیش از نیمی از فیلم‌های سی‌ودومین جشنواره فیلم فجر، صحنه‌های سیگار کشیدن شخصیت‌ها دیده شد که در بسیاری از فیلم‌ها این صحنه در طول کار مرتب تکرار و بخش مهمی از فیلمنامه بر مبنای آن شکل گرفته بود. این در حالی است که چنین وضعیتی خلاف پروتکل‌های رسمی است.

 در هر دوره جشنواره معمولا به فراخور تأثیراتی که کارگردانان از جامعه و یا طبع مردم می‌گیرند موضوعی در فیلم‌ها بیشتر دیده می‌شود، در این دوره هم موضوعاتی چون حقوق و معضلات زنان، رحم اجاره‌ای و تأثیرات طلاق بر فرزندان در چند فیلم دیده شد اما چیزی که بیشتر از موضوع جلب توجه می‌کرد، علاقه کارگردانان به کشیدن سیگار توسط کاراکترهایشان بود که در بسیاری از آثار این دوره مشاهده شد.

«آرایش غلیظ»، «برف»، «تمشک»، «چندمتر مکعب عشق»، «دلتنگی‌های عاشقانه»، «ردکارپت»، «زندگی جای دیگریست»، «زندگی مشترک آقای محمودی و بانو»، «شیفتگی»، «قصه‌ها»، «کلاشینکف»، «متروپل»، «مردن به وقت شهریور»، «ارسال آگهی تسلیت برای روزنامه»، «خانوم»، «رنج و سرمستی»، «ناخواسته» و «ملبورن» از جمله این فیلم‌ها هستند.

در فیلمی مانند «خانوم» علی‌رغم اینکه کاراکتر مرد از داشتن دو دست محروم است اما همسرش در طول فیلم برایش سیگار روشن می‌کند و در میان لبانش قرار می‌دهد و یا در فیلم‌هایی مانند «دلتنگی‌های عاشقانه»، «قصه‌ها» و «ارسال آگهی تسلیت برای روزنامه» عصبی بودن شخصیت با کشیدن سیگار نشان داده می‌شود.

«در زندگی جای دیگریست» و «مردن به وقت شهریور» به عنوان یک عامل انحرافی نشان داده شده و در «آرایش غلیظ»، «رد کارپت» و «کلاشینکف» به عنوان وسیله‌ای برای خندان مخاطب استفاده می‌شود.

در سایر فیلم‌ها هم سیگار جنبه عادت کاراکتر را دارد.

این در حالی است که پس از یک دوره از جشنواره فجر که سیگار کشیدن در فیلم‌ها بسیار چشمگیر شده بود، نشان دادن چنین صحنه‌هایی ممنوع شد اما در این دوره پس از سال‌ها باز شاهد چنین صحنه‌هایی بودیم.

از نکات‌ جالب، عدم وجود چنین صحنه‌ای در فیلمی مانند «عصبانی نیستم» است و علی‌رغم عصبی‌ بودن، استرس و درماندگی کاراکتر اصلی فیلم اما به سمت استعمال دخانیات نمی‌رود.

بی‌شک، خالق یک اثر هنری تا جای ممکن باید مختار باشد در شکل‌دهی بخش‌های موجود در اثر خود، از نشانه‌های طبیعی استفاده کند؛ اما مساله سیگار کشیدن توسط هنرپیشه‌ها به‌دلیل خاصیت الگویی آن‌ها برای جوانان و نوجوانان، بنا بر مصوبه‌ای رسمی، ممنوع بوده، یک دستورالعمل رایج و لازم‌الجرا محسوب می‌شود.

صدا و سیما و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی براساس مصوبه ستاد کشوری کنترل دخانیات، موظف به انجام اقدامات لازم برای نمایش ندادن مصرف دخانیات توسط هنرپیشگان در فیلم‌ها و سریال‌های ایرانی و خارجی شده‌اند. از این رو، به‌نظر می‌رسد که قاعدتا و حکما، سازندگان فیلم‌ها همان‌گونه که مثلا موظفند شخصیت‌های آثارشان را با حجاب کامل در منزل نشان دهند، ملزم به رعایت این اصل به تصویب رسیده نیز هستند.