نخستین زن دیپلمات ایران؛ شیرین هانتر یا حکمتی؟

صدای ایران - مرضیه افخم نخستین سفیر زن در جمهوری اسلامی ایران است که البته پیش از تصدی سفارت ایران در مالزی، نخستین سخنگوی زن وزارت امور خارجه ایران هم لقب گرفته بود. اما او نخستین سفیر زن در تاریخ معاصر ایران نیست. طبق اسناد موجود مهرانگیز دولتشاهی نخستین سفیر زن ایران بین سال های 1354 تا 1357 در دانمارک بود. اما  خانم دولتشاهی از کادر رسمی وزارت خارجه نبود؛ لذا او علی رغم آنکه نخستین سفیر زنتاریخ ایران لقب گرفته است اما نخستین زن دیپلمات ایران محسوب نمی شود.

در این باره فریدون مجلسی از دیپلمات های پیشین ایران به پرشیا دایجست می گوید: «خانم نسرین حکمتى و شیرین طهماسب (هانتر) با هم همکلاسى بودند و با هم در کنکور وزارت خارجه قبول و وارد کادر سیاسى شدند، اما به نظر من اولین زن دیپلمات ایران نسرین حکمتى بود.»

مجلسی داستان دیپلمات شدن نخستین خانم در تاریخ ایران را اینگونه روایت می کند: «آن سال خانم نسرین حکمتى لیسانس علوم سیاسى خود را گرفت و در میان فارغ التحصیلان کل دانشگاه تهران شاگرد اول شد. در جشن فارغ التحصیلى او نخستین کسى بود که به حضور شاه فرا خوانده شد و نشان و تقدیرنامه گرفت. شاه به او تبریک گفت. خانم حکمتى در پاسخ گفت که این تبریک فایده اى برای او ندارد. دیگران از این صحبت وحشت کرده بودند! شاه پرسید که چرا این حرف را مى زنید؟ خانم حکمتى پاسخ داد: زیرا همکلاسى هاى پسر من که شاگرد اول هم نیستند وارد کادر سیاسى کشور مى شوند در حالى که حتى نام مرا در کنکور کادر سیاسى ننوشتند، این شاگرد اولى به چه درد مى خورد؟ شاه لبخندى زد و گفت: البته خانم ها ازدواج مى کنند و بچه دار مى شوند. که این پاسخ براى خانم حکمتى بسیار دلسرد کننده بود.»

مجلسی ادامه می دهد: «اما دو سه روز بعد که روز جمعه و تعطیل بود به خانه نسرین تلفن شد و تلفن کننده گفته بود: "من عباس آرام وزیر امور خارجه هستم، مى خواستم با خانم نسرین حکمتى صحبت کنم." آقاى آرام پس از تبریک شاگرد اولى به نسرین مى گوید: «به دستور اعلیحضرت منع اشتغال بانوان در کادر سیاسى وزارت امور خارجه ملغی شد و شما مى توانید فردا براى نام نویسى به کارگزینى وزارت امور خارجه مراجعه کنید! تابستان 1343.»

مجلسی تصریح می کند: «به این ترتیب با جسارت دخترى هوشمند، قدمى شایان توجه در دستیابى زنان ایرانى به حقوق اجتماعى خود در تاریخ برداشته شد که بسیار مهم تر از حق رانندگى زنان سعودى در 54 سال بعد است.»

به این ترتیب مجلسی معتقد است: «عنوان "نخستین بانوى دیپلمات ایران" به نسرین حکمتى تعلق مى گیرد.»