چرا در یزد کم‌آب هم باید کشاورزی کرد؟
رییس سازمان جهادکشاورزی استان یزد با تاکید بر این که بعضاً آب مصرفی بخش کشاورزی استان به دلیل شوری بیش از اندازه حتی در بخش صنعت نیز قابل استفاده نیست، داوم زندگی در این استان را در گروی حفظ بخش کشاورزی به عنوان ریه‌های تنفسی این شهر صنعتی می‌داند.
به گزارش صدای ایران، استان یزد به دلیل کاهش نزولات جوی و خشکسالی‌های متوالی 15 سال گذشته نه تنها در سال‌های اخیر با بحران کم‌آبی مواجه شده، بلکه از دیرباز در صدر استان‌های کم‌باران و خشک کشور قرار داشته است.
این شرایط در حالی بر این استان کویری حاکم بوده و همچنان هست که بیش از 80 درصد از منابع آبی این دیار صرف بخش کشاورزی می‌شود ولی با وجود همین محدودیت‌ها در تولید برخی محصولات زراعی و کشاورزی جایگاه مناسبی را در کشور به خود اختصاص داده است.
رتبه دوم تولید محصولات گلخانه‌ای، رتبه سوم تولید پسته و چهارم تولید انار در کشور تنها چند مورد از عملکرد بخش کشاورزی یزد است؛ استانی با اقلیم شکننده که در بسیاری از جهات عملکردی به مراتب بهتر نسبت به برخی استان‌های دارای خاک کشاورزی مستعد‌تر و منابع آبی مناسب‌تر داشته است.
اما با این وجود این سوال مطرح است که علی‌رغم اینکه در سال‌های اخیر سیاست‌های خوبی در بخش کشاورزی استان برای بهره‌وری بیشتر از آب با استفاده از سیستم‌های نوین آبیاری و کشت‌های جایگزین در دستور کار قرار گرفته، چرا باید یزد که در قعر جدول بارش‌های کشور و دارای بیشترین معضلات ناشی از خشکسالی است، همچنان کشاورزی داشته باشد؟
«سید جمال سجادی‌پور» رییس سازمان جهادکشاورزی استان یزد در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا، به این سوال پاسخ می‌دهد و با تاکید بر ضرورت کشاورزی در استان کم آب یزد، اظهار می‌کند: با توجه به صنعتی بودن یزد، وجود فضای سبز حتی در این استان کویری نیز به عنوان ریه‌های تنفسی، یک موضوع حیاتی است که البته بخش بزرگی از این فضای سبز نیز از طریق فعالیت‌های کشاورزی تامین شده است.
وی تغییر کاربری باغات و اراضی کشاورزی در برخی از شهرستان‌های یزد را یک معضل رو به گشترش می‌خواند و می‌گوید: متاسفانه نه فقط خشکسالی بلکه تغییر کاربری اراضی کشاورزی شهرستان‌های یزد، اردکان، میبد و تفت و تبدیل آنها به زمین‌های مسکونی منجر به کاهش فضای سبز استان شده، در حالی که شهر به فضای سبز نیازمند است.
سجادی‌پور در این باره به زمین‌های کشاورزی بخش‌های زیادی از بلوار جمهوری، قاسم‌آباد و نعیم‌آباد در شهر یزد اشاره می‌کند که به مرور زمان تغییر کاربری یافته و اکنون به مناطق مسکونی تبدیل شده است.
وی استفاده بیشتر از خنک‌کننده‌ها در فصول گرم استان را از جمله تبعات کاهش فضای سبز با تغییر کاربری اراضی کشاورزی ذکر و تصریح می‌کند: این موضوع منجر به به حداقل رسیدن اختلاف دمای شب و روز شده و نیاز به استفاده از خنک‌کننده‌ها که عمدتاً نیز با استفاده از برق و آب کار می‌کنند را افزایش داده است.
وی در ادامه با اذعان به این که بخش کشاورزی یزد 82 درصد از منابع آبی استان را به خود اختصاص داده است، می‌گوید: البته این در حالی است که بخش اعظمی از مجموع 922 میلیون مترمکعب آب در اختیار بخش کشاورزی استان مشتمل بر آبهای باکیفیت پایین و شوری زیاد است که بعضاً قابلیت استفاده در بخش صنعت را نیز ندارد.
این مقام مسئول با بیان این که از سال 84 تا 1395 در دوره‌ای 10 ساله میزان آب اختصاص یافته بخش کشاورزی استان از یک میلیارد و 495 میلیون مترمکعب به 922 مترمکعب کاهش یافته است، عنوان می‌کند: هر چند این کاهش ناشی از خشکسالی‌ها، افت سطح آب قنوات و کاهش آب‌دهی چاه‌ها بوده است، ولی در نظر داریم با طرح‌های تعادل‌بخشی این میزان به 560 میلیون مترمکعب نیز کاهش یابد.
وی در مورد کیفیت کنونی آب مصرفی بخش کشاوری استان نیز متذکر شد: میزان شوری EC )16.2) درصد از آبهای مورد استفاده در این بخش کمتر از سه هزار، 42 درصد شوری بین سه تا هشت هزار، 33 درصد شوری بین هشت تا 16 هزار و 8.6 درصد شوری بالای 16 هزار است که همانطور که گفته شد حتی در بسیاری از صنایع نیز قابل استفاده نیستند.
سجادی‌پور با بیان این که در بسیاری از مناطق کشور چنین آبی حتی برای کشاورزی نیز مناسب نیست، اضافه می‌کند: با این حال در استان یزد ارقام مقاوم به شوری مانند پسته، روناس و نخیلات با بهره‌گیری از همین منابع آبی کشت می‌شوند.
وی به پدیده هجوم آبهای شور به سمت منابع آب شیرین به دلیل برداشت‌های بی‌رویه از این منابع اشاره می‌کند و می‌گوید: این موضوع در شهرستان‌های بافق، اردکان و خاتم اتفاق افتاده به طوری که سطح آب شور در این شهرها طی سال‌های اخیر به طور قابل توجهی بالا آمده است .
به گفته وی، شهرستان بافق با شوری متوسط 11.4 در صدر شهرهای دارای آب شور استان قرار دارد و پس از آن به ترتیب شهرستان‌های اردکان، میبد، بهاباد، خاتم، صدوق، تفت، یزد، مهریز و ابرکوه در رده‌های بعدی قرار دارند.
رییس سازمان جهادکشاورزی استان در بخش دیگری از گفت‌وگوی خود با ایسنا – منطقه یزد، سطح زیرکشت استان یزد را تنها 0.34 درصد از اراضی کل کشور ذکر و تاکید می‌کند: استان یزد حتی 0.5 درصد از اراضی کل کشور را نیز در بخش کشاورزی به خود اختصاص نداده است و اگر همین محدود سطح کشاورزی نیز در استان نباشد، قطعاً با وجود صنایع مختلفی که دارد نمی‌تواند در آینده دوام بیاورد.
وی به اختصاص 2.3 درصد باغات کشور به استان یزد نیز اشاره می‌کند و می‌گوید: پرداختن به باغبانی نسبت به زراعت در یزد به صرفه‌تر است چرا که یزد در حوزه تولید زراعی در رده 26 و در تولیدات باغبانی در جایگاه 16 کشور قرار دارد که البته به لحاظ تولیدات باغبانی با استفاده از منابع شور، این جایگاه به رتبه 9 کشور نیز ارتقاء می‌یابد.
سجادی اظهار می‌کند: استان یزد در سال 91 به ازای هر مترمکعب آب، یک کیلوگرم تولید کشاورزی داشته است که تا افق 1404 این میزان باید به ازای هر مترمکعب آب مصرفی به تولید 2.4 کیلوگرم محصول منجر شود.
وی با بیان این که استان یزد براساس آمارهای موجود از سال 1391 در بخش‌های باغبانی، زراعت، کشت گلخانه‌ای و محصولات دامی به ترتیب 164 هزار، 418 هزار، 345 هزار و 291 هزار تن تولیدات داشته است، می‌گوید: تولیدات حوزه باغداری یزد در افق 1404 در حین حفظ سطح زیرکشت باید به 300 هزار تن و تولید محصولات زراعی به رغم کاهش 200 تا 600 هکتاری سطح زیر کشت باید به 530 هزار تن محصول برسد.
به گفته وی، بر طبق این سیاست در حوزه کشت گلخانه‌ای و محصولات دامداری نیز باید به ترتیب شاهد تولید 870 هزار و 490 هزار تن محصول در استان باشیم.
با اشاره به رویکرد متفاوت کشت متراکم در حوزه کشاورزی استان نیز اشاره و اظهار می‌کند: کشت متراکم یا گلخانه‌ای و تغییر در الگوی کشت با استفاده از کشت‌های کم‌آبخواهی مانند زعفران و زیره، رویکرد متفاوتی در حوزه کشاورزی استان بوده که علاوه بر استفاده به صرفه در آب به تولیدات بیشتری منجر شده است.
وی اهمیت توجه به آبهای مجازی در استان را هم یادآور می‌شود و به خبرنگار ایسنا می‌گوید: سرمایه‌گذاری در حوزه دام و طیور نسبت به وضعیت آب استان متناسب است به شرطی که سرمایه‌گذاری در این حوزه با استفاده از آب مجازی و وارد کردن نهاده‌های مورد نیاز تولیدی دام و طیور به نفع استان صورت گیرد.
سجادی‌پور در پایان با اشاره به واردات 750 هزار تن نهاده دامی معادل 825 میلیون مترمکعب آب مجازی به استان در سال 94، تاکید می‌کند: این میزان در سال 95 به 1100 تن نهاده که معادل 1.2 میلیارد میلیون مترمکعب آب مجازی بوده، افزایش یافته است.
به گزارش صدای ایران، استان یزد به دلیل کاهش نزولات جوی و خشکسالی‌های متوالی 15 سال گذشته نه تنها در سال‌های اخیر با بحران کم‌آبی مواجه شده، بلکه از دیرباز در صدر استان‌های کم‌باران و خشک کشور قرار داشته است.
این شرایط در حالی بر این استان کویری حاکم بوده و همچنان هست که بیش از 80 درصد از منابع آبی این دیار صرف بخش کشاورزی می‌شود ولی با وجود همین محدودیت‌ها در تولید برخی محصولات زراعی و کشاورزی جایگاه مناسبی را در کشور به خود اختصاص داده است.
رتبه دوم تولید محصولات گلخانه‌ای، رتبه سوم تولید پسته و چهارم تولید انار در کشور تنها چند مورد از عملکرد بخش کشاورزی یزد است؛ استانی با اقلیم شکننده که در بسیاری از جهات عملکردی به مراتب بهتر نسبت به برخی استان‌های دارای خاک کشاورزی مستعد‌تر و منابع آبی مناسب‌تر داشته است.
اما با این وجود این سوال مطرح است که علی‌رغم اینکه در سال‌های اخیر سیاست‌های خوبی در بخش کشاورزی استان برای بهره‌وری بیشتر از آب با استفاده از سیستم‌های نوین آبیاری و کشت‌های جایگزین در دستور کار قرار گرفته، چرا باید یزد که در قعر جدول بارش‌های کشور و دارای بیشترین معضلات ناشی از خشکسالی است، همچنان کشاورزی داشته باشد؟
«سید جمال سجادی‌پور» رییس سازمان جهادکشاورزی استان یزد در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا، به این سوال پاسخ می‌دهد و با تاکید بر ضرورت کشاورزی در استان کم آب یزد، اظهار می‌کند: با توجه به صنعتی بودن یزد، وجود فضای سبز حتی در این استان کویری نیز به عنوان ریه‌های تنفسی، یک موضوع حیاتی است که البته بخش بزرگی از این فضای سبز نیز از طریق فعالیت‌های کشاورزی تامین شده است.
وی تغییر کاربری باغات و اراضی کشاورزی در برخی از شهرستان‌های یزد را یک معضل رو به گشترش می‌خواند و می‌گوید: متاسفانه نه فقط خشکسالی بلکه تغییر کاربری اراضی کشاورزی شهرستان‌های یزد، اردکان، میبد و تفت و تبدیل آنها به زمین‌های مسکونی منجر به کاهش فضای سبز استان شده، در حالی که شهر به فضای سبز نیازمند است.
سجادی‌پور در این باره به زمین‌های کشاورزی بخش‌های زیادی از بلوار جمهوری، قاسم‌آباد و نعیم‌آباد در شهر یزد اشاره می‌کند که به مرور زمان تغییر کاربری یافته و اکنون به مناطق مسکونی تبدیل شده است.
وی استفاده بیشتر از خنک‌کننده‌ها در فصول گرم استان را از جمله تبعات کاهش فضای سبز با تغییر کاربری اراضی کشاورزی ذکر و تصریح می‌کند: این موضوع منجر به به حداقل رسیدن اختلاف دمای شب و روز شده و نیاز به استفاده از خنک‌کننده‌ها که عمدتاً نیز با استفاده از برق و آب کار می‌کنند را افزایش داده است.
وی در ادامه با اذعان به این که بخش کشاورزی یزد 82 درصد از منابع آبی استان را به خود اختصاص داده است، می‌گوید: البته این در حالی است که بخش اعظمی از مجموع 922 میلیون مترمکعب آب در اختیار بخش کشاورزی استان مشتمل بر آبهای باکیفیت پایین و شوری زیاد است که بعضاً قابلیت استفاده در بخش صنعت را نیز ندارد.
این مقام مسئول با بیان این که از سال 84 تا 1395 در دوره‌ای 10 ساله میزان آب اختصاص یافته بخش کشاورزی استان از یک میلیارد و 495 میلیون مترمکعب به 922 مترمکعب کاهش یافته است، عنوان می‌کند: هر چند این کاهش ناشی از خشکسالی‌ها، افت سطح آب قنوات و کاهش آب‌دهی چاه‌ها بوده است، ولی در نظر داریم با طرح‌های تعادل‌بخشی این میزان به 560 میلیون مترمکعب نیز کاهش یابد.
وی در مورد کیفیت کنونی آب مصرفی بخش کشاوری استان نیز متذکر شد: میزان شوری EC )16.2) درصد از آبهای مورد استفاده در این بخش کمتر از سه هزار، 42 درصد شوری بین سه تا هشت هزار، 33 درصد شوری بین هشت تا 16 هزار و 8.6 درصد شوری بالای 16 هزار است که همانطور که گفته شد حتی در بسیاری از صنایع نیز قابل استفاده نیستند.
سجادی‌پور با بیان این که در بسیاری از مناطق کشور چنین آبی حتی برای کشاورزی نیز مناسب نیست، اضافه می‌کند: با این حال در استان یزد ارقام مقاوم به شوری مانند پسته، روناس و نخیلات با بهره‌گیری از همین منابع آبی کشت می‌شوند.
وی به پدیده هجوم آبهای شور به سمت منابع آب شیرین به دلیل برداشت‌های بی‌رویه از این منابع اشاره می‌کند و می‌گوید: این موضوع در شهرستان‌های بافق، اردکان و خاتم اتفاق افتاده به طوری که سطح آب شور در این شهرها طی سال‌های اخیر به طور قابل توجهی بالا آمده است .
به گفته وی، شهرستان بافق با شوری متوسط 11.4 در صدر شهرهای دارای آب شور استان قرار دارد و پس از آن به ترتیب شهرستان‌های اردکان، میبد، بهاباد، خاتم، صدوق، تفت، یزد، مهریز و ابرکوه در رده‌های بعدی قرار دارند.
رییس سازمان جهادکشاورزی استان در بخش دیگری از گفت‌وگوی خود با ایسنا – منطقه یزد، سطح زیرکشت استان یزد را تنها 0.34 درصد از اراضی کل کشور ذکر و تاکید می‌کند: استان یزد حتی 0.5 درصد از اراضی کل کشور را نیز در بخش کشاورزی به خود اختصاص نداده است و اگر همین محدود سطح کشاورزی نیز در استان نباشد، قطعاً با وجود صنایع مختلفی که دارد نمی‌تواند در آینده دوام بیاورد.
وی به اختصاص 2.3 درصد باغات کشور به استان یزد نیز اشاره می‌کند و می‌گوید: پرداختن به باغبانی نسبت به زراعت در یزد به صرفه‌تر است چرا که یزد در حوزه تولید زراعی در رده 26 و در تولیدات باغبانی در جایگاه 16 کشور قرار دارد که البته به لحاظ تولیدات باغبانی با استفاده از منابع شور، این جایگاه به رتبه 9 کشور نیز ارتقاء می‌یابد.
سجادی اظهار می‌کند: استان یزد در سال 91 به ازای هر مترمکعب آب، یک کیلوگرم تولید کشاورزی داشته است که تا افق 1404 این میزان باید به ازای هر مترمکعب آب مصرفی به تولید 2.4 کیلوگرم محصول منجر شود.
وی با بیان این که استان یزد براساس آمارهای موجود از سال 1391 در بخش‌های باغبانی، زراعت، کشت گلخانه‌ای و محصولات دامی به ترتیب 164 هزار، 418 هزار، 345 هزار و 291 هزار تن تولیدات داشته است، می‌گوید: تولیدات حوزه باغداری یزد در افق 1404 در حین حفظ سطح زیرکشت باید به 300 هزار تن و تولید محصولات زراعی به رغم کاهش 200 تا 600 هکتاری سطح زیر کشت باید به 530 هزار تن محصول برسد.
به گفته وی، بر طبق این سیاست در حوزه کشت گلخانه‌ای و محصولات دامداری نیز باید به ترتیب شاهد تولید 870 هزار و 490 هزار تن محصول در استان باشیم.
با اشاره به رویکرد متفاوت کشت متراکم در حوزه کشاورزی استان نیز اشاره و اظهار می‌کند: کشت متراکم یا گلخانه‌ای و تغییر در الگوی کشت با استفاده از کشت‌های کم‌آبخواهی مانند زعفران و زیره، رویکرد متفاوتی در حوزه کشاورزی استان بوده که علاوه بر استفاده به صرفه در آب به تولیدات بیشتری منجر شده است.
وی اهمیت توجه به آبهای مجازی در استان را هم یادآور می‌شود و به خبرنگار ایسنا می‌گوید: سرمایه‌گذاری در حوزه دام و طیور نسبت به وضعیت آب استان متناسب است به شرطی که سرمایه‌گذاری در این حوزه با استفاده از آب مجازی و وارد کردن نهاده‌های مورد نیاز تولیدی دام و طیور به نفع استان صورت گیرد.
سجادی‌پور در پایان با اشاره به واردات 750 هزار تن نهاده دامی معادل 825 میلیون مترمکعب آب مجازی به استان در سال 94، تاکید می‌کند: این میزان در سال 95 به 1100 تن نهاده که معادل 1.2 میلیارد میلیون مترمکعب آب مجازی بوده، افزایش یافته است.
خبرهای مرتبط
گزارش خطا
آخرین اخبار