معرفی کتاب سیاست طایفه‌ای و گذار در آسیای مرکزی

کتاب «سیاست طایفه‌ای و گذار در آسیای مرکزی» تالیف کاتلین کالینز، استادیار علوم سیاسی دانشگاه نوتردام و ترجمه خانم دکتر الهه کولایی و آقای محمد‌کاظم شجاعی در سال 1396 از سوی اداره نشر وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران منتشر گردیده است.

موضوع این کتاب بررسی معنای اجتماعی- سیاسی طایفه‌ها و منطق و پویایی‌های سیاست طایفه‌ای در طول قرن گذشته در آسیای مرکزی است. در نگاهی گسترده‌تر، این کتاب برای فهم و توضیح ظهور و سقوط طایفه‌ها و تاثیر سیاست طایفه‌ای بر رژیم‌های سیاسی و نظم سیاسی تلاش کرده و سطح غیررسمی سازمان و سیاست اجتماعی را مورد بررسی قرار داده‌است.

یافته‌های این کتاب حاکی از آن هستند که برای درک دمکراتیک‌سازی، گذار رژیم و نهادها در آسیای مرکزی که خویشاوندی، طایفه و سایر اشکال شبکه‌های هویتی غیررسمی به صورت تاریخی، قدرتمند هستند، باید درباره رویکردهای نظری‌مان بازاندیشی کرده و آن را گسترش دهیم.

این کتاب بینش‌هایی را برای درک هویت و نوسازی ایجاد کرده‌است. ما باید به سازمان‌ها و شبکه‌های غیررسمی توجه کنیم که حتی در دوران مدرن هم تاثیر قابل توجهی بر رژیم‌ها دارند. طایفه‌ها پدیده‌هایی پیشاجدید نیستند، بلکه از نظر اجتماعی، تجسم شبکه‌های هویتی هستند که حتی در قرن بیستم و بیست و یکم در جوامع و کشورهای بسیاری وجود دارند.

نقش آنها در سیاست و توانایی آنها در ادامه بقایشان به شرایط تاریخی وابسته است. در کشورهای آسیای مرکزی این شبکه‌ها با تغییرهای تدریجی خود را با دولت مدرن تطبیق دادند.

این کتاب به مطالعه نقش شبکه‌های طایفه‌ای در آسیای مرکزی از اوایل قرن بیستم تا سال 2004 می‌پردازد و ریشه‌های اجتماعی، اقتصادی و تاریخی طایفه‌ها و نقش سیاسی و دگرگونی سیاسی آنها را در دوران شوروی و پساشوروی نشان می‌دهد.

این اثر، طایفه‌ها را بازیگران سیاسی غیررسمی می‌داند که نقشی مهم در درک سیاست منطقه دارند. این کتاب نشان می‌دهد که نظام شوروی بر خلاف فرضیه‌های موجود، در تغییر و کنترل جامعه آسیای مرکزی ناموفق بوده و سیاست آن برای ریشه‌کن کردن هویت‌های طایفه‌ای با شکست رو‌به‌رو شده است.

در اواخر دوران حیات اتحاد جماهیر شوروی و نیز در دوران پساشوروی، طایفه‌ها مسیر سیاسی نظام را زیر تاثیر قرار داده و محدود کردند و مانع اصلاحات و آزادسازی اقتصادی و سیاسی شدند. برای درک سیاست آسیای مرکزی و اقتصاد امروز منطقه، کارشناسان و سیاستگذاران باید ضمن توجه به نقش مهم این گروه‌های غیررسمی، تغییرهای آنها را در طول زمان و تاثیر زیان‌بار آنها را بر روند دمکراتیک‌سازی این منطقه راهبردی بررسی کنند.
 
فهرست مطالب
فصل اول: مقدمه‌ای بر تحولات سیاسی و گذار در آسیای مرکزی
فصل دوم: سیاست طایفه‌ای و گذار رژیم در آسیای مرکزی، چارچوبی برای درک سیاست در جوامع طایفه‌محور
فصل سوم: از استعمارگری تا استالین گرایی، پویایی بین طایفه‌ها و دولت
فصل چهارم: سیاست غیررسمی آسیای مرکزی، از برژنف تا گورباچف
فصل پنجم: گذار از بالا یا پایین؟ (1991-1990)
فصل ششم: گذار آسیای مرکزی (1995-1991)
فصل هفتم: تحول رژیم در آسیای مرکزی، بخش نخست (2004-1995)
فصل هشتم: تحول رژیم در آسیای مرکزی، بخش دوم (2004 -1995)
فصل نهم: مسیرهای مثبت و منفی در جوامع طایفه‌محور