مروری بر 36 جایزه‌ی "ایران" در ادوار مختلف "کن"

«بی‌تردید عباس کیارستمی با دریافت نخل طلا در سال 1376 و سه جایزه دیگر، با افتخارترین سینماگر ایرانی در جشنواره کن بوده و پس از وی اصغر فرهادی با دریافت همزمان دو جایزه از بخش مسابقه رسمی در دوره اخیر کن قرار می‌گیرد.»

محمد اطبایی کارشناس بین‌المللی سینمای ایران در پی موفقیت اخیر سینمای ایران در کن نوشتاری را با محوریت مرور جوایز سینمای ایران در جشنواره‌ی کن نوشت

در متن کامل این نوشتار آمده است: «سینما و سینماگران ایرانی تاکنون 36 جایزه را در ادوار مختلف کن دریافت داشته‌اند که در ابتدا مروری بر این جایزه‌ها و دریافت‌کننده‌های آن خواهیم داشت.

اولین دوره جشنواره فیلم کن در روز 30 شهریور 1325 آغاز شد و اولین حضور سینمای ایران با فیلم "کورش کبیر" ساخته مصطفی فرزانه در بخش مسابقه فیلم‌های کوتاه در سال 1340 شکل گرفت. اما اولین جایزه سینمای ایران در کن با فیلم "طلوع فجر" ساخته مرحوم احمد فاروقی قاجار در بخش مسابقه فیلم‌های کوتاه و دریافت "جایزه شورای عالی تکنیک" در سال 1343 رقم خورد.

پس از 28 سال، جایزه بعدی سینمای ایران در جشنواره کن و توسط عباس کیارستمی دریافت شد. فیلم سینمایی "زندگی و دیگر هیچ" در بخش نوعی نگاه به نمایش درآمد و اولین جایزه "بهترین فیلم" این بخش و نیز "جایزه روسلینی" را به خود اختصاص داد.

جعفر پناهی در سال 1374 و با فیلم "بادکنک سفید" به پدیده جشنواره کن تبدیل شد و سه جایزه "دوربین طلایی"، "فیپرشی" و جایزه "بهترین فیلم بخش پانزده روز کارگردان‌های" کن را دریافت کرد اما دو سال بعد در سال 1376 مهم‌ترین جایزه سینمای ایران در تاریخ جشنواره کن نصیب سینمای ایران شد و فیلم سینمایی "طعم گیلاس" ساخته عباس کیارستمی "نخل طلای" جشنواره را به طور مشترک با فیلم "مار ماهی" شوهیایمامورا از ژاپن دریافت داشت.

سمیرا مخملباف در سال 1379و با فیلم سینمایی "تخته سیاه" موفق به دریافت "جایزه داوران" بخش مسابقه شد و در همان سال، حسن یکتاپناه با فیلم "جمعه" که در بخش نوعی نگاه به نمایش درآمده بود جایزه "دوربین طلایی" جشنواره کن را به طور مشترک با فیلم "زمانی برای مستی اسب‌ها" ساخته بهمن قبادی دریافت کرد که این دومی در بخش پانزده روز کارگردان‌ها به نمایش درآمده و دو جایزه "هنر و تجربه" این بخش و جایزه "فیپرشی" را نیز به خود اختصاص می‌دهد.

محسن مخملباف در سال 1380 با فیلم "سفر قندهار" در بخش مسابقه جشنواره کن حضور یافته و جایزه جنبی "کلیسای جهانی" را دریافت می‌کند.

رضا میرکریمی نیز با فیلم "زیر نور ماه" جایزه بهترین فیلم" بخش هفته منتقدان جشنواره را دریافت می‌کند. در سال 1382، سمیرا مخملباف با فیلم "پنج عصر" دو "جایزه هیات داوران" بخش مسابقه رسمی و جایزه جنبی "کلیسای جهانی" و جعفر پناهی با فیلم "طلای سرخ" "جایزه هیات داوران" بخش نوعی نگاه را دریافت می‌کند.

محسن امیر یوسفی با اولین ساخته بلند خود، "خواب تلخ" تقدیرنامه هیات داوران دوربین طلایی و جایزه "نگاه جوان" بخش پانزده روز کارگردان‌ها را در سال 1383 می‌گیرد. در سال 1386 فیلم "پرسپولیس" ساخته مشترک مرجانه ساتراپی و ونسانپارونو به عنوان محصول آمریکا و فرانسه در بخش مسابقه جشنواره کن به نمایش درآمده و "جایزه داوران" را دریافت می‌کند.

بهمن قبادی در سال 1388 با فیلم سینمایی "کسی از گربه‌های ایرانی خبر نداره!" در بخش نوعی نگاه حضور یافته و دو "جایزه ویژه" این بخش و "جایزه فرانسوآشالیه" را به خود اختصاص می‌دهد.

عباس کیارستمی با فیلم فرانسوی/ایتالیایی "رونوشت برابر اصل" در بخش مسابقه کن 1389 حضور یافته و ژولیت بینوش جایزه بهترین بازیگر زن را دریافت می‌کند.

در سال 1390 سه جایزه کن نصیب سینماگران ایرانی می‌شود. جعفر پناهی جایزه "کالسکه زرین" بخش پانزده روز کارگردان‌ها را دریافت داشته و محمد رسول اف با فیلم "به امید دیدار" جایزه "بهترین کارگردانی" بخش نوعی نگاه و "جایزه فرانسوا شالیه" را دریافت می‌کند.

سال 1392 نیز سه جایزه به فیلم‌های سینماگران ایرانی اختصاص داده می‌شود. اصغر فرهادی که با فیلم "گذشته" در بخش مسابقه حضور دارد، جایزه "بهترین بازیگر زن" را با بازی برنیس‌بژوو جایزه "کلیسای جهانی" را دریافت می‌کند.

محمد رسول اف با فیلم "دست نوشته‌ها نمی‌سوزند" جایزه "فیپرشی" را در بخش نوعی نگاه گرفته و آناهیتا قزوینی زاده نیز با فیلم کوتاه "سوزن"، محصول آمریکا، جایزه بهترین فیلم بخش سینه فونداسیون را می‌گیرد.

در سال 1394 فیلم بلند سینمایی "ناهید" ساخته اول آیدا پناهنده جایزه "آینده روشن" در بخش نوعی نگاه را گرفته و سرانجام در سال 1395، فیلم "فروشنده" ساخته اصغر فرهادی دو جایزه در بخش اصلی، "جایزه بهترین فیلم نامه" و "جایزه بهترین بازیگر مرد" را برای شهاب حسینی به ارمغان می‌آورد. اما علی احمدی با فیلم کوتاه "در تپه‌ها" محصول انگلستان جایزه دوم بخش سینه فونداسیون را دریافت کرد و آیدا پناهنده نیز جایزه جنبی "زنان در حرکت" را در طی مراسمی دریافت داشت.

از 36 جایزه دریافتی سینماگران ایرانی، 35 جایزه در سال‌های بعد از انقلاب و یک جایزه در پیش از انقلاب نصیب سینمای ایران شده است. در این میان، 29 جایزه به مردان سینماگر ایرانی و 7 جایزه به سینماگران زن ایرانی اعطا شده که بیست درصد کل جوایز را شامل می‌شود با این توضیح که دو جایزه دریافتی سینماگران مرد ایرانی را دو زن بازیگر غیرایرانی، یعنی ژولیت بینوش و برنیس‌برژو گرفته‌اند.

از 36 جایزه دریافتی، سه جایزه به شخص سینماگر (عباس کیارستمی، جعفر پناهی، آیدا پناهنده) داده شده و 33 جایزه دیگر به فیلم‌های کارگردان‌های ایرانی اختصاص یافته که شامل 30 فیلم بلند و 3 فیلم کوتاه است.

پنج فیلم محصول کشورهای غیر ایرانی و توسط کارگردان‌های ایرانی در جشنواره کن جایزه دریافت کرده‌اند. بخش رسمی جشنواره کن شامل بخش مسابقه فیلم های بلند و کوتاه و نوعی نگاه تاکنون بیست جایزه به سینماگران ایرانی اعطا کرده که شامل 8 جایزه مسابقه فیلم‌های بلند، 1 جایزه بخش فیلم‌های کوتاه، 2 جایزه بخش سینه فونداسیون، 5 جایزه بخش نوعی نگاه و 3 جایزه دوربین طلایی بوده که این آخری در مراسم اختتامیه رسمی داده می‌شود اما همه فیلم‌های بلند اول کارگردان‌ها در همه بخش‌های کن را شامل می‌شود که اولین را جعفر پناهی گرفت و پس از وی حسن یکتاپناه و بهمن قبادی آن را به طور مشترک گرفتند و محسن امیر یوسفی اما تقدیرنامه آن را دریافت کرد.

در بخش هفته منتقدان تنها یک بار و با فیلم "زیر نور ماه" رضا میرکریمی، جایزه گرفتیم و در بخش پانزده روز کارگردان‌ها که در اساس غیر رقابتی است اما شماری سازمان‌ها و نهادهای همکار و حامی جایزه‌ای می دهند، 4 جایزه دریافت کرده‌ایم. اما سینماگران ایرانی 10 جایزه جنبی هم از کن برای سینمای ایران به همراه آورده‌اند که شامل 3 جایزه فیپرشی، 3 جایزه کلیسای جهانی، 3 جایزه فرانس‌وآشالیه و یک جایزه اخیر آیدا پناهنده است.

از میان سینماگران ایرانی، بهمن قبادی با 6 جایزه، بالاترین تعداد جایزه را دریافت داشته و پس از وی جعفر پناهی با 5 جایزه، عباس کیارستمی و اصغر فرهادی با 4 جایزه، سمیرا مخملباف و محمد رسول اف با 3 جایزه، محسن امیر یوسفی و آیدا پناهنده با 2 جایزه و محسن مخملباف، حسن یکتاپناه، رضا میرکریمی، آناهیتا قزوینی زاده، مرجانه ساتراپی و علی احمدی با یک جایزه قرار دارند.

بی‌تردید عباس کیارستمی با دریافت نخل طلا در سال 1376 و سه جایزه دیگر، با افتخارترین سینماگر ایرانی در جشنواره کن بوده و پس از وی اصغر فرهادی با دریافت همزمان دو جایزه از بخش مسابقه رسمی در دوره اخیر کن قرار می‌گیرد. البته جای ذکر دارد که جعفر پناهی با دریافت 3 جایزه در سال 1374 و بهمن قبادی نیز با 3 جایزه در سال 1379، جایگاه ویژه‌ای به خود در جشنواره کن اختصاص داده‌اند.»