سینما و تلویزیون در سالی که گذشت (2) / ویژه نامه نوروزی صدای ایران (6)

با روی کار آمدن دولت دکتر روحانی تعدادی از فیلم های توقیف شده با اصلاحاتی موفق به اکران عمومی شدند. یکی از این فیلم-ها «از رئیس جمهور پاداش نگیرید» با نام قبلی «پاداش» ساخته کمال تبریزی بود که محمد حسن معجونی، آتیلا پسیانی، آشا محرابی، زنده یاد احمد آقالو و ... در آن به ایفای نقش می پرداختند. این فیلم در سال 1387 ساخته اما به دستور وزیر ارشاد وقت در دی‌ماه سال 1388 توقیف شد. سيدمحمد حسيني وزير وقت ارشاد وقت درباره توقيف پاداش گفت: «ما با هنرمندان تعامل داريم و حل مشكل آنها در برنامه‌هاي ماست اما اين موضوع بدان معنا نيست كه هنرمندان ما خطوط قرمز را ناديده بگيرند و ما هم بپذيريم.»

كمال تبريزي از جمله فیلم سازانی است که آثارش همواره با حواشی بسیاری همراه بوده است. یکی از آثار وی «مارمولک» بود که  از پرده اکران پایین کشیده شد و دیگری«خیابان‌های آرام» که پس از اکران در جشنواره فیلم فجر توقیف شد.

به هرحال فیلم پاداش با یک سری اصلاحات و حتی در برخی صحنه ها فیلمبرداری و تدوین مجدد و با تغيير نام به «از رئيس‌جمهور پاداش نگيريد» در تیر ماه 94 آماده اکران شد. داستان فیلم درباره یکی از مدیران میانی دولت است که به ماموریت‌های خارجی متعدد می‌رود. تا اینکه در یک نوبت او را برای تشویق به سفر حج می‌فرستند؛ اما در این سفر برخلاف تصور او که انتظار دارد مانند یک مدیر دولتی با او برخورد شود، این اتفاق نمی‌افتد.

بیلبورد این فیلم حاشیه ساز هفت ساله، در زمان اکران در اقدامی عجیب و غریب و کمتر از بیست وچهار ساعت از زمان اکران،  شبانه توسط عده ای پایین کشیده شد.

«روز رستاخیز»، آخرین ساخته احمدرضا درویش کا در سال 1389 ساخته شد، در سی‌ودومین جشنواره فیلم فجر در یازده بخش نامزد دریافت سیمرغ بلورین شد و در نهایت در هشت بخش، از جمله بهترین فیلم و بهترین کارگردانی، سیمرغ گرفت. این اثر سینمایی با وجود جوایزی که در جشنواره فیلم کسب کرد و پس از فیلم «محمد (ص)» ساخته مجید مجیدی، دومین فیلم پرهزینه  تاریخ سینمای ایران محسوب می‌شود، هنوز نتوانسته است مسیر عادی فیلم‌های دیگر را برای اکران طی کند.

این فیلم دوم دی ماه 1392 در سینما فرهنگ با حضور برخی اعضای دولت اکران خصوصی شد و در شانزدهم بهمن در سی‌ودومین دوره جشنواره فیلم فجر به نمایش درآمد. در این فیلم با تأیید برخی از مراجع تقلید، چهره حضرت ابوالفضل العباس(ع) با بازی بهادر زمانی نشان داده شد ولی بعد از نمایش در جشنواره با اعتراض‌هایی مبنی‌بر اکران‌نشدن آن به‌دلیل نمایش تصویر حضرت‌ ابوالفضل(ع) بدون حجاب چهره، روبه‌رو شد. این موضوع حواشی زیادی را برای فیلم به وجود آورد و اکران آن منوط به تأیید مراجع شد؛ تأییدی که باز نتوانست باعث اکران فیلم شود و اصرار کارگردان فیلم برای حذف‌نکردن صحنه‌های حضرت ‌ابوالفضل(ع) فیلم را در محاق نگاه داشت.

برخی گروه‌ها با توجه به نشان دادن چهره حضرت عباس(ع) در این فیلم و برخی ایرادات، خواستار عدم اکران این فیلم شده و فراخوان‌هایی برای تجمع علیه این فیلم داده بودند؛ اما به نظر می‌رسید وزارت ارشاد و سازمان سینمایی، این بار بر اجرایی شدن مجوز اکران تأکید داشتند. بر همین اساس در اردیبهشت¬ماه شورای صنفی نمایش از اکران عمومی فیلم هم‌زمان با عید سعید فطر (٢٤ تیر) در سرگروه سینما آزادی خبر داد.

روز دوشنبه بیست و دوم تيرماه، سخنگوي شوراي صنفي نمايش و مدير پخش حوزه هنري درباره «رستاخيز» به تسنيم گفت: «نسخه اوليه رستاخيز كه در جشنواره سي ودوم فيلم فجر اكران شد ٢١٠ دقيقه بود ولي در نسخه جديد براي نمايش در سينماها به مدت زمان ١٢٧ دقيقه، اصلاح شده است». وی تاكيد كرد موارد مورد اعتراض‌ رفع شده است و معترضان فيلم صبر كنند تا نسخه جديد فيلم را ببينند.

در نهایت روز موعد فرا رسید و اکران فیلم سینمایی«رستاخیز» به کارگردانی احمدرضا درویش، از صبح روز بیست¬وچهارم تیرماه در سینماهای تهران آغاز شد. اما نمایش آن تنها به چندساعت محدود شد. 

گروهی با مراجعه به سینما «شکوفه» واقع در میدان شهدا، مانع نمایش و اکران فیلم شدند. عصر همان روز، جمعی هم در مقابل وزارت ارشاد تجمع کردند. در این تجمع شعارهایی چون هر که با آل علی در افتاد ور افتاد، درویش حیا کن، اکران را رها کن، هیهات من الذله، «گر فیلم اکران شود سینما ویران شود، حمایت از رستاخیز خیانت است به شیعه و هیئتی می‌میرد، ذلت نمی‌پذیرد، سر داده می¬شد. تجمع‌کنندگان بعد از سینه‌زنی و عزاداری از وزارت ارشاد به سمت سینما شکوفه در میدان شهدا راهپیمایی و به سمت درِ سینما حمله کرده و پرده فیلم رستاخیز را از سینما شکوفه پایین کشیدند که با ورود ناجا متفرق شدند.

اعتراض به این فیلم محدود به تهران نبود بلکه مشهد هم شاهد تجمع معترضان اکران رستاخیز بودند. وزارت ارشاد با اعلام اطلاعیه‌ای، نمایش آن را به زمان دیگری موکول کرد. سازمان سینمایی نیز عنوان کرد، تا تأمین نظر برخی از مراجع تقلید، نمایش این اثر به تعویق می‌افتد. پس از آن تهیه‌کننده فیلم رستاخیز، با ارسال نامه‌ای به رئیس‌جمهور، خواستار رسیدگی به وضعیت توقف اکران عمومی این فیلم شد.

چند ماه بعد ماهیت گروه‌های مخالفی که در مقابل سینـماهای نمایـش‌دهنده رستاخیز اقدام به اعتراض کرده بودند، مورد سؤال قرار گرفت. سیدمسعود جزایری، معاون امور بسیج و فرهنگ دفاعی ستاد کل نیروهای مسلح، با بیان اینکه متأسفانه در تعلیق اکران فیلم وزارت ارشاد قدری عجله کرد، گفت: «برخی اطلاعات حاکی است عده‌ای که جلو یکی از سینماهای تهران تجمع و حتی اقدام به قمه‌زنی کرده بودند، وابسته به جریان معروف اسلام انگلیسی بوده‌اند و اسناد و مدارک آن در اختیار نهاد مسئول است». علی جنتی، وزیر ارشاد، در حاشیه دومین اجلاس سراسری مدیران ‌کل ارشاد در توصیف معترضان اکران رستاخیز عنوان کرد: «ریشه اعتراض‌ها را در رقابت‌های سینمایی می‌بینم. واقعیت این است که بعضی از کسانی که آمده بودند و اعتراض می‌کردند، خیلی هم انگیزه مذهبی نداشتند.

وزیر ارشاد چند هفته بعد ار توقف اکران رستاخیز گفت: «برای اکران این فیلم ملاحظاتی داشتیم و یکی از آنها موردتوجه قراردادن نظر مراجع بود. کارگردان این فیلم در قم رستاخیز را در بیوت برخی از این مراجع تقلید نمایش داده و حتی اصلاحاتی هم که مدنظر آنها بوده انجام داد؛ درعین‌حال برخی از مراجع نظرات فقهی خاصی دارند که چون نظر فقهی است، قابل‌مذاکره و اصلاح نیست. ما به‌دنبال این هستیم که هم این فیلم در موقعیت مناسبی اکران شود و مراجع عظام اجازه بدهند این فیلم برای علاقه‌مندان، نمایش داده شود.»

نمایش فیلم رستاخیز پس از ماه‌ها برنامه‌ریزی برای اکران و با وجود فتاوای برخی مراجع ‌عظام به تعویق افتاد؛ اتفاق غیرمنتظره‌ای که نشان داد، ورود به عرصه فیلم‌سازی مذهبی تا چه میزان دشوار ‌و ریسک سرمایه‌گذاری در این عرصه تا چه حد بالاتر از دیگر ژانرهای سینمایی است. فیلمی که تصور می‌شد به واسطه کیفیت، ماهیت و محتوای مذهبی آن در جریان اکران، با حمایت‌های همه‌جانبه روبه‌رو شود، بعد از چند سکانس نمایش بنا به دستور وزارت ارشاد از پرده پایین کشیده شد! اكنون سوال مهم اين است كه موضوع اكران فيلم چگونه بايد حل شود؟

ادامه دارد....