معرفی کتاب «مجموعه اسناد مذاکرات هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران با کشورهای 1 + 5»

مجموعه اسناد مذاکرات هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران با کشورهای 1 + 5 توسط آقای دکتر محمد حسن دریایی گردآوری و تنظیم شده است.

برنامه هسته‌ای ایران که در خلال 14 سال قبل همواره یکی از مهم‌ترین اخبار رسانه‌های جهان بوده است، در شرایطی به دولت یازدهم رسید که بیش از 12 قطعنامه شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی علیه برنامه هسته‌ای ایران تصویب شده و طی آنها درخواست‌های مشخصی از کشورمان از جمله تعلیق تمام فعالیت‌های غنی‌سازی و اجرای پروتکل الحاقی به صراحت ذکر شده است.

علاوه بر این، طی یک فرآیند غیر قانونی موضوع به شورای امنیت سازمان ملل متحد ارجاع گردید که از جمله در قالب یک بیانیه رئیس و 6 قطعنامه شورای امنیت، هم خواسته‌های مشخصی از جمله تعلیق کلیه فعالیت‌های هسته‌ای و تصویب و اجرای بدون قید و شرط پروتکل الحاقی مطرح گردید و هم تحریم‌های ظالمانه‌ای علیه کشورمان وضع شد.

علیرغم وجود این شرایط، از ابتدای شروع کار دولت یازدهم، پرونده هسته‌ای ایران وارد مرحله تازه‌ای شد. دیپلماسی هسته‌ای دولت یازدهم، حدود یکصد روز بعد از روی کار آمدن این دولت، منجر به انعقاد «برنامه اقدام مشترک» ژنو گردید. این تفاهم بین جمهوری اسلامی ایران و کشورهای آلمان، آمریکا، انگلیس، چین، روسیه و فرانسه تحت عنوان 1+5 در سوم آذر سال 1392 (24 نوامبر 2013) به نتیجه رسید. بعد از سه دور مذاکره کارشناسی و یک دور مذاکره در سطح مدیران ارشد، بالاخره روی جزئیات اجرائی این برنامه اقدام نیز توافق به عمل آمده و برنامه مزبور از ۲۰ ژانویه 2014 (۳۰دی1392) اجرایی شد.

براساس برنامه اقدام مشترک ژنو، مذاکره برای حصول توافق روی برنامه جامع اقدام مشترک بلافاصله شروع شد. و بعد از انجام 40 دور مذاکره نفس‌گیر و پیچیده فنی، حقوقی و سیاسی در سطوح مختلف کارشناسی، معاونین و وزرا، نهایتاً در تاریخ 23 تیر ماه 1394 برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) بین جمهوری اسلامی ایران و کشورهای عضو 1+5 جمع‌بندی شد.

این مذاکرات و نتایج آن در قالب برجام، طرفداران و منتقدان خود را دارد که بررسی مواضع و نظرات آنها موضوع این کتاب نیست. تمرکز این کتاب روی جمع‌آوری یک مجموعه اسناد است که مربوط به مذاکرات هسته‌ای انجام شده با کشورهای عضو 1+5 در دولت یازدهم می‌باشد و در برگیرنده متن فارسی و انگلیسی اسناد برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) و ضمائم آن، قطعنامه 2231 شورای امنیت سازمان ملل متحد که تائید کننده برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) در شورای امنیت سازمان ملل متحد می‌باشد، بیانیه جمهوری اسلامی ایران در خصوص تصویب برنامه جامع اقدام مشترک(برجام) توسط شورای امنیت سازمان ملل متحد، گزاره برگ جمهوری اسلامی ایران بعد از نهایی شدن برجام، تفاهم ژنو در زمینه برنامه اقدام مشترک و بیانیه مشترک سوئیس (لوزان) است.

با توجه به اینکه مجموعه اسناد حاضر بدون متن قطعنامه‌های قبلی شورای امنیت سازمان ملل متحد مجموعه‌ای کامل نبود و نظر به اینکه لغو کلیه این قطعنامه‌ها، یکی از نتایج مهم برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) است، از این رو تصمیم نگارنده بر آن شد تا متن فارسی و انگلیسی قطعنامه‌های ظالمانه قبلی شورای امنیت علیه کشورمان نیز در این مجموعه درج شود. همچنین در این کتاب به صورت خلاصه، گاه شمار 40 دور مذاکرات بین ایران و کشورهای 1+5 که بیانگر روند دشوار حصول به برنامه جامع اقدام مشترک است، مورد اشاره قرار می‌گیرد، تا از این طریق یک مجموعه اسناد مفید برای خوانندگان و پژوهشگران علاقمند به مذاکرات هسته‌ای بین جمهوری اسلامی ایران و کشورهای عضو گروه 1+5 تهیه شود.

این کتاب در قطع وزیری و با جلد گالینگور در 560 صفحه به سفارش مرکز آموزش و پژوهش‌های بین‌المللی و توسط اداره نشر وزارت امور خارجه در سال 1394 به چاپ رسیده است.