معرفی کتاب «امپـراتوری باشکوه پـارس»
صدای ایران- کتاب «نگاهی به امپـراتوری باشکوه پـارس» نوشته «ژوئائو تلش ای کونیا» روابط پرتغال و پارس در عصر جدید (1750-1705) مورد بررسی قرار می دهد.
در این کتاب تصریح شده است: تشكيل دولت صفويه نقطه عطفي در روابط ايران و اروپا محسوب مي شود. بسياري از كشورهاي اروپايي به قصد مقابله با عثماني با ايران رابطه داشتند اما روابط پرتغال با ایران متفاوت بود، زيرا پرتغالی ها نه براي مقابله با دولت عثماني بلكه براي توسعه قدرت دريايي و تجاري خود وارد آبهاي ايران شدند. آنها همچنین نخستين اروپايي هائی بودند كه به خليج فارس قدم گذاشتند. هدف آنها تحکیم قدرت خود در آبهاي منتهي به اقيانوس هند بود.
پرتغالي ها با حضور در خليج فارس موفق شدند اطلاعات ارزشمندي در خصوص تجارت و اوضاع جغرافيايي - فرهنگي نواحي جنوبي ايران تهيه کنند. آنان نخستين اروپائي هائی بودند كه نقشه هاي منطقه را ترسیم کردند. پرتغالی ها به جمع آوری اطلاعات پیرامون نقش بازرگانان ايرانی در تجارت دريايي منطقه و نیز ميزان، نوع و نحوه تجارت در هند و آبهاي ساحلي ایران پرداختند.
دراین کتاب همچنین اطلاعات مفیدی از وضعيت دربار ایران و ساختار قدرت در آن زمان، شرح زوال قدرت دريايي پرتغال در خليج فارس، تلاش عثماني براي نفوذ در منطقه خليج فارس و رقابت با پرتغالي ها، روابط دريايي ايران و هند و ميزان نفوذ فرهنگ ايراني در شبه قاره ارائه شده است.
اين كتاب مبتني بر اسناد موجود در پرتغال و آثار نويسندگان اروپايي است و از اين رو در نوع خود كتاب بدیعي محسوب مي شود.
به گزارش صدای ایران، با مروری بر نوشته‌های کاموئش Camões و منابع دیگر به تکرار دیده شده که آغاز ارتباط دو کشور پرتغال و پارس به سال ۱۵۰۷ باز می‌گردد، در روزگاری که پارس یک قدرت عظیم نظامی شناخته می‌شد.
گارسیا د رزند Garcia de Resende حدود نیم قرن پیش از کاموئش در کتاب شعر خود "گوناگون" (میسلنیا)، بارها درهنگام سخن گفتن از "شاه اسماعیل صوفی" این ذهنیت را اشاعه داد که وی دولتی جدید تأسیس کرده است «و با عشق گردآوردی سپاهی هر چه بزرگتر، بزرگتر از آنچه که من شنیده‌ام/ به گمانم دویست هزار سوارکار با خود آورد/ به همراه شاهان بسیار» ذهنیتی ایجاد کرد که سبب شد در پرتغال چنان آوازه‌ای برای پارس به ارمغان آورد که پادشاه پرتغال تصمیم بگیرد در آسیا پارس را به عنوان کشور متحد خود برگزیند و بخواهد روابط صمیمانه‌اش را با پارس تداوم بخشد.
ارتباطی که ۲۵۰ سال به درازا کشید و آشکارا گویای اهمیت برجسته امور سیاسی در تداوم ارتباط بین دو کشور تا عصر جدید بوده است.
البته در این دوران هر دو کشور به دلیل شکاف‌های بوجود آمده در اوراسیا درگیر دو مرحله بنیادی مدرنیته شدند؛ یکی با انقلاب سیاسی و مذهبی شیعه دوازده امامی که سلسله صفویه با خود به همراه آورده بود و دیگری با تشکیل اولین امپراتوری دریایی در دوران مدرنیته که نویدی بر آغاز روند جهانی شدن (۱۵۰۱) بود. دو کشور در این اوضاع و احوال هم زمان با فراز و نشیب‌های صفویان روابط خود را توسعه بخشیدند، اما به دنبال ورود پرتغالی‌ها درآسیا ارتباط دو کشور به طور کل قطع شد.
هرچند نمی‌توان گفت رابطه دو کشور پیش از آن هم رابطه‌ای عمیق و پربار بوده است، زیرا به ندرت اتحادی بین آنها صورت می‌گرفت که البته بخشی از آن به دلیل ویژگی‌های متضاد دو کشور بود. پارس یک قدرت زمینی و پرتغال یک قدرت دریایی محسوب می‌شد.
دلیل دیگر نیز شاید تصور متقابل هر یک از این دو کشور از یکدیگر بوده است، تصوری بر پایه پنداشت‌ها و ایده‌های پیشین که از نزدیک شدن آنها به هم جلوگیری می‌کرد، اگر چه هر دو طرف همیشه شیفته یکدیگر بودند. اما با این حال روابط دو کشور باعث نشد که پرتغال شناخت عمیقی از فرهنگ و زبان پارسی بدست آورد.
در این میان یکی دیگر از دلایل ارتباطی که بین این دو کشور مشهود است توجه به اعتبار، اهمیت و گسترش فرهنگ و زبان پارسی در سراسر آسیا بود که سبب شد بزرگترین تعاملات در هند صورت گیرد. این امر گویای این حقیقت است که روابط پرتغال و پارس فراتر از محدوده جغرافیایی پارس بوده و سطح وسیع‌تری را شامل خلیج پارس، اقیانوس هند و هندوستان در بر گرفته بود.
در ذیل به شرح فهرست مطالب کتاب پرداخته می‌شود:
مقدمه سفیر جمهوری اسلامی ایران 3
مقدمه وزیر مشاور در امور فرهنگی پرتغال 5
تاریخچه مختصری از زندگی مؤلف 9
1- اولین گام روابط پرتغال با پارس و خلیج پارس 12
2- روابط میان پرتغال و پارس و خلیج پارس: نمای کلی و جنبه‌های مهم آن (۱۷۵۰- ۱۵۰۷) 30
3- جنبه‌های جهانی روابط میان پارس و پرتغال 44
3-1- اهمیت خلیج پارس 45
3-2 پارس و خلیج پارس در هند و غرب اقیانوس هند 56
3-3- تعامل دیپلماتیک با پارس در سطح بین المللی 62
3-3-1- پروژه های نوید بخش (۱۵۲۴- ۱۵۰۷) 63
3-3-2- روابط در زمان بحران (۱۵۷۶-۱۵۲۴) 66
3-3-3- تعاملات جدید دیپلماتیک (۱۵۸۸-۱۵۷۹) 73
3-3-4- افزايش تعاملات جدید دیپلماتیک پارس و پرتغال (۱۶۰۲-۱۵۸۸) 77
3-3-5- از مذاکره تا کشمکش (۱۶۲۹-۱۶۰۲) 93
3-3-6- از سرگیری مجدد روابط (حدود ۱۶۹۷-۱۶۳۰) 103
3-3-7- آخرین مرحله روابط میان پارس و پرتغال در عصر جدید (۱۷۵۰-۱۶۹۷) 110
4- ارزیابی گرایش‌ها، نگرش‌ها و تعاملات میان پارس و پرتغال (در حدود سال‌های ۱۷۵۰- ۱۵۰۷) 122
گزیده اسناد روابط ایران و پرتغال 133
در این کتاب تصریح شده است: تشكيل دولت صفويه نقطه عطفي در روابط ايران و اروپا محسوب مي شود. بسياري از كشورهاي اروپايي به قصد مقابله با عثماني با ايران رابطه داشتند اما روابط پرتغال با ایران متفاوت بود، زيرا پرتغالی ها نه براي مقابله با دولت عثماني بلكه براي توسعه قدرت دريايي و تجاري خود وارد آبهاي ايران شدند. آنها همچنین نخستين اروپايي هائی بودند كه به خليج فارس قدم گذاشتند. هدف آنها تحکیم قدرت خود در آبهاي منتهي به اقيانوس هند بود.
پرتغالي ها با حضور در خليج فارس موفق شدند اطلاعات ارزشمندي در خصوص تجارت و اوضاع جغرافيايي - فرهنگي نواحي جنوبي ايران تهيه کنند. آنان نخستين اروپائي هائی بودند كه نقشه هاي منطقه را ترسیم کردند. پرتغالی ها به جمع آوری اطلاعات پیرامون نقش بازرگانان ايرانی در تجارت دريايي منطقه و نیز ميزان، نوع و نحوه تجارت در هند و آبهاي ساحلي ایران پرداختند.
دراین کتاب همچنین اطلاعات مفیدی از وضعيت دربار ایران و ساختار قدرت در آن زمان، شرح زوال قدرت دريايي پرتغال در خليج فارس، تلاش عثماني براي نفوذ در منطقه خليج فارس و رقابت با پرتغالي ها، روابط دريايي ايران و هند و ميزان نفوذ فرهنگ ايراني در شبه قاره ارائه شده است.
اين كتاب مبتني بر اسناد موجود در پرتغال و آثار نويسندگان اروپايي است و از اين رو در نوع خود كتاب بدیعي محسوب مي شود.
به گزارش صدای ایران، با مروری بر نوشته‌های کاموئش Camões و منابع دیگر به تکرار دیده شده که آغاز ارتباط دو کشور پرتغال و پارس به سال ۱۵۰۷ باز می‌گردد، در روزگاری که پارس یک قدرت عظیم نظامی شناخته می‌شد.
گارسیا د رزند Garcia de Resende حدود نیم قرن پیش از کاموئش در کتاب شعر خود "گوناگون" (میسلنیا)، بارها درهنگام سخن گفتن از "شاه اسماعیل صوفی" این ذهنیت را اشاعه داد که وی دولتی جدید تأسیس کرده است «و با عشق گردآوردی سپاهی هر چه بزرگتر، بزرگتر از آنچه که من شنیده‌ام/ به گمانم دویست هزار سوارکار با خود آورد/ به همراه شاهان بسیار» ذهنیتی ایجاد کرد که سبب شد در پرتغال چنان آوازه‌ای برای پارس به ارمغان آورد که پادشاه پرتغال تصمیم بگیرد در آسیا پارس را به عنوان کشور متحد خود برگزیند و بخواهد روابط صمیمانه‌اش را با پارس تداوم بخشد.
ارتباطی که ۲۵۰ سال به درازا کشید و آشکارا گویای اهمیت برجسته امور سیاسی در تداوم ارتباط بین دو کشور تا عصر جدید بوده است.
البته در این دوران هر دو کشور به دلیل شکاف‌های بوجود آمده در اوراسیا درگیر دو مرحله بنیادی مدرنیته شدند؛ یکی با انقلاب سیاسی و مذهبی شیعه دوازده امامی که سلسله صفویه با خود به همراه آورده بود و دیگری با تشکیل اولین امپراتوری دریایی در دوران مدرنیته که نویدی بر آغاز روند جهانی شدن (۱۵۰۱) بود. دو کشور در این اوضاع و احوال هم زمان با فراز و نشیب‌های صفویان روابط خود را توسعه بخشیدند، اما به دنبال ورود پرتغالی‌ها درآسیا ارتباط دو کشور به طور کل قطع شد.
هرچند نمی‌توان گفت رابطه دو کشور پیش از آن هم رابطه‌ای عمیق و پربار بوده است، زیرا به ندرت اتحادی بین آنها صورت می‌گرفت که البته بخشی از آن به دلیل ویژگی‌های متضاد دو کشور بود. پارس یک قدرت زمینی و پرتغال یک قدرت دریایی محسوب می‌شد.
دلیل دیگر نیز شاید تصور متقابل هر یک از این دو کشور از یکدیگر بوده است، تصوری بر پایه پنداشت‌ها و ایده‌های پیشین که از نزدیک شدن آنها به هم جلوگیری می‌کرد، اگر چه هر دو طرف همیشه شیفته یکدیگر بودند. اما با این حال روابط دو کشور باعث نشد که پرتغال شناخت عمیقی از فرهنگ و زبان پارسی بدست آورد.
در این میان یکی دیگر از دلایل ارتباطی که بین این دو کشور مشهود است توجه به اعتبار، اهمیت و گسترش فرهنگ و زبان پارسی در سراسر آسیا بود که سبب شد بزرگترین تعاملات در هند صورت گیرد. این امر گویای این حقیقت است که روابط پرتغال و پارس فراتر از محدوده جغرافیایی پارس بوده و سطح وسیع‌تری را شامل خلیج پارس، اقیانوس هند و هندوستان در بر گرفته بود.
در ذیل به شرح فهرست مطالب کتاب پرداخته می‌شود:
مقدمه سفیر جمهوری اسلامی ایران 3
مقدمه وزیر مشاور در امور فرهنگی پرتغال 5
تاریخچه مختصری از زندگی مؤلف 9
1- اولین گام روابط پرتغال با پارس و خلیج پارس 12
2- روابط میان پرتغال و پارس و خلیج پارس: نمای کلی و جنبه‌های مهم آن (۱۷۵۰- ۱۵۰۷) 30
3- جنبه‌های جهانی روابط میان پارس و پرتغال 44
3-1- اهمیت خلیج پارس 45
3-2 پارس و خلیج پارس در هند و غرب اقیانوس هند 56
3-3- تعامل دیپلماتیک با پارس در سطح بین المللی 62
3-3-1- پروژه های نوید بخش (۱۵۲۴- ۱۵۰۷) 63
3-3-2- روابط در زمان بحران (۱۵۷۶-۱۵۲۴) 66
3-3-3- تعاملات جدید دیپلماتیک (۱۵۸۸-۱۵۷۹) 73
3-3-4- افزايش تعاملات جدید دیپلماتیک پارس و پرتغال (۱۶۰۲-۱۵۸۸) 77
3-3-5- از مذاکره تا کشمکش (۱۶۲۹-۱۶۰۲) 93
3-3-6- از سرگیری مجدد روابط (حدود ۱۶۹۷-۱۶۳۰) 103
3-3-7- آخرین مرحله روابط میان پارس و پرتغال در عصر جدید (۱۷۵۰-۱۶۹۷) 110
4- ارزیابی گرایش‌ها، نگرش‌ها و تعاملات میان پارس و پرتغال (در حدود سال‌های ۱۷۵۰- ۱۵۰۷) 122
گزیده اسناد روابط ایران و پرتغال 133
خبرهای مرتبط
نظر شما