چرا سخنرانی رئیس‌جمهور و فینال خندوانه همزمان پخش شدند

سه‌شنبه شب ٢ اتفاق مهم در تلویزیون رخ داد که همزمانی آنها با یکدیگر جای سوال فراوانی به جای گذاشت. اول سخنرانی دکتر حسن روحانی که بلافاصله پس از تصویب جزییات برجام در مجلس اتفاق افتاد و دومین اتفاق پخش آخرین قسمت از سری دوم برنامه «خندوانه» که قرار بود در آن فینال مسابقه «خنداننده برتر» برگزار شود. قبل از هر چیز ابتدا برویم سراغ تعداد مخاطبان برنامه «خندوانه». برنامه رامبد جوان در چند ماه گذشته پربیننده‌ترین برنامه تلویزیون لقب گرفته بود. برنامه‌ای که حتی در مقطعی طبق آمار و ارقام و حتی بازخوردهای بیرونی تعداد بینندگانش به برنامه‌های پرمخاطب و باسابقه‌ای مثل «نود» و «ماه عسل» رسید و اگر بخواهیم کمی خوش‌بینانه برخورد کنیم با توجه به تعداد پیامک‌های برنامه در مقطعی احتمالا از تعداد مخاطبان این دو برنامه هم بالاتر رفته و به تنهایی عنوان پربیننده‌ترین برنامه تلویزیون را در اختیار گرفته است. احتمالی که نه‌تنها چندان دور از ذهن نیست بلکه با‌ درصد خطای کمی می‌توان نسبت به آن مطمئن بود. از طرفی آغاز مسابقه «خنداننده برتر» که در آن چهره‌های سرشناس کمدی به رقابت در زمینه استندآپ کمدی می‌پرداختند هیجان و شور و شوق فراوانی بین مردم ایجاد کرد و این هیجان به اندازه‌ای رسید که فینال این مسابقات عملا به یکی از مهم‌ترین اتفاقات در حوزه فرهنگ و هنر تبدیل شد. خیلی‌ها از مدت‌ها پیش برای رسیدن روز فینال این مسابقه که همزمان با پخش آخرین قسمت از سری دوم «خندوانه» برگزار می‌شد، لحظه‌شماری می‌کردند و درست در چنین شرایطی رئیس‌جمهوری درخواست گفت‌وگوی زنده با مردم را در تلویزیون می‌دهد.

حالا خودتان را در چنین شرایطی بگذارید جای مخاطب. از طرفی سخنرانی رئیس‌جمهوری کشورش شروع می‌شود و از آن طرف برنامه‌ای که از مدت‌ها پیش انتظارش را کشیده آغاز می‌شود. آن هم برنامه‌ای که نمونه‌اش در صداوسیما کمتر ساخته می‌شود و مخاطب به خوبی می‌داند از آن معدود دفعاتی است که یک محصول غیرنمایشی استاندارد را می‌تواند تماشا کند. در چنین حالتی قطعا کفه ترازو به سمت دیدن یک برنامه محبوب تلویزیونی که محبوب عام و خاص جامعه با هر نگرش و رویکرد سیاسی است، سنگینی می‌کند. البته این مسأله مخصوص ایران نیست، چند‌سال پیش هم که باراک اوباما درحال آماده‌سازی خود برای انجام سخنرانی سالانه‌اش بود، ناگهان خبر رسید که سخنرانی او همزمان شده با پخش نخستین قسمت از فصل آخر مجموعه تلویزیونی «لاست». این مسأله در بین هواداران میلیونی این سریال یک نگرانی ایجاد کرده بود که نکند پخش سخنرانی اوباما به پخش این سریال لطمه بزند که در پی این نگرانی کاخ سفید اعلام کرد سخنرانی سالانه اوباما را به تعویق می‌اندازد تا مردم با خیال راحت سریال خود را ببینند. پس این‌که مردم دیدن یک برنامه سرگرم‌کننده نمایشی یا تلویزیونی را به صحبت سیاستمداران ترجیح دهند، اتفاقی مخصوص ایران نیست. در چنین موقعیتی مشاوران رسانه‌ای رئیس‌جمهوری آمریکا برای آن‌که مخاطب خود را از دست ندهند و در عین حال به او احترام گذاشته باشند، سخنرانی را به تعویق می‌اندازند تا سر فرصت مخاطبان با حواس جمع و خیال راحت به صحبت‌های رئیس‌جمهوری کشورشان گوش دهند. اما این مسأله درخصوص سخنرانی دکتر روحانی رعایت نشد.

در نظر اول خیلی‌ها بلافاصله تیغ انتقاد را به سمت صداوسیما می‌گیرند که چرا پخش این دو اتفاق(صحبت‌های رئیس‌جمهوری و قسمت فینال خندوانه) را همزمان با هم قرار داده است. برخی‌ هم به یک توطئه از پیش طراحی شده می‌اندیشند که صداوسیما در ادامه سیاست‌های جانبدارانه‌اش به‌گونه‌ای عمل کرده تا مخاطب کمتری پای صحبت‌های ریاست جمهوری بنشیند. در این‌که صداوسیما رویکرد جانبدارانه‌ای نسبت به دولت یازدهم دارد تقریبا کسی شک و تردید ندارد و رویکرد تلویزیون در بررسی توافق هسته‌ای کاملا موید این نکته است اما حقیقت اینجاست که در این یک مورد به‌خصوص هیچ ایرادی نمی‌توان به تلویزیون وارد کرد. دلیلش هم این است که همه چیز از صفر تا صد (روز، ساعت، مکان ضبط سخنرانی، زنده بودن یا نبودن، سوالات مطروحه، مجری‌های گفت‌وگو و حتی مدت زمان گفت‌وگو) سخنرانی‌ها و گفت‌وگوهای رئیس‌جمهوری در تلویزیون را دفتر ریاست‌جمهوری تعیین می‌کند و صداوسیما نهایتا در زمینه مسائل فنی، آن هم اگر کمک بخواهند در صحنه حضور خواهد داشت، به عبارت دیگر تلویزیون تنها آنتن خود را در اختیار رئیس‌جمهوری قرار می‌دهد، آن هم هر زمان که رئیس قوه مجریه درخواست کند.

رئیس‌جمهوری هر زمان که بخواهد و در هر ساعتی می‌تواند در تلویزیون حضور پیدا کند و با مردم صحبت کند و از این لحاظ هیچ محدودیتی برایش وجود ندارد چرا که برخی اتفاقات در تلویزیون فراتر از تصمیم‌گیری‌های داخل سازمانی است، من‌جمله همین مسأله. این اتفاق حاصل تصمیم‌گیری تیم رسانه‌ای دولت است. این‌که چرا تیم رسانه‌ای رئیس‌جمهوری این زمان را برای پخش سخنرانی او انتخاب کرده واقعا جای سوال دارد. در این زمینه تلاش زیادی کردیم که با حسام‌الدین آشنا، مشاور فرهنگی رئیس‌جمهوری، علیرضا معزی، دبیر شورای اطلاع‌رسانی دولت، پرویز اسماعیلی، معاون ارتباطات و اطلاع‌رسانی دفتر رئیس‌جمهوری و طاهره مقیمی، رئیس مرکز ارتباطات، اطلاعات و تبلیغات دفتر رئیس‌جمهوری ارتباط برقرار کنیم و بپرسیم آیا در تیم رسانه‌ای رئیس‌جمهوری کسی «خنداونه» را می‌بیند؟ از میزان مخاطبی که دارد مطلع است؟ و چرا وقتی دست تیم رسانه‌ای دولت برای پخش سخنرانی رئیس‌جمهوری در هر زمانی که اراده کند باز است، آنها دقیقا زمانی را انتخاب می‌کنند که احتمالا کمترین مخاطب ممکن در یک روز به تماشای سخنرانی رئیس‌جمهوری می‌نشینند؟ اما متاسفانه هر چه تلاش کردیم به در بسته خوردیم. با این حال «شهروند» آمادگی این را دارد که هر کدام از این مدیران رسانه‌ای که تمایل داشتند درخصوص این‌گونه تصمیم‌گیری‌ها توضیحاتی ارایه کنند به انعکاس آنها بپردازد. در دوره‌ای که دولت یازدهم برای جلو رفتن بیش از هر چیز نیازمند ایجاد فضای رسانه‌ای هوشمندانه و مفید خصوصا در تلویزیون است، چنین اقداماتی به راحتی می‌تواند مسیر مخالفان دولت برای دیده نشدن و شنیده نشدن برنامه‌ها و مسائل مورد توجه دولت یازدهم را هموار کند.