سلطانی‌فر: هنوز مشغول آواربرداری هستیم

‌ سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی یک سازمان با کارکرد تخصصی است، اساسا چه شد که این معاونت به شما پیشنهاد شد و شما آن را پذیرفتید؟ آیا پیش‌زمینه‌ای داشتید در حوزه گردشگری، میراث فرهنگی و صنایع‌دستی، یا نه؛ صرفا به‌خاطر اینکه به شما پیشنهاد شد، پذیرفتید؟ 

من سابقه مدیریت استان‌ها را داشتم. در سه استان ١٣ سال استاندار بودم. سه استان هم معاون سیاسی بودم، حدود هشت سال یعنی حدود ٢٠، ٢١ سال در شش استان مدیر بودم و همواره روی ظرفیت‌های گردشگری ایران هم اعتقاد و باور داشتم و هم شاید بیش از همه همکارانم در این بخش کار می‌کردم. اعتقاد دارم که محور توسعه بسیاری از استان‌های ما، برخلاف آن چیزی که در ٣٠ سال گذشته در آن تمرکز شد و کار کردند، صنعت یا حتی کشاورزی نیست. محور توسعه خیلی از این استان‌ها گردشگری است. هم این و هم مواردی دیگر، در مجموع شرایطی فراهم کرد که من به این سازمان بیاییم و فکر می‌کنم در این ٢٠ ماه گذشته، با وجود همه تنگناهایی که داشتیم، اتفاقات خوبی هم در بخش‌های مختلف افتاده است. هم در بخش میراث هم صنایع‌دستی و هم گردشگری. یعنی با این محدودیت‌هایی که داشتیم، توانستیم دستاوردهای خوبی داشته باشیم.

‌ سؤالی در رابطه با روحیات شخصی خودتان بپرسم. تاکنون چند بار در صحبت‌هایتان به صراحت گفته‌اید شخصا برایتان مهم نیست روزنامه‌ها یا رسانه‌ها چه می‌گویند و کار خودتان را خواهید کرد؛ مثلا یک موردش بحث آشوراده بود. برای خبرنگاری که حداقل شش، هفت سال است در این حوزه کار می‌کند، این صحبت مشابه صحبت‌های آقای بقایی است. او هم مشابه همین حرف را چندین‌بار مطرح کرد. می‌گفت برای من مهم نیست شما چه می‌گویید. من کار خودم را می‌کنم. آیا واقعا مطالب رسانه‌ها برای شما اهمیتی ندارد؟ 

اولا تأکید و تمرکز ما بر این بوده که سازمان را از حاشیه بیرون بکشیم و مشغول حاشیه‌سازی و درگیر یک‌سری مسائل و بگومگوهای بی‌مورد که انرژی می‌گیرد، نباشیم تا سازمان را از این وضعیت متزلزل و نابسامان از جهات مختلف اداری، نیروی انسانی، مالی، تشکیلات، بلاتکلیفی استان‌ها و... درآوریم. هدف این بوده تا با ایجاد ثبات و آرامش بتوانیم زیربنای حرکت رو به توسعه‌‌مان را آغاز کنیم. نه اینکه هر روز کسانی جمع شوند و بگویند اینجا این‌طور است آنجا آن‌طور است و ما اسیر یک موضوع شویم. یک برنامه‌ریزی کلی، استراتژی و رویکرد مشخصی داریم که فکر می‌کنیم این سازمان باید از حاشیه، سیاست‌زدگی و جنجال‌های سیاسی دور بماند و صرفا کار تخصصی خود را انجام دهد. ما نمی‌خواهیم اسیر این جوسازی‌ها و جنجال‌های بی‌مورد بشویم که گاهی افراد ناآگاه یا مغرض ایجاد می‌کنند و بعضا رسانه‌ها هم به آن می‌پردازند. ما قرار نیست صبح تا شب ببینیم چه کسی چه می‌گوید و جوابش را بدهیم. ما باید حتما برنامه خودمان را اجرا کنیم. ما سازمانی را تحویل گرفتیم که فکر می‌کنم به اندازه پنج وزارتخانه مشکلات، نابسامانی و چالش دارد. این را به ضرس قاطع می‌گویم. این سازمان واقعا اندازه چهار، پنج وزارتخانه در نیروی انسانی، مسائل تشکیلاتی، نبود امکانات و بی‌انضباطی‌های مختلف مشکل دارد و تلاش ما واقعا در تمام سال ٩٣ بر این بود که مقداری بتوانیم این وضعیت را به شرایط نرمال نزدیک کنیم. در حالی‌که ما باید بتوانیم به گونه‌ای رفتار کنیم که با این امکانات موجود، نابسامانی‌ها را زودتر ساماندهی کنیم. آواربرداری‌هامان در این سازمان را انجام دهیم.

‌ آوارهای سازمان از دولت قبل؟ آیا شما معتقدید همچنان در حال آواربرداری هستید؟ 

بله، البته فکر می‌کنیم قسمت اعظم آوارها را برداشتیم، از ابتدای سال ٩٤ به همه مدیران و معاونان هم گفتم. یک‌سال‌وخرده‌ای گذشته است و فکر می‌کنم قسمت اعظم آوارها برداشته شده، اگرچه خیلی از این نابسامانی‌ها و بی‌انضباطی‌های مالی و پرونده‌های مختلف مربوط به مدیران و مسئولان گذشته هنوز در محاکم دنبال می‌شود که آنها هم باید خودشان دنبال کنند و نهایتا هرچه مراجع قضائی تصمیم بگیرند.

‌ در شروع صحبتتان از تنگناها و محدودیت‌های سازمان گفتید، از اینها می‌توانید مثال بزنید که منظور شما مشخصا چیست؟ 

مهم‌ترین آن محدودیت منابع مالی است. نیازهایی که در هر سه بخش داریم؛ هم میراث فرهنگی، هم صنایع‌دستی و هم گردشگری، چندین یا چند ده‌برابر آن چیزی است که الان در اختیار ما گذاشته می‌شود. اما شرایط اقتصادی مملکت هم به‌گونه‌ای است که بیش از این نمی‌تواند در اختیار ما بگذارد. الان به‌واسطه کاهش شدید درآمدهای نفتی‌مان و به‌تبع آن کاهش شدید درآمدهای مالیاتی، وضع درآمدی کشور خوب نیست. شرایط تحریم‌ها هم که هنوز در جای خودش باقی مانده ولی ما خیلی امیدوار هستیم، با اتفاق خوبی که در بخش سیاست خارجی افتاد و ان‌شاءالله به نتیجه هم برسد و تحریم‌ها لغو شود، خیلی امیدوار هستیم که از سال ٩٥ به‌بعد کشور در مسیر رشد و توسعه و رونق و شکوفایی ویژه‌ای قرار گیرد. یکی از بخش‌هایی هم که مطمئنا در شرایط جدید و فضای جدید به‌شدت تأثیرات مثبتی خواهد گرفت و خواهد پذیرفت بخش گردشگری است. ما همین الان هم البته نشانه‌های آن را می‌بینیم، تقاضا برای آمدن به ایران، تورهای مختلف و رزرو هتل‌ها به نسبت سال گذشته افزایش پیدا کرده. سرمایه‌گذاران خارجی هم که به دو بخش تقسیم می‌شوند تمایل به سرمایه‌گذاری در کشور ما دارند. یک دسته سرمایه‌گذاران مسلمان و عرب هستند که از کشورهای اطراف با توجه به جاذبه‌های مذهبی و زیارتی و طبیعی ما به اینجا می‌آیند و سرمایه‌گذاری می‌کنند، البته آنها قائل به تحریم و محدودیت‌های آن نبودند. ولی تحریم‌ها مانع حضور دسته دوم یعنی سرمایه‌گذاران اروپایی بود که البته بلافاصله در همین مدت بعد از توافق حداقل چهار، پنج گروه مجددا آمدند و اعلام آمادگی کردند برای اینکه در بخش احداث هتل و تأسیسات گردشگری سرمایه‌گذاری خود را انجام دهند.

‌ آیا برای جذب و هدایت درست این سرمایه‌گذاران به بخش‌های نیازمند به سرمایه‌گذاری هم برنامه و حساب و کتاب مشخصی دارید؟ 

بله، ما برای این هدف یک بسته سرمایه‌گذاری را آماده کرده‌ایم، این بسته سرمایه‌گذاری شامل همه بخش‌ها از جمله گردشگری، میراث فرهنگی و صنایع‌دستی است، بخش میراث درخصوص سرمایه‌گذاری برای احیا و مرمت و بازسازی بناهای فرهنگی و تاریخی است و بخش دیگر در تولید و بازرگانی صنایع‌دستی و ایجاد بازارچه‌های فروش محصولات و... است. در بخش گردشگری هم با گروه‌های هتل‌داری و هتل‌سازی داخل جلسات زیادی داشتیم، که بتوانیم با همکاری آنها شرایط را برای ورود سرمایه‌گذاران خارجی هموار کنیم که در‌گیر بوروکراسی و مشکلات داخلی ما نشوند؛ یعنی هدف این است که آنها را با گروه‌های هتل‌داری و هتل‌سازی داخل ارتباط دهیم، چون اینها خیلی‌هایشان زمین و امکانات دارند و چگونگی مدیریت بوروکراسی داخل ایران را بلد هستند. علاوه بر این سازوکاری هم خودمان برای سرمایه‌گذاران طراحی کردیم که فکر می‌کنیم حداکثر از یکی، دو ماه دیگر سر و کله‌شان جدی و عملیاتی پیدا می‌شود که بتوانیم پاسخ خوبی به تقاضاهای آنها بدهیم و راهنمایی و هدایتشان کنیم. مثلا کارهایشان را پیگیری کنیم. مشکلاتی را که در دستگاه‌های اجرائی برای آنها به وجود می‌آید، برطرف کنیم تا یک سرمایه‌گذار خارجی نیاید در این بوروکراسی پیچیده ما غلت بخورد و بعد هم پشیمان شود. باید در همه مراحل کارشان را پیگیری و بر آن نظارت کنیم تا بتوانیم مسائل‌شان را حل و فصل کنیم.

‌ اینکه برای بخش گردشگری ایران سرمایه‌گذاری خارجی ابراز تمایل کند قابل انتظار است، آیا برای سرمایه‌گذاری در بخش صنایع‌دستی و میراث فرهنگی هم سرمایه‌گذاران خارجی ابراز تمایل کرده‌اند؟ 

در بخش تولید انبوه صنایع‌دستی فکر می‌کنم سرمایه‌گذارانی می‌آیند. به‌عنوان مثال سرمایه‌گذارانی از کشورهای عربی در رشته‌های منحصربه‌فردی که داریم مثل خاتم‌کاری، قلم‌زنی و ملیله‌کاری در حال بررسی هستند و ابراز تمایل کرده‌اند که سرمایه‌گذاری ویژه‌ای در این بخش‌ها کنند؛ مثلا اینکه کارگاه‌های بزرگ‌تری برای آنها راه‌اندازی کنند. ‌

  در بخش میراث فرهنگی و آثار تاریخی سرمایه‌گذاری‌ها به چه سبک خواهد بود؟ 

در بخش میراث فرهنگی هم در زمینه راه‌اندازی موزه‌های خصوصی الان در داخل، اشتیاقی در بخش خصوصی داخلی‌مان می‌بینیم. کار دیگری هم که خودمان شروع کردیم راه‌اندازی هتل‌های سنتی و رستوران و... با استفاده از فضاهای فرهنگی و تاریخی مثل کاروانسراهای تاریخی است. در این بخش تعداد زیادی پروژه را هم آماده کردیم که این کار را انجام دهیم، معتقدم استفاده از اماکن فرهنگی و تاریخی برای مرمت و بازسازی و بهره‌برداری از آنها به‌عنوان هتل‌های سنتی، از آن دست پروژه‌هایی است که حتما بخش خصوصی خارجی بتواند حضور خوبی در آن داشته باشد.

‌ شواهد نشان می‌دهد در حوزه گردشگری گشایش بزرگی اتفاق افتاده است. این گشایش درواقع محصول توافق هسته‌ای و تغییر رویکرد جهان غرب به کشور ماست. یعنی بعد از انتخابات این اتفاق افتاده و توافق هم بیشتر به آن کمک کرده. در زمینه بهره‌برداری بهتر از این وضعیت جدید، سازمان میراث فرهنگی چه کارهایی انجام داده است، برخی از منتقدان می‌گویند سازمان کار خاصی نکرده و این اتفاق محصول تغییر شرایط است، نظر خودتان دراین‌باره چیست؟ 

مهم‌ترین کارهایی که در این مدت انجام دادیم که شما هم می‌دانید ولی نمی‌دانم چرا می‌‌گویید چه‌کار کردید، شامل این موارد است، در همین مدت این دولت، ما سه قدم بزرگ راجع‌به ویزا برداشتیم؛ یکی راه‌اندازی ویزای فرودگاهی بود، دوم اینکه اخیرا زمان‌بندی آن را افزایش دادیم و سوم ویزای الکترونیک را مصوب کردیم که راه‌اندازی شود. چهارم بحث لغو روادید را دنبال می‌کنیم. سه مورد اول به نتیجه رسیده، اما این آخری هنوز به نتیجه نرسیده.

بحث لغو روادید برای ورود گردشگران از گذشته مطرح بوده است، ایده‌آل شما لغو روادید با چند کشور است؟ 

ایده‌آل ما بین ٣٠ تا ٤٠ کشور است.

‌ و احتمالا چند کشور قابل دستیابی است؟ 

بستگی به رفتار طرف مقابل ما دارد. دستگاه دیپلماسی ما معتقد است تعدادی از اینها باید متقابل انجام شود.

‌ می‌شود اسم ببرید کدام کشورها هستند؟ 

اجازه دهید نگویم چون ممکن است در روابط‌مان تأثیر بگذارد. ما در ابتدا روی یک فهرست ٢٨ کشوری تمرکز کردیم. کارگروهی هم که منتخب دولت بود در این بخش، همه اتفاق‌نظر داشتند بین ٢٠ تا ٢٨ کشور را بتوانیم به‌مرور لغو روادید کنیم. دستگاه وزارت خارجه معتقد است این کار باید متقابل انجام شود، شاید از دید خودشان هم درست باشد، من رد نمی‌کنم چون آنها معتقد هستند دلیلی ندارد ما وقتی برای اتباع یک کشور لغو روادید می‌گذاریم، اتباع ما باید برای گرفتن ویزا مثلا پشت در سفارت‌خانه آن صف بکشند. برای اینکه کرامت و عزت ایرانی‌ها را حفظ کنیم، باید شرایط متقابلی را به‌وجود آوریم. تعدادی از کشورها هستند که ما فکر می‌کنیم بالاخره در فرایند توسعه گردشگری‌مان باید امکانات ویژه‌ای برای آنها قائل شویم. همان‌طور که این سیاست را هم کشورهای موفقی منطقه مثل ترکیه و مالزی دنبال کردند و برای برخی کشورها لغو روادید یک‌طرفه انجام دادند. به‌هرحال ملاحظاتی اینجا هست که بخشی از آن سیاسی و بخشی هم ملاحظات امنیتی است. باید اینها را در نظر بگیریم، ولی فکر می‌کنیم با حرکت خوبی که آغاز شده و رویکرد خوبی که دولت و شخص رئیس‌جمهور دارد، ان‌شاءالله بتوانیم سالی با چند کشور به نتیجه برسیم. حالا یا حالت متقابل یا یک‌جانبه.

‌ در دیگر زمینه‌های حوزه گردشگری چه اقداماتی انجام شده است؟ بحث هتل و محل اقامت، حمل‌ونقل و... .

یکی از چالش‌های مهم ما کمبود اماکن اقامتی در درجه‌بندی‌های مختلف، به‌ویژه برای گردشگران خارجی است، ما فکر می‌کنیم حتما باید هتل‌های چهار و پنج‌ستاره‌مان را افزایش دهیم. در اختصاص منابع‌مان هم پارسال اولویت‌بندی کردیم. گفتیم هتل‌هایی که بالای ٦٠ تا ٧٠‌درصد پیشرفت فیزیکی دارند، منابع و تسهیلات بانکی را به آنها اختصاص دهیم که سریع‌تر به بهره‌برداری برسند. این سیاست الان خوب جواب داده و تعدادی هتل را سال گذشته به بهره‌برداری رساندیم و تا پایان امسال حداقل فکر می‌کنم بین هفت تا ١٠ هتل چهار و پنج‌ستاره دیگر را تحویل می‌دهیم. هم‌اکنون از ١١٠٠ هتل فقط ١٣٠ عدد چهار و پنج‌ستاره است؛ درحالی‌که ما اگر می‌خواهیم تعداد گردشگران ورودی‌مان را از این پنج میلیون گردشگر فعلی به ٢٠ ‌میلیون ظرف ١٠ سال برسانیم، باید سخت کار کنیم؛ چون الان ٥٠‌ درصد نسبت به ١٠ سال گذشته عقب هستیم. طبق اهداف سند چشم‌انداز که از ١٣٨٤ شروع شده تا ١٤٠٤ یا ٢٠٢٥ میلادی، ما تا به اینجا ١٠ سال را گذرانده‌ایم. در این ١٠ سال باقی‌مانده اگر قرار باشد در ١٤٠٤ به ظرفیت ٢٠‌ میلیون گردشگر برسیم الان باید در مرز ١٠‌میلیون گردشگر ورودی باشیم، اما الان در مرز پنج میلیون هستیم، بنابراین در دهه اول سند چشم‌انداز ما از اهداف گردشگری خارجی‌مان ٥٠ ‌درصد عقب هستیم. حالا این ٥٠ ‌درصد را باید جبران کنیم. ما هم برای همین برنامه‌ریزی می‌کنیم. البته چون شرایط پس از تحریم شرایط مناسبی خواهد بود، احتمال موفقیت ما به نسبت گذشته بیشتر است. اگر تحریم‌ها باقی می‌ماند، سرمایه‌گذاران خارجی نمی‌آمدند. ایرلاین‌ها نمی‌توانستند نوسازی کنند و فرودگاه‌ها را نمی‌توانستیم توسعه دهیم. در این بخش‌ها نمی‌توانستیم کار کنیم و ممکن بود به نتیجه نرسیم، ولی الان امیدوار هستیم. براساس پیش‌بینی اقتصاددان‌های این بخش، نرخ رشد گردشگری دنیا در سال‌های ٢٠١٥ تا ٢٠٢٠ به صورت میانگین بین چهار تا ٤,٥‌درصد است، اما اگر من بخواهم ٥٠ ‌درصد کمبود گذشته را جبران کنم و در سال ٢٠٢٥ میلادی(١٤٠٤) به اهداف سند چشم‌انداز ٢٠ساله که جذب ٢٠‌میلیون گردشگر با ٢٥‌میلیارد دلار تا ٣٠‌میلیارد دلار درآمد است، برسم نرخ رشدم باید ١٤‌درصد باشد.

‌ به نظرتان به این هدف می‌رسید؟ 

این یعنی باید رشد ما سه‌برابر میانگین جهانی باشد. به همین خاطر ما باید روی این محورها کار کنیم؛ برای مثال در همین بحث ویزا باید روزبه‌روز تسهیلاتی که می‌دهیم افزایش دهیم، که ما این کار را می‌کنیم. باید روی هتل‌هایمان کار کنیم که کار می‌کنیم. ایرلاین‌ها را هم باید حتما توسعه دهیم و نوسازی کنیم، این چیزی است که از این به بعد اتفاق می‌افتد؛ (بعد از رفع تحریم‌ها). الان یک سوم ظرفیت ایرلاین‌های ما زمین‌گیر هستند. به‌خاطر اینکه قطعات نمی‌دهند، چک‌های لازم را نمی‌کنند و عمرشان هم طولانی است. ناوگان هوایی ما ٢٤٥ فروند هواپیما دارد که ٩٠ هواپیمای آن زمین‌گیر است. از طرفی برای توسعه فرودگاه‌هایمان هم باید کار کنیم؛ یعنی الان شرایط فرودگاه‌های ما واقعا شرایط خوبی نیست. ما بزرگ‌ترین ظرفیت پذیرشی که در زمینه مسافر خارجی داریم به صورت اسمی فرودگاه امام‌خمینی(ره) است ولی رسما مشهد است. الان ظرفیت پذیرش گردشگر خارجی ما در فرودگاه امام پنج‌میلیون نفر است که شش‌میلیون نفر در آن پذیرش می‌شوند، یعنی ترمینالی که الان هست اسما ظرفیت آن پنج‌میلیون است و رسما شش‌میلیون پذیرش می‌شوند. ترمینال دوم که ترمینال سلام باشد با همتی که وزیر محترم راه و شهرسازی دارد، قرار است عید فطر سال آینده با ظرفیت پنج‌میلیون نفر تحویل داده شود. ترمینال سوم فرودگاه امام هم ترمینال ایرانشهر نام دارد، با ظرفیت ٢٠‌میلیون نفر که فاز دوم فرودگاه محسوب می‌شود، فراخوان بین‌المللی آن داده شده و قرار است سه ساله ساخته شود. علاوه بر این کارهایی هم در دیگر فرودگاه‌های کشور در اصفهان، شیراز، کرمان، بندر عباس و... برای توسعه امکانات فعلی در حال انجام است. ما باید در این بخش سرمایه‌گذاری ویژه انجام دهیم و بخش خصوصی را حتما به این عرصه بکشانیم.

‌‌ بیشتر گردشگران خارجی که ایران می‌آیند براساس علاقه‌مندی و کنجکاوی خودشان است؛ یعنی محصول تبلیغ یا اقدام مشخصی از سوی کشور ما نیست، آیا در زمینه تبلیغات و افزایش هدفمند جذب گردشگر خارجی کاری در دست اجرا دارید؟ 

ما در این مدت آمدیم از ٥٠ سال قبل تاکنون را بررسی کردیم که گردشگران خارجی بیشتر از کدام کشورها به ایران می‌آمدند. این سوابق که بررسی شده خروجی آن شد ٤٠ کشور. این ٤٠ کشور را در سه اولویت‌بندی تقسیم‌بندی کردیم که ١٥ کشورش از کشورهای اطراف ما هستند و یک‌سری کشورهای اروپایی هستند که به‌صورت تاریخی خواهان حضور در ایران و استفاده از جاذبه‌های فرهنگی و تاریخی ما بودند و مابقی هم گردشگران کشورهای دیگر هستند. تاکنون در ١٠ کشور از جمله عمان، امارات، ژاپن، مالزی، انگلستان با کمک بخش خصوصی دفتر تبلیغات گردشگری راه انداختیم برای معرفی پتانسیل‌های گردشگری کشورمان.

‌ کشورهای اروپایی که بیشتر از بقیه به ایران گردشگر می‌فرستند چه کشورهایی هستند؟ 

از ایتالیا؛ فرانسه و آلمان بیش از همه گردشگر به ایران می‌آید. بعد اسپانیایی‌ها و یونانی‌ها و انگلیسی‌ها می‌آیند.

‌ در دولت قبل، این سازمان محل و منبع حاشیه بوده، از حاشیه‌های سیاسی گرفته تا فسادهای اقتصادی و...، شما هم در صحبت‌هایتان به این اشاره کردید که هنوز پرونده‌های برخی از این تخلفات در جریان است. آیا موردی هست از تخلفات یا فسادهایی که اینجا انجام شده که بشود به آن اشاره کرد؟

این موارد را خوشبختانه دستگاه قضائی پیگیری می‌کند. از ما هم اطلاعاتی خواستند، ما هم در حدی که اطلاعات داشتیم مدارک و اسناد را به دستگاه قضائی دادیم.

‌ آیا بازداشت آقای بقایی ربطی به تخلفات در دوره ریاستش بر سازمان میراث داشت یا نداشت؟ 

از مسئولان قضائی بپرسید. این پرونده قضائی است.

‌ از معاونان خودتان در سازمان میراث فرهنگی چقدر رضایت دارید و آیا خودتان تا پایان این دولت اینجا خواهید ماند یا خیر، این را به این دلیل می‌پرسم چون در این سال‌ها بی‌ثباتی در مدیریت این سازمان به امر مرسومی بدل شده است؟ 

من چیزی که از ابتدای ورودم به سازمان در ذهنم بود همان ثبات و آرامشی بود که اشاره کردم. در همین راستا هم تلاش کردم که تغییراتی که در پنج، شش‌ماه قبلش با آمدن آقای دکتر نجفی انجام شده دیگر من تغییر ندهم. اعتقاد من بر این است که مدیر موفق مدیری نیست که با یک اتوبوس نیرو بیاید و با یک اتوبوس نیرو برود. مدیر موفق مدیری است که از همه نیروهای موجود در آن سازمان و تشکیلات و وزارتخانه‌اش کار بکشد و بتواند از آن توانمندی استفاده کند. شش معاونی که زمان آقای دکتر نجفی منصوب شده بودند، من پنج نفرش را الان حفظ کردم، نفر ششم خود شما می‌دانید که خودش رفت و ما هم یک ماه صبر کردیم که ایشان تشریف بیاورد و برگردد. ولی فکر می‌کردم می‌توانم با همه اینها کار کنم و می‌توانم از انرژی اینها استفاده کنم و آنها را در مسیر برنامه و رویکرد و جهت‌گیری که برای سازمان مشخص کردم قرار دهم. الان هم مشکلی ندارم. ٢٠ماه اینجا هستم و با همه مجموعه کار می‌کنیم. جای آن فرد هم می‌دانید که یک نفر از داخل مجموعه استفاده کردیم. نگاه من به داخل است. یعنی فکر می‌کنم اگرچه ما اینجا در بخش نیروی انسانی، غیرمتخصص زیاد داریم و آدم‌های بی‌کار هم زیاد داریم ولی باید هنر این را داشته باشیم که از همه اینها کار بکشیم. من فعلا مشکلی با معاونین ندارم. مشکل‌نداشتن به معنای این نیست که نسبت به کار برخی از آنها انتقاد نداشته باشم، انتقاد هم دارم؛ هنوز به حدی نرسیدیم که بخواهیم دست به تغییری بزنیم. خودم هم همیشه تابع دولت و نظام جمهوری اسلامی بودم. یک زمان به من گفتند برو بندرعباس چهار سال کار کن. آنجا ٥٠ درجه بالای صفر بود. بلافاصله هم گفتند برو همدان خدمت کن، ٢٨ درجه زیر صفر. اختلاف بین این دو منطقه ٧٠ درجه بود و من آمدم و رفتم و خدمت کردم. ٢٠، ٢١ سال از عمر خدمتی‌ام را در استان‌های مختلف گذرانده‌ام. الان هم فکر می‌کنم در این بخش تا کنون با همه محدودیت‌ها، همان حرف اولم را می‌زنم و توانستیم دستاوردها و کارنامه نسبتا قابل قبولی داشته باشیم اگرچه عرض کردم حالاحالاها کار داریم در این بخش تا به شرایط مطلوب برسیم.