تکاتی درباره جشن آریایی نوروز
نوروز جشن سال نوی پارسی زبانان است. با این حال، زبان نوروز را غیر پارسی زبانان نیز در می یابند، سخن آن را می شوند و آن را پاس می دارند.
نوروز یکی از قدیمی ترین عیدهای باستانی سال نو در جهان است که به هزاران سال پیش و ایران باستان بازمی گردد. البته در خصوص خاستگاه این عید روایت های زیادی وجود دارد. عده یی آن را مصادف با روز تاجگذاری «جمشید» پادشاه اسطوره یی ایران زمین می دانند که گفته می شود همزمان با آغاز بهار بوده است.
در برخی از متن های کهن ایرانی در این خصوص آمده است: «جمشید شاه فرمان داد تا تختی گران بها برایش ساختند و گوهر بسیار بر آن نشاندند. جمشید در آن چون خورشید تابان نشسته بود و این همه به فر ایزدی می کرد. جهانیان از شکوه و توانایی او خیره ماندند، گرد آمدند و بر بخت و شکوه او آفرین خواندند بر او گوهر افشاندند و آن روز را که نخستین روز از فروردین بود، نوروز خواندند.»
برخی دیگر از روایت ها «کیومرث» دیگر پادشاه ایرانی را بنیانگذار این عید معرفی می کند. البته شماری نیز خاستگاه نوروز را مربوط به 15 هزار سال پیش و حتی پیش از تشکیل پادشاهی پارس می دانند.
نوروز از فروردین، ماه نخست بهار می آغازد. نام فروردین از زبان قدیمی زرتشتیان گرفته شده و در اصل «فراواشیس» به معنی «ارواح مردگان» است. آنها عقیده داشتند ارواح درگذشتگان در 10 روز آخر سال به دنیای مادی باز می گردد.
از آنجا که نوروز در ابتدا و برای سالیان طولانی در پرسپولیس پایتخت ایران باستان برگزار می شد، هر سال عده ی زیادی از مردم برای گذراندن تعطیلات نوروزی به مکان های به جای مانده از آن در دوران در مناطق پیرامونی شیراز سفر می کنند.
بسیاری از آیین های نوروزی نظیر دید و بازدید، هدیه دادن و خانه تکانی از هزاران سال پیش حفظ شده است. البته برخی ویژگی ها همچون سفرهای نوروزی در طول سال های اخیر به این آیین باستانی پیوند خورده است.
نوروز آیینی است که پارسی زبانان آن را متعلق به خود می دانند حال آنکه این عید پا از مرزهای جغرافیایی و فرهنگی فراتر نهاده و عرصه یی جهانی یافته است؛ موضوعی که لازم است به بیان چند نکته در مورد آن بپردازیم:
1-افزون بر ایران و کشورهای پارسی زبان نظیر افغانستان و تاجیکستان، نوروز در کشورهای مجاور حوزه ی فرهنگی ایران زمین یعنی ترکیه، ازبکستان، آذربایجان، هند، پاکستان، عراق و ... مورد توجه قرار می گیرد. پیامی که نوروز به عنوان آیین نویدبخش زنده شدن طبیعت به بشر می دهد منحصر به محدوده ی یاد شده نیست و حتی برخی اروپاییان و آمریکایی ها نیز این روز را جشن می گیرند. آوازه ی نوروز در کنار زیبایی سنت های آن سبب شد مجمع عمومی سازمان ملل در نشست چهارم اسفندماه ۱۳۸۸ (۲۳ فوریه ۲۰۱۰)، ۲۱ ماه مارس را به عنوان «روز جهانی عید نوروز» به رسمیت بشناسد و آن را در تقویم خود جای دهد. در متن تصویب شده در مجمع عمومی سازمان ملل، نوروز جشنی با ریشه ی ایرانی توصیف شده که قدمتی بیش از سه هزار سال دارد و امروزه بیش از ۳۰۰ میلیون نفر آن را جشن می گیرند. البته پیش از این و در هشتم مهرماه ۱۳۸۸ خورشیدی نیز نوروز از سوی سازمان علمی، فرهنگی و آموزشی ملل متحد (یونسکو) به عنوان میراث معنوی به ثبت جهانی رسیده بود.
2-رسم ها و سنت های نوروزی به سبب دارا بودن قدمت زیاد و ریشه های تاریخی، فرهنگی و حتی اساطیری برای بسیاری از کارشناسان و پژوهندگان جذاب بوده و تحقیق های بسیاری در جهان در این خصوص صورت گرفته است. در این پیوند، پژوهشی جامع از سوی «بخش مطالعات خاورمیانه یی دانشگاه هاروارد» در آمریکا صورت گرفته که به رمزگشایی آیین های مختلف نوروز و بخصوص سفره ی هفت سین به عنوان نمادی مقدس از خیر و برکت پرداخته است. به عقیده ی «ژاکلین مایکل» محقق این پروژه، دقیق شدن و مطالعه در آیین ها و جشن های مختلف در سراسر جهان این امکان را در اختیار بشر قرار خواهد داد تا به عنوان عضوی از خانواده ی جهانی، جنبه های منحصر به فرد فرهنگی هر یک از کشورها را بطور خاص مورد بررسی قرار دهد. وی نوروز را جشنی توصیف کرده که نویدبخش تازگی و نو شدن است و آن را به جشن هایی نظیر «ایستر» (عید پاک) مسیحیان و «شام النسیم» مصریان شبیه می داند. این تحقیق حتی تحلیلی جامع از سفره ی هفت سین نوروزی ارایه کرده است که در آن «سماق» نماد خورشید و طعم زندگی، «سنجد» نماد عشق و محبت، «سرکه» نماد صبر و گذر عمر، «سیب» نماد سلامتی و زیبایی، «سیر» نماد سلامتی و خوش شانسی، «سمنو» نماد زایش و شیرینی زندگی، «سبزه» نمادی از تولدی دوباره و تازگی، «آیینه» برای بازتاب خاطرات تلخ و شیرین سال سپری شده، «ماهی» زنده به عنوان نمادی از زندگی، «تخم مرغ» های رنگی نمادی از زایش و «سکه» به عنوان نماد برکت و روزی فراوان معرفی شده است.
پایگاه های پژوهشی و اطلاع رسانی و نیز اندیشکده های متعددی در آستانه ی سال نوی ایرانی به این موضوع پرداختند و تحلیل ها و بررسی های گوناگونی را در این خصوص ارایه کردند. پایگاه «پروژه ی بررسی و اطلاعات خاورمیانه» در گزارشی مفصل در این خصوص با عنوان «نوروز مبارک» به تحلیل آیین های مختلف نوروزی و همچنین نشانه شناسی سفره ی هفت سین ایرانی پرداخت. این پایگاه به مفهوم هر یک از سین های این سفره نظیر سیب به عنوان نشانه ی زیبایی و سلامتی یا سنجد به مثابه نماد عشق و محبت اشاره کرد و برای مثال در خصوص سمنو نوشت: این خوراکی نوروزی از عصاره ی گندم درست می شود. در گذشته، گندم در فرهنگ ایرانی ها نمادی از ثروت و فراوانی بوده است تا جایی که در جریان بسیاری از کنش ها و اعتراض های مردمی در تاریخ این سرزمین، مردم نان را یکی از مطالبات خود عنوان می کردند.
پایگاه رسمی دانشگاه «لیدن» قدیمی ترین دانشگاه هلند نیز در تحقیقی درباره ی نوروز، دید و بازدید از آشنایان، سرگرمی و بازی های دسته جمعی، آشپزی و بویژه شیرینی پزی، رقص های آیینی، نواختن موسیقی و ... را از مهم ترین جنبه های پاسداشت نوروز در کشورهای پارسی زبان معرفی کرد.
3-جاذبه های نوروز مورد توجه نویسندگان بسیاری بوده و کتاب هایی در این خصوص به نگارش در آمده است. با وجود این که بیشتر این آثار به قلم نویسندگان دورگه یا ایرانی مقیم خارج از کشور نوشته شده، برخی از ایرانپژوهان و ایرانگردان نیز خاطره های خود از سفر به کشورمان در نوروز را به صورت کتاب نگاشته اند. «گالا و دوستانش نوروز را جشن می گیرند» کتاب کودکی است که به قلم «کارِن مک کورمیک» نوشته شده است. داستان مربوط به سیب سرخ گمشده یی است که قصد دارد با کمک دوستانش خود را پیش از تحویل سال به سفره ی هفت سین برساند. در این راه او بخشی از رسم ها و سنت های مربوط به نوروز بویژه هفت سین را معرفی می کند. شمار کتاب هایی که در بخش هایی از آن به نوروز پرداخته شده، کم نیست. «بیست ماری: داستان روزی خاص» نوشته ی «مایکل دابسون» نیز کتابی است که به وقایع نگاری رخدادها و مراسم هایی پرداخته که روز 20 مارس (آستانه ی نوروز) اتفاق افتاده است. این کتاب در یکی از بخش های خود اشاره یی کامل به نوروز و آیین های آن دارد. یکی دیگر از این نمونه کتاب ها «ایران: راهنمای ضروری آداب و رسوم» است که نویسنده ی آن «استوارت ویلیامز» در کنار توضیح آیین ها و رسم های مختلف ایران، جشن نوروز، چرایی و چگونگی برگزاری آن را معرفی کرده است.
4-سال 1393 خورشیدی پایان یافت؛ پایانی که بنا بر برخی شنیده و نشانه ها انتظار می رود با پایان یکی از دشوارترین و حساسترین دوره های تاریخ معاصر در حوزه ی روابط خارجی همزمان شود. پایگاه خبری تحلیلی «هیل» به تازگی در گزارشی با عنوان «ایرانی ها همزمان با شدت یافتن مذاکرات هسته یی برای جشن نوروز آماده می شوند» از امیدواری طرف های مذاکره های هسته یی برای حل و فصل اختلافات یک دهه ی گذشته خبر داده است. این گزارش همچنین به برگزاری پرشکوه جشن نوروز در کاخ سفید اشاره کرده که برخی ناظران آن را اقدامی از سوی آمریکایی ها برای نمایان ساختن روشنی چشم اندازهای دستیابی به توافق هسته یی قلمداد می کنند. «میشل اوباما» همسر رییس جمهوری آمریکا روزهای پایانی پارسال این جشن را برگزار کرد و در جریان آن با آیین های نوروزی و غذاهای ایرانی از مهمانان خود پذیرایی کرد. همسر رییس جمهوری آمریکا در جریان این مراسم با ابراز خوشحالی از فرارسیدن نوروز، این جشن و فرهنگ برخواسته از آن را ستود. وی همچنین در بخشی از سخنانش در جشن نوروزی گفت: برای هزاران سال، مردم خاورمیانه، آسیا و سراسر جهان حتی آمریکا نوروز را به عنوان جشن بهار طبیعت برگزار کرده اند. این جشن برایندی از سال سپری شده و امید برای سلامتی و بهروزی در سال پیش رو است.
جشن زیبای نوروز یکی از غنی ترین آیین های جهان از نظر فرهنگی است. این جشن ظرفیت آن را دارد که مردم ایران و جهان را برای امید به آینده یی بهتر، حرکت به سمت صلح و مهرورزی و نو شدن برای بهتر شدن برانگیزد. در حال حاضر نوروز و جشن های آن نگینی است که در میان سیاهی ها می درخشد. در شرایطی که چهره ی منطقه و جهان به خاطر رخدادهای تلخ جاری در عراق، سوریه، اوکراین و ... در هم فشرده شده، نوروز را می توان به لبخندی ماننده کرد گریزی از این وضعیت و بارانی بر پیکر تب زده و ملتهب جهان کنونی است.
نوروز یکی از قدیمی ترین عیدهای باستانی سال نو در جهان است که به هزاران سال پیش و ایران باستان بازمی گردد. البته در خصوص خاستگاه این عید روایت های زیادی وجود دارد. عده یی آن را مصادف با روز تاجگذاری «جمشید» پادشاه اسطوره یی ایران زمین می دانند که گفته می شود همزمان با آغاز بهار بوده است.
در برخی از متن های کهن ایرانی در این خصوص آمده است: «جمشید شاه فرمان داد تا تختی گران بها برایش ساختند و گوهر بسیار بر آن نشاندند. جمشید در آن چون خورشید تابان نشسته بود و این همه به فر ایزدی می کرد. جهانیان از شکوه و توانایی او خیره ماندند، گرد آمدند و بر بخت و شکوه او آفرین خواندند بر او گوهر افشاندند و آن روز را که نخستین روز از فروردین بود، نوروز خواندند.»
برخی دیگر از روایت ها «کیومرث» دیگر پادشاه ایرانی را بنیانگذار این عید معرفی می کند. البته شماری نیز خاستگاه نوروز را مربوط به 15 هزار سال پیش و حتی پیش از تشکیل پادشاهی پارس می دانند.
نوروز از فروردین، ماه نخست بهار می آغازد. نام فروردین از زبان قدیمی زرتشتیان گرفته شده و در اصل «فراواشیس» به معنی «ارواح مردگان» است. آنها عقیده داشتند ارواح درگذشتگان در 10 روز آخر سال به دنیای مادی باز می گردد.
از آنجا که نوروز در ابتدا و برای سالیان طولانی در پرسپولیس پایتخت ایران باستان برگزار می شد، هر سال عده ی زیادی از مردم برای گذراندن تعطیلات نوروزی به مکان های به جای مانده از آن در دوران در مناطق پیرامونی شیراز سفر می کنند.
بسیاری از آیین های نوروزی نظیر دید و بازدید، هدیه دادن و خانه تکانی از هزاران سال پیش حفظ شده است. البته برخی ویژگی ها همچون سفرهای نوروزی در طول سال های اخیر به این آیین باستانی پیوند خورده است.
نوروز آیینی است که پارسی زبانان آن را متعلق به خود می دانند حال آنکه این عید پا از مرزهای جغرافیایی و فرهنگی فراتر نهاده و عرصه یی جهانی یافته است؛ موضوعی که لازم است به بیان چند نکته در مورد آن بپردازیم:
1-افزون بر ایران و کشورهای پارسی زبان نظیر افغانستان و تاجیکستان، نوروز در کشورهای مجاور حوزه ی فرهنگی ایران زمین یعنی ترکیه، ازبکستان، آذربایجان، هند، پاکستان، عراق و ... مورد توجه قرار می گیرد. پیامی که نوروز به عنوان آیین نویدبخش زنده شدن طبیعت به بشر می دهد منحصر به محدوده ی یاد شده نیست و حتی برخی اروپاییان و آمریکایی ها نیز این روز را جشن می گیرند. آوازه ی نوروز در کنار زیبایی سنت های آن سبب شد مجمع عمومی سازمان ملل در نشست چهارم اسفندماه ۱۳۸۸ (۲۳ فوریه ۲۰۱۰)، ۲۱ ماه مارس را به عنوان «روز جهانی عید نوروز» به رسمیت بشناسد و آن را در تقویم خود جای دهد. در متن تصویب شده در مجمع عمومی سازمان ملل، نوروز جشنی با ریشه ی ایرانی توصیف شده که قدمتی بیش از سه هزار سال دارد و امروزه بیش از ۳۰۰ میلیون نفر آن را جشن می گیرند. البته پیش از این و در هشتم مهرماه ۱۳۸۸ خورشیدی نیز نوروز از سوی سازمان علمی، فرهنگی و آموزشی ملل متحد (یونسکو) به عنوان میراث معنوی به ثبت جهانی رسیده بود.
2-رسم ها و سنت های نوروزی به سبب دارا بودن قدمت زیاد و ریشه های تاریخی، فرهنگی و حتی اساطیری برای بسیاری از کارشناسان و پژوهندگان جذاب بوده و تحقیق های بسیاری در جهان در این خصوص صورت گرفته است. در این پیوند، پژوهشی جامع از سوی «بخش مطالعات خاورمیانه یی دانشگاه هاروارد» در آمریکا صورت گرفته که به رمزگشایی آیین های مختلف نوروز و بخصوص سفره ی هفت سین به عنوان نمادی مقدس از خیر و برکت پرداخته است. به عقیده ی «ژاکلین مایکل» محقق این پروژه، دقیق شدن و مطالعه در آیین ها و جشن های مختلف در سراسر جهان این امکان را در اختیار بشر قرار خواهد داد تا به عنوان عضوی از خانواده ی جهانی، جنبه های منحصر به فرد فرهنگی هر یک از کشورها را بطور خاص مورد بررسی قرار دهد. وی نوروز را جشنی توصیف کرده که نویدبخش تازگی و نو شدن است و آن را به جشن هایی نظیر «ایستر» (عید پاک) مسیحیان و «شام النسیم» مصریان شبیه می داند. این تحقیق حتی تحلیلی جامع از سفره ی هفت سین نوروزی ارایه کرده است که در آن «سماق» نماد خورشید و طعم زندگی، «سنجد» نماد عشق و محبت، «سرکه» نماد صبر و گذر عمر، «سیب» نماد سلامتی و زیبایی، «سیر» نماد سلامتی و خوش شانسی، «سمنو» نماد زایش و شیرینی زندگی، «سبزه» نمادی از تولدی دوباره و تازگی، «آیینه» برای بازتاب خاطرات تلخ و شیرین سال سپری شده، «ماهی» زنده به عنوان نمادی از زندگی، «تخم مرغ» های رنگی نمادی از زایش و «سکه» به عنوان نماد برکت و روزی فراوان معرفی شده است.
پایگاه های پژوهشی و اطلاع رسانی و نیز اندیشکده های متعددی در آستانه ی سال نوی ایرانی به این موضوع پرداختند و تحلیل ها و بررسی های گوناگونی را در این خصوص ارایه کردند. پایگاه «پروژه ی بررسی و اطلاعات خاورمیانه» در گزارشی مفصل در این خصوص با عنوان «نوروز مبارک» به تحلیل آیین های مختلف نوروزی و همچنین نشانه شناسی سفره ی هفت سین ایرانی پرداخت. این پایگاه به مفهوم هر یک از سین های این سفره نظیر سیب به عنوان نشانه ی زیبایی و سلامتی یا سنجد به مثابه نماد عشق و محبت اشاره کرد و برای مثال در خصوص سمنو نوشت: این خوراکی نوروزی از عصاره ی گندم درست می شود. در گذشته، گندم در فرهنگ ایرانی ها نمادی از ثروت و فراوانی بوده است تا جایی که در جریان بسیاری از کنش ها و اعتراض های مردمی در تاریخ این سرزمین، مردم نان را یکی از مطالبات خود عنوان می کردند.
پایگاه رسمی دانشگاه «لیدن» قدیمی ترین دانشگاه هلند نیز در تحقیقی درباره ی نوروز، دید و بازدید از آشنایان، سرگرمی و بازی های دسته جمعی، آشپزی و بویژه شیرینی پزی، رقص های آیینی، نواختن موسیقی و ... را از مهم ترین جنبه های پاسداشت نوروز در کشورهای پارسی زبان معرفی کرد.
3-جاذبه های نوروز مورد توجه نویسندگان بسیاری بوده و کتاب هایی در این خصوص به نگارش در آمده است. با وجود این که بیشتر این آثار به قلم نویسندگان دورگه یا ایرانی مقیم خارج از کشور نوشته شده، برخی از ایرانپژوهان و ایرانگردان نیز خاطره های خود از سفر به کشورمان در نوروز را به صورت کتاب نگاشته اند. «گالا و دوستانش نوروز را جشن می گیرند» کتاب کودکی است که به قلم «کارِن مک کورمیک» نوشته شده است. داستان مربوط به سیب سرخ گمشده یی است که قصد دارد با کمک دوستانش خود را پیش از تحویل سال به سفره ی هفت سین برساند. در این راه او بخشی از رسم ها و سنت های مربوط به نوروز بویژه هفت سین را معرفی می کند. شمار کتاب هایی که در بخش هایی از آن به نوروز پرداخته شده، کم نیست. «بیست ماری: داستان روزی خاص» نوشته ی «مایکل دابسون» نیز کتابی است که به وقایع نگاری رخدادها و مراسم هایی پرداخته که روز 20 مارس (آستانه ی نوروز) اتفاق افتاده است. این کتاب در یکی از بخش های خود اشاره یی کامل به نوروز و آیین های آن دارد. یکی دیگر از این نمونه کتاب ها «ایران: راهنمای ضروری آداب و رسوم» است که نویسنده ی آن «استوارت ویلیامز» در کنار توضیح آیین ها و رسم های مختلف ایران، جشن نوروز، چرایی و چگونگی برگزاری آن را معرفی کرده است.
4-سال 1393 خورشیدی پایان یافت؛ پایانی که بنا بر برخی شنیده و نشانه ها انتظار می رود با پایان یکی از دشوارترین و حساسترین دوره های تاریخ معاصر در حوزه ی روابط خارجی همزمان شود. پایگاه خبری تحلیلی «هیل» به تازگی در گزارشی با عنوان «ایرانی ها همزمان با شدت یافتن مذاکرات هسته یی برای جشن نوروز آماده می شوند» از امیدواری طرف های مذاکره های هسته یی برای حل و فصل اختلافات یک دهه ی گذشته خبر داده است. این گزارش همچنین به برگزاری پرشکوه جشن نوروز در کاخ سفید اشاره کرده که برخی ناظران آن را اقدامی از سوی آمریکایی ها برای نمایان ساختن روشنی چشم اندازهای دستیابی به توافق هسته یی قلمداد می کنند. «میشل اوباما» همسر رییس جمهوری آمریکا روزهای پایانی پارسال این جشن را برگزار کرد و در جریان آن با آیین های نوروزی و غذاهای ایرانی از مهمانان خود پذیرایی کرد. همسر رییس جمهوری آمریکا در جریان این مراسم با ابراز خوشحالی از فرارسیدن نوروز، این جشن و فرهنگ برخواسته از آن را ستود. وی همچنین در بخشی از سخنانش در جشن نوروزی گفت: برای هزاران سال، مردم خاورمیانه، آسیا و سراسر جهان حتی آمریکا نوروز را به عنوان جشن بهار طبیعت برگزار کرده اند. این جشن برایندی از سال سپری شده و امید برای سلامتی و بهروزی در سال پیش رو است.
جشن زیبای نوروز یکی از غنی ترین آیین های جهان از نظر فرهنگی است. این جشن ظرفیت آن را دارد که مردم ایران و جهان را برای امید به آینده یی بهتر، حرکت به سمت صلح و مهرورزی و نو شدن برای بهتر شدن برانگیزد. در حال حاضر نوروز و جشن های آن نگینی است که در میان سیاهی ها می درخشد. در شرایطی که چهره ی منطقه و جهان به خاطر رخدادهای تلخ جاری در عراق، سوریه، اوکراین و ... در هم فشرده شده، نوروز را می توان به لبخندی ماننده کرد گریزی از این وضعیت و بارانی بر پیکر تب زده و ملتهب جهان کنونی است.
منبع: ایرنا
گزارش خطا
نظر شما
پربحث ترین عناوین
آخرین اخبار
