چرا ماه صفر نحس است و باید صدقه داد؟

صدای ایران-پیامبر اکرم (ص) با توجه به اینکه در ماه محرم بلایای عظیمی نازل شده بود فرمودند: “ماه صفر سنگین است.” پیامبر اکرم (ص) شومی این ماه را به حدی می دانستند که فرمودند: “هر کس خبر تمام شدن این ماه را به من دهد، بشارت بهشت را به او می‏دهم.”

از آنجا که اتفاقات و مصائب ناگوار دیگری نیز در این ماه شروع به رخ دادن نمود، سبب شهرت این ماه به شومی و بدشگونی گردید.

در طول تاریخ اسلام حوادث دیگری نیز در این ماه رخ داده است:

در طول تاریخ اسلام حوادث دیگری نیز در این ماه رخ داده که اندوهبار و تلخ است، برای مثال در روز نخست ماه صفر سال ۶۱ هجری اسرای اهل بیت علیهم السلام وارد شام شدند، در این ماه کاروان اسراء در رنج و اندوه و غل و زنجیر بنی امیه بودند و با آن‌ها به خشونت رفتار می‌شد.

حضرت رقیه (س)، دختر سه ساله امام حسین (ع) در پنجم این ماه در سال ۶۱ هجری و در خرابه شام رحلت کردند

همچنین، حضرت رقیه (س)، دختر سه ساله امام حسین (ع) در پنجم این ماه در سال ۶۱ هجری و در خرابه شام رحلت کردند یعنی بعد از واقعه کربلا و نیز روز نخست این ماه آغاز جنگ صفین واقع شده است و صحابی پیامبر (ص) عمار یاسر از پیشگامان تشیع در نهم ماه صفر در سن ۹۳ سالگی به شهادت رسید که شهادت او برای شیعیان و اهل بیت (ع) سنگین و دردناک بوده است.

محمدبن ابی ابکر از صحابی باوفای امیرمومنان (ع) در مصر در سال ۳۸ هجری در ماه صفر به شهادت رسید

علاوه بر این، محمدبن ابی ابکر از صحابی باوفای امیرمومنان (ع) در مصر در سال ۳۸ هجری در ماه صفر به شهادت رسید، او نیز کارگزار مولای متقیان (ع) در مصر بود و عشقی خاص به حضرت امیر (ع) داشت و در حکومت اسلامی ایشان به شهادت رسید.

بنابراین، مجموعه این حوادث دردناک و مصیبت‌های بزرگ برای پیامبر (ص) و اهل بیت (ع) و ذریه ایشان و نیز اصحاب آن حضرت (ص)، باعث شده است مردم ماه صفر را نحس و سنگین بدانند.

وقوع بلایا و گرفتاری‌های اهل بیت (ع) در ماه صفر موجب شهرت آن به نحوست شده است

در وهله نخست شایسته است توجه کنیم نحس و سعد بودن روز‌ها برای عموم انسان‌ها در طول زندگی شان در دست خودشان است یعنی انسان‌ها با شناخت، اندیشه و اراده خویش سعد یا نحس بودن ایام زندگی را رقم می‌زنند؛ برای مثال همان طور که بیان شد وقوع بلایا و گرفتاری‌های اهل بیت (ع) در ماه صفر موجب شهرت آن به نحوست شده است.

اهل بیت دادن صدقه در این ماه یادآوری کرده اند که جامعه از حرکت و نشاط و پویایی باز نماند و با صدقه روز نحس را به روز سعد تبدیل کند

اما در این میان صدقه همیشه شایسته و سزاوار بوده و در ماه صفر نیز مورد سفارش و تاکید است شاید برای آنکه از این طریق شیعیان که در زمان ائمه علیهم السلام به نحس بودن این ماه گرایش یافته بودند و اهل بیت (ع) به آن‌ها آموزش داده اند که برای دفع بلا صدقه بدهند و با سفارش به دادن صدقه در این ماه یادآوری کرده اند که جامعه از حرکت و نشاط و پویایی باز نماند و با صدقه روز نحس را به روز سعد تبدیل کند.

به عبارت بهتر افراد حتی می‌توانند ایام نحسات را با صدقه به ایام سعد تبدیل و بلا و سختی را از خود دور کنند.

البته اخلاق حسنه، انجام واجبات و ترک مُحَرمات در کنار دادن صدقه باعث می‌شود که هر زمانی برای مسلمانان عید و سعد باشد.

در قران کریم نیز واژه های مبنی بر وجود ایام الله و یوم نحس نیز وجود دارد که در قسمت زیر می توانید نمونه ای از آن را مشاهده نمایید :

در سوره مبارکه فصلت آیه ۱۶ به ایام نحس اشاره شده و می‌ فرماید:

«فَأَرْسَلْنَا عَلَیْهِمْ رِیحًا صَرْصَرًا فِی أَیَّامٍ نَّحِسَاتٍ لِّنُذِیقَهُمْ عَذَابَ الْخِزْیِ فِی الْحَیَاةِ الدُّنْیَا وَلَعَذَابُ الْآخِرَةِ أَخْزَى وَهُمْ لَا یُنصَرُونَ»

در این آیه از روز‌های نحسی می گوید که عذاب الهی بر جمعی از انسان‌ های فاسد، مشرک و منافق نازل شده .

در سوره مبارکه قمر آیه ۱۹ نیز فرموده است:

«إِنَّا أَرْسَلْنَا عَلَیْهِمْ رِیحًا صَرْصَرًا فِی یَوْمِ نَحْسٍ مُسْتَمِرٍّ»

طبق نظر آيت الله مكارم شيرازي

وجه نحوست ایام از جمله ماه صفر چیست؟

پاسخ :ایام ذاتا سعد و نحس ندارد مگر به خاطر حوادثی که در آن واقع شده و لذا چون در ماه صفر سه تن از معصومین علیهم السلام چشم از جهان بسته اند و همچنین مشکلاتی که برای اسرای کربلا پیش آمد، ممکن است عنوان نحس به خود گرفته باشد به علاوه چون ماه حرام تمام می شده و دوباره جنگ و نزاع در بین قبایل عرب صورت می گرفته است؛ و به هر حال می توان تاثیر آنها را با صدقه و دعا حل کرد.

حضرت آیت الله مظاهری

قضیّۀ نحوست برخی ایّام و ساعات، از نظر شرعی، قضیّۀ مشهوری است و انکار اصل قضیّه مشکل است. از نظر عقلی هم برهان قاطع برای انکار آن نداریم، چنان‌که اثبات آن نیز دلیل عقلی قوی ندارد.

آن دسته که قائل به وجود ایّام نحس بوده‌اند، براي اثبات اين مطلب به قرآن کريم تمسّک کرده‌اند که می‌فرماید:

«فَأَرْسَلْنا عَلَيْهِمْ ريحاً صَرْصَراً في‏ أَيَّامٍ نَحِساتٍ»[۱]

«إِنَّا أَرْسَلْنا عَلَيْهِمْ ريحاً صَرْصَراً في‏ يَوْمِ نَحْسٍ مُسْتَمِرٍّ»[۲]

و همچنين به آياتي براي سعد ايّام تمسّک کرده‌اند: «إِنَّا أَنْزَلْناهُ في‏ لَيْلَةٍ مُبارَكَةٍ»[۳]   

همچنین روایاتی در این زمینه در خصوص سعد و نحس برخی ماه‌ها و روزها و ساعات وجود دارد.[۴] برخی نيز معتقدند که روز و ساعت نحس وجود ندارد و نحوستی که در قرآن کریم به آن اشاره شده است را به اعتبار مظروف دانسته‌اند، نه به اعتبار ظرف. بر اساس این نظریّه، آن بلای سنگین و نابود کننده که در آیات شریفه ذکر شده، نحس است و به این اعتبار، آن روزها، روزهای نحس نامیده شده‌اند، ولي انکار سعد و نحس ماه‌ها و بعضي ايّام و ساعات، با وجود روايات، کار مشکلي است.

حضرت آیت الله علامه طباطبایی

نحوست و سـعـادت ايـام وارد شـده بـيـش از اين دلالت ندارد كه سعادت و نحوست به خاطر حوادثى ديـنى است، كه بر حسب ذوق دينى و يا بر حسب تاثير نفوس يا در فلان روز ايجاد حسن كـرده، و يـا بـاعـث قـبـح و زشتى آن شده، و اما اين كه خود آن روز و يا آن قطعه از زمان متصف ميمنت و يا شئامت شود، و تكوينا خواص ديگرى داشته باشد،ساير زمان ها آن خواص را نـداشـتـه بـاشـد، و خلاصه علل و اسباب طبيعى و تكوينى آن قطعه از زمان را غير از سـايـر زمـان هـا كـرده باشد از آن روايات بر نمى آيد، و هر روايتى كه بر خلاف آنچه گفتيم ظهور داشته باشد، بايد يا حمل بر تقيه كرد و يا به كلى طرح نمود.

نظر آيت الله حاج ميرزا جواد آقا ملكي تبريزي

معروف است كه ماه صفر بخصوص چهارشنبه آخر آن نحس مى باشد كه در اين مورد روايتى نداريم .

معروف است كه ماه صفر بخصوص چهارشنبه آخر آن نحس مى باشد كه در اين مورد روايتى نداريم . شايد اين نحوست بخاطر رحلت پيامبر اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم ) در اين ماه و نيز اين سخن پيامبر (صلى الله عليه و آله و سلم ) باشد كه فرموده اند: ((كسى كه مرا به تمام شدن ماه صفر مژده بدهد، او را به بهشت بشارت مى دهم )) كه باين ترتيب مى توان اين مطلب را ثابت كرد. و هنگامى كه نحوست اين ماه ثابت گرديد بايد به انجام اعمال مناسب در آن پرداخته ، آن را از مراسم بزرگ مصيبت دانسته و با خداى بزرگ در مورد نبودن آن حضرت (صلى الله عليه و آله و سلم ) و از دست دادن سعادتهاى زمان حضور او و گمراهى مردم بعد از وفاتش مناجات نموده و از سركشى منافقين و ستم ستمكاران و پليدى دشمنان براى او بگويد. كتاب المراقبات / فصل ماه صفر.

طبق نظر حاج شيخ عباس قمي

آگاه باش كه اين ماه معروف به نحوست و بد يمنى است و براى رفع نحوست و بد يمنى چيزى بهتر از صدقه دادن و خواندن دعاها و استعاذات‏ وارده نيست و اگر كسى بخواهد از بلاهاى نازله اين ماه،محفوظ بماند،چنان‏كه محدّث فيض و غير او فرموده‏ اند، هر روز ده مرتبه بخواند:

يَا شَدِيدَ الْقُوَى وَ يَا شَدِيدَ الْمِحَالِ يَا عَزِيزُ يَا عَزِيزُ يَا عَزِيزُ ذَلَّتْ بِعَظَمَتِكَ جَمِيعُ خَلْقِكَ فَاكْفِنِي شَرَّ خَلْقِكَ يَا مُحْسِنُ يَا مُجْمِلُ يَا مُنْعِمُ يَا مُفْضِلُ يَا لا إِلَهَ إِلا أَنْتَ سُبْحَانَكَ إِنِّي كُنْتُ مِنَ الظَّالِمِينَ فَاسْتَجَبْنَا لَهُ وَ نَجَّيْنَاهُ مِنَ الْغَمِّ وَ كَذَلِكَ نُنْجِي الْمُؤْمِنِينَ وَ صَلَّى اللَّهُ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ الطَّيِّبِينَ الطَّاهِرِينَ.

اى سخت نيرو،و سخت كيفر،اى عزيز،اى عزيز،اى عزيز،همه آفريدگانت در برابر عظمت خوار گشته،مرا از شهر آفريدگانت كفايت كن،اى نيكوكار،اى زيباكار،اى نعمت‏ بخش،اى افزون‏كن،اى كه معبودى جز تو نيست،منزّهى تو،من از ستمكارانم،پس دعايش را مستجاب كرديم،و او را[اشاره به رهايى حضرت يونس از دل ماهى]از اندوه نجات داديم،و اينچنين مؤمنان را نجات مى‏دهيم، درود خدا بر محمّد و خاندان پاك و پاكيزه ‏اش. مفاتيح الجناج،(با ترجمه استاد انصاريان:erfan.ir).

دعای ماه صفر

هر روز «ده مرتبه» بخواند: یَا شَدِیدَ الْقُویٰ وَ یَا شَدِیدَ الْمِحالِ، یَا عَزِیزُ یَا عَزِیزُ یَا عَزِیزُ، ذَلَّتْ بِعَظَمَتِکَ جَمِیعُ خَلْقِکَ فَاکْفِنِی شَرَّ خَلْقِکَ، یَا مُحْسِنُ یَا مُجْمِلُ یَا مُنْعِمُ یَا مُفْضِلُ، یَا لَاإِلٰهَ إِلّا أَنْتَ سُبْحانَکَ إِنِّی کُنْتُ مِنَ الظَّالِمِینَ فَاسْتَجَبْنا لَهُ وَنَجَّیْناهُ مِنَ الْغَمِّ وَکَذٰلِکَ نُنْجِی الْمُؤْمِنِینَ، وَصَلَّی اللّٰهُ عَلیٰ مُحَمَّدٍ وَآلِهِ الطَّیِّبِینَ الطَّاهِرِینَ.

اعمال مستحبی ماه صفر

ـ «سیّد بن طاووس» نقل کرده است: در روز سوم ماه صفر، دو رکعت نماز بخوان که در رکعت اوّل سوره «حمد» , و سوره «انّا فتحنا» (فتح) و در رکعت دوم سوره «حمد» و سوره «توحید» قرائت شود,

و پس از سلام نماز، صد بار صلوات بفرست و صد بار آل ابى سفیان را لعنت کن و صد مرتبه استغفار نما و آنگاه , حاجت خویش را از خداوند بخواه. (ان شاء اللّه به هدف اجابت مى رسد).( اقبال، صفحه ۵۸۷)

ـ در روز اربعین (بیستم ماه صفر) زیارت امام حسین(علیه السلام) مستحبّ است و مورد تأکید قرار گرفته. در روایتى که «شیخ طوسى» از امام حسن عسکرى(علیه السلام) نقل کرده، چنین آمده است:

نشانه هاى مؤمن پنج چیز است: به جاى آوردن پنجاه و یک رکعت نماز (۱۷ رکعت نماز واجب و ۳۴ رکعت نافله) , و زیارت اربعین (امام حسین(علیه السلام)) و انگشتر را بر دستِ راست نهادن، و پیشانى را به هنگام سجده , بر خاک گذاردن و بسم الله الرّحمن الرّحیم را در نماز بلند گفتن.