نقدی بر مهمان نوازی ایرانیان در مقابل گردشگران خارجی

  صدای ایران- ایرانیان از دیر باز به مهمان نوازی شهره بوده اند  لیکن همین مهمان‌نوازی ایرانیان مورد انتقاد بسیاری قرار گرفته‌است. گروهی از منتقدین معتقدند که کمبود اعتمادبه‌نفس جمعی منجر به رفتار‌هایی  غیر حرفه ای می‌شود؛  استقبال گرم و پذیرایی رایگان و خدمات‌دهی بی‌حساب، ایرانیان را در فرآیند ارتباطات اجتماعی با گردشگران خارجی در موضع ضعف قرار می‌دهد.

در گزارشی در روزنامه خراسان نقل قول‌هایی از گردشگران خارجی را می‌خوانیم که همگی متفقا از مهمان‌نوازی و تعارفات ایرانیان سخن گفته‌اند: ««کلویی» ۳۴ ساله، اهل کره جنوبی است. او درباره چیز‌های جالبی که در ایران دیده است، می‌گوید: «اول از همه ایران برای من کشور بزرگی است و شمال، جنوب، شرق و غرب این کشور کاملا متفاوت است یعنی از نظر جغرافیایی و فرهنگی گوناگونی بسیاری دارد. از نکات جالب دیگر در ایران این است که می‌توانید مثلا لبنیات تازه را به طور مستقیم از مغازه‌ها بخرید. بعضی محصولات تازه از مزرعه به مغازه‌ها می‌آید و‌ای کاش کشور من هم این طور بود!» او درباره ویژگی‌های مردم ایران هم می‌گوید: «مردم ایران بسیار مهمان‌نوازند و به همه تعارف می‌کنند که مهمان‌شان بشوند حتی اگر آن‌ها را نشناسند که این یک مورد برای مردم دیگر کشورها، کمی غیرقابل باور است! در یکی از شهر‌های ایران قدم می‌زدیم که شخصی ما را به منزلش دعوت کرد، و ناهار را در کنار هم خوردیم و هیچ وقت خاطره‌اش از ذهنم نمی‌رود.»

«گابریل» از ایتالیا به ایران آمده و ۲۳ ساله است. او درباره سفرش به ایران می‌گوید: «عجیب‌ترین و زیباترین چیزی که به عنوان یک گردشگر در ایران دیدم، طرز برخورد ایرانی‌ها با گردشگران بود. یک بار در پارکی قدم می‌زدم، ناگهان پیرمرد مهربانی صدایم زد. او در حالی که دستانم را می‌فشرد، دست و پا شکسته به انگلیسی پرسید: «اهل کجایی؟». من پاسخ دادم؛ ایتالیا و او با لبخند افتخار‌آمیزی گفت: «به کشور ما خوش آمدی!» «گابریل» به قابل استفاده نبودن کارت‌های اعتباری کشور‌های اروپایی در ایران به عنوان یک دردسر اشاره می‌کند و ادامه می‌دهد: «من هر هفته پول‌هایم را به ریال تبدیل می‌کردم. خیلی جالب و خنده‌دار بود، چون هر هفته از هفته پیش پولدارتر می‌شدم!»

نقل قول‌های از این دست را در فضای مجازی می‌توان به راحتی پیگیری کرد. در یک نگاه کلی این ویژگی ایرانیان ریشه فرهنگی نیز دارد. با استناد به سفرنامه‌های دوران صفویه، قاجار و پهلوی اول نیز می‌توان نقل قول‌هایی مشابه را در آن‌ها نیز پیدا کرد.

سیاحان، اما گاهی مهربانی و تعارف میزبان ایرانی هنگام ملاقات میهمان را مورد انتقاد قرار داده‌اند. ژوبر، جهانگرد فرانسوی که در زمان قاجار به ایران آمده است، در رویارویی با این اندازه اصرار و پافشاری از مردم، شگفت‌زده شده، توصیف می‌کند که هیچ‌چیز به اندازه تعارفات‏ ایرانیان، متنوع و شیوه احوالپرسی‌‏شان عجیب‌و غریب نیست. برخی سیاحان هم تعارفات مردم ایران را لفاظی و غیرواقعی قلمداد کرده‌اند.

لیدی شیل ضمن مقاﻳﺴﮥ رفتار مردم عثمانی با ملت ایران معتقد بود ایرانی‌ها بسیار خونگرم‌تر و مهمان‌نوازتر از عثمانی‌ها هستند. او می‌آورد: «برای مثال ایرانی در هر مقامی باشد، در هنگام ورود مهمان خارجی به‌هیچ‌وجه در ادای احترام و برخاستن از جای خود درنگ نمی‌کند. این در حالی است که ترک‌های عثمانی برای نشان‌دادن برتری مقام خویش خود را به انجام کاری مشغول می‌کنند تا از برخاستن جلوی پای مهمان خارجی طفره روند»

هاکس که در خاطرات سفرش به ایران انتقاد‌های جدی نسبت به رفتار ایرانیان دارد، نتوانسته از مهمان‌دوستی ایرانی‌ها تعریفی نکند. او اینگونه نوشته است:
«ایرانیان بسیار مهمان نواز و مودب اند، وقتی از کنار یک خانواده ایرانی که مشغول صرف نهار بودند می‌گذشتم، بامهمان نوازی خاص ایرانیان از من خواستند با آن‌ها هم غذا شوم، ولی من توضیح دادم که باید سریع‌تر به بازدید ادامه دهم...‌ای کاش مردم دنیای غرب نیز می‌توانستند از چنین برخوردی استقبال کنند.»

گذشته از دلایل روانشناختی و جامعه‌شناختی مهمان‌نوازی ایرانیان، در هر صورت این نکته که از زبان بسیاری از توریست‌های خارجی نقل شده‌است می‌تواند، چهره خشنی که در جنگ رسانه‌ای علیه ایران بر پا شده بود را تلطیف کند و اذهان عمومی خارجیان را از انحراف به سمت ترووریست خواندن عموم مردم ایران بازدارد. علاوه بر تمامی کمبود‌ها برای جذب توریسم خارجی به ایران، مانع‌تراشی فرهنگی و سیاسی ظلم مضاعف به فرهنگ غنی ایرانیان است. بسیاری از آثار تاریخی ایران جز میراث جهانی بشر محسوب می‌گردند و محروم ماندن از بازدید این آثار توسط غیرایرانیان با بسط تفکرات قالبی و هژمونی ضدایرانی، باعث می‌شود که این ماترک بشری ناشناخته و گمنام باقی بماند.