حضور در مراسم تحلیف، پیام اروپا به امریکا

اروپایی‌ها می‌گویند توافق هسته‌ای ایران، جهان را به مکان امن‌تری بدل کرده است با این همه دولت دونالد ترامپ، رییس‌جمهور ایالات متحده به دنبال خروج از این توافق است.

به گزارش صدای ایران تفاوت‌ها میان اروپا و امریکا با اتفاقی که روز گذشته (شنبه) در تهران و همزمان با مراسم تحلیف حسن روحانی، رییس‌جمهور ایران رخ داد، نمایان‌تر شد. سایت دویچه وله در گزارشی در این خصوص می‌نویسد: اگر یک نقطه در جهان وجود داشته باشد که تفاوت دیدگاه‌ها میان اروپا و امریکا در مورد نحوه مواجهه با ایران در آن به چشم بخورد همین اتفاقاتی است که در تهران در جریان مراسم تحلیف رخ داد. روز گذشته در تهران، زمانی که حسن روحانی مراسم تحلیف برای آغاز دومین دور ریاست‌جمهوری خود را به جا می‌آورد، فدریکا موگرینی، مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و نمایندگان عالیرتبه‌ای از فرانسه و آلمان در این مراسم حضور داشتند. حضور آنها در تهران برای برگزاری مراسم تحلیف رییس‌جمهور در تضاد کامل و آشکار با نگاه ایالات متحده به ایران است. دونالد ترامپ، رییس‌جمهور ایالات متحده در جریان سفر خود به عربستان سعودی در ماه مه میلادی تاکید کرده بود که همه کشورها باید دست در دست هم برای منزوی کردن ایران اقدام کنند. این نگاه در چندماه گذشته از حضور ترامپ در قدرت همواره تهدیدی برای توافق هسته‌ای ایران بوده که در نیمه جولای سال ٢٠١٥ به دست آمد.

 برنامه جامع اقدام مشترک موسوم به برجام، هسته اصلی بود که بر مدار آن ایران به آغوش جامعه جهانی بازگشت و پس از سال‌ها تحریم‌های رنگارنگ علیه این کشور، تهران دوباره به سیستم اقتصادی بین‌المللی وارد شد. در مدت زمان یک سال و چندماهی که از زمان اجرایی شدن برجام گذشته است، باید گفت که این توافق به خوبی پیش رفته است. براساس ٦ گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، ایران به تمام تعهدات خود در برجام پایبند بوده است. در نتیجه این اتفاق‌هاست که اتحادیه اروپا به این توافق به چشم یک گام اساسی و روبه جلو در امن‌تر شدن جهان و توسعه راهکارهای عدم اشاعه نگاه می‌کند. با این همه در امریکا، نگاه‌های غالب بر برجام بسیار متفاوت است. یک عضو موسسه امور امنیتی و بین‌المللی آلمان مستقر در برلین در این خصوص به دویچه‌وله می‌گوید: در امریکا هم رییس‌جمهور و هم مجلس نسبت به توافق هسته‌ای با ایران نگاه مثبتی ندارند. اکثریت در هر دو قوه در داخل امریکا یا خواهان پاره کردن این توافق هستند یا به دنبال مذاکره مجدد با ایران به امید اینکه این‌بار چیز بهتری دست امریکایی‌ها را بگیرد. فضای ضدبرجامی در داخل امریکا به این معنا است که همه‌چیز به سرعت می‌تواند قابل تغییر باشد و در نتیجه شاید در آینده بسیار نزدیک شاهد خروج امریکا از توافق هسته‌ای با ایران باشیم. چالش بعدی امریکا با برجام در ماه اکتبر از راه خواهد رسید. زمانی که رییس‌جمهور امریکا باید برای بار سوم در مدت زمان ٩ ماه حضور در قدرت با ارسال نامه‌ای به کنگره پایبندی ایران به توافق هسته‌ای را تایید و در نتیجه بستر لازم برای متوقف ماندن اجرای تحریم‌های هسته‌ای ایران را فراهم سازد. ترامپ تاکنون دو بار در دولت خود این مراحل را پشت سرگذاشته است البته در هر دو بار هم نارضایتی خود را از وزارت امور خارجه‌اش برای اینکه وی را وادار به ماندن در توافق هسته‌ای با ایران می‌کند، اعلام کرده است. در این میان ترامپ در کاخ سفید هیاتی از معتمدان خود را هم تشکیل داده است و از آنها خواسته که تا ماه اکتبر بهانه‌ای برای اعلام عدم پایبندی ایران به توافق هسته‌ای پیدا کنند.

یک کارشناس گروه بین‌المللی بحران در این باره به دویچه‌وله می‌گوید: این اتفاق‌ها در داخل امریکا نشان می‌دهد که توافق هسته‌ای با ایران در معرض خطر جدی قرار دارد. این نگرانی بسیار فراتر از حد گزارش‌های رسانه‌ای است که ادعا می‌کنند ترامپ در ماه اکتبر احتمالا از تایید پایبندی ایران به برجام سرباز خواهد زد. مقام‌های امریکایی به صراحت خواهان تغییر نظام در ایران هستند و این مساله با گزارش اخیر وال استریت ژورنال که ادعا کرده مایک پمپئو، رییس سازمان سیا در داخل این نهاد گروه ویژه‌ای را برای مقابله با ایران به راه انداخته است، تطبیق دارد. مرکز ایران یک بخش جدید در داخل سازمان سیا است که مسوولیت آن کشف شیوه‌های جدید برای اعمال فشار بر ایران است. در بخشی از گزارشی که وال استریت ژورنال اخیرا منتشر کرده به نقل از برخی منابع آگاه در سازمان سیا آمده است که تشکیل چنین مرکزی در سازمان سیا نشان‌دهنده اولویت بخشی دولت ترامپ به پرونده ایران در حوزه سیاست خارجی است. پمپئو نه فقط در پست ریاست سازمان سیا که از سال‌های بسیار قبل از مخالفان ایران بوده است و در دو سال گذشته نیز از اصلی‌ترین منتقدان توافق هسته‌ای با ایران بوده است.

دویچه‌وله در ادامه گزارش خود نوشته است: با وجود تمام مخالفت‌هایی که در داخل دولت امریکا در مورد برجام وجود دارد اما برخی از جمهوریخواهان مانند سناتور باب کروکر اعتقاد دارند که برجام تاکنون کارایی داشته است. وی که ریاست کمیته سیاست خارجی را برعهده دارد هرچند که از مخالفان شناسنامه‌دار ایران است اما تلاش می‌کند مانع از خروج امریکا از برجام بدون در اختیار داشتن ادله مناسب شود. وی در زمره کسانی است که می‌گوید باید ایران را وادار به خروج از برجام کرد و اجازه نداد که بار این اتفاق بر دوش امریکا در صحنه بین‌المللی بیفتد. وی در تازه‌ترین گفت‌وگوی خود تاکید داشته که امریکا باید درخواست افزایش نظارت‌ها بر تاسیسات هسته‌ای ایران و بازرسی از سایت‌های نظامی را بدهد. با وجود همه اتفاق‌هایی که در داخل امریکا علیه ایران در جریان است اما متحدان اروپایی امریکا اندک علاقه‌ای به تبعیت از واشنگتن در این مسیر از خود نشان نمی‌دهند. رییس گروه پارلمانی ایران و آلمان اعتقاد دارد که حضور نمایندگان سیاست خارجی اتحادیه اروپا و کشورهای اروپایی در مراسم تحلیف روحانی پیامی واضح برای جهان است که اروپا در حفظ توافق با ایران مصمم است. همزمان این پیام را هم می‌دهد که اروپا می‌خواهد به کار توامان با اعتماد به حسن روحانی رییس‌جمهور ایران ادامه دهد. برای اروپایی‌ها روحانی مردی است که به دنبال تعامل مثبت ایران با غرب و جامعه جهانی است لذا حضور در ایران برای استقبال از تداوم دولت وی برای یک دوره چهارساله دیگر را لازم و ضروری می‌دانند. در میان مقام‌های اروپایی، فدریکا موگرینی، مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا از تلاش برای حفظ برجام خسته نمی‌شود. وی نخستین سیاستمدار خارجی بود که به حسن روحانی پیروزی وی در انتخابات را تبریک گفت و از فرصت این تبریک برای تاکید بر تمایل اروپا برای کار کردن با ایران هم استفاده کرد.

در چنین شرایطی ایالات متحده باید بداند که اگر از برجام خارج شود حتی اگر این توافق بدون وجود واشنگتن هم به حیات خود ادامه دهد اما باز هم تبعاتی متوجه امریکا خواهد شد. البته تبعات این خروج برای ایران و دیگر شرکای این کشور در توافق هسته‌ای نیز ناچیز نخواهد بود. تحریم‌های ثانویه امریکا می‌تواند دامان کمپانی‌های اروپایی که با ایران کار می‌کنند را بگیرد. یک کارشناس مسائل مالی در اتحادیه اروپا در این باره به دویچه وله می‌گوید: مشکل ما این است که کمپانی‌های اروپایی بیش از آنکه با قواعد مالی بروکسل کار کنند خود را با قوانین واشنگتن تطبیق می‌دهند. به همین دلیل است که این کمپانی‌ها می‌گویند تحریم‌های امریکا ما را تحت تاثیر قرار می‌دهد. حتی اگر کار با ایران در سایه تهدیدهای امریکا برای این کمپانی‌ها در عمل هزینه‌ای هم نداشته باشد اما باز هم آنها ترجیح می‌دهند که فاصله ایمن خود با تهران را حفظ کنند.