این جملات بخشی از سخنرانی ماه آوریل سال 2016 ژنرال جیمز ماتیس در پژوهشکده مطالعات بین المللی و استراتژیک واشنگتن است. کسی که از سوی دونالد ترامپ به عنوان نامزد اصلی تصدی پست وزارت دفاع در ایالات متحده و در کابینه آینده دولت این کشور معرفی شده است. فردی که یک نفرت 33 ساله از ایران در ذهن و روح خود دارد و مسئولیت وی در این مقام میتواند آغاز گر یک رویارویی جدی میان آمریکا و ایران در خاورمیانه باشد. رویارویی که حتی احتمال تقابل نظامی نیز در آن جدی است، هر چند در بعد محدود و نه گسترده.

 

 از نظر بسیاری از تحلیلگران در ایالات متحده، انتخاب ژنرال بازنشسته تفنگ داران دریایی آمریکا، جیمز ماتیس برای تصدی پست وزارت دفاع در دولت آینده این کشور، یک نور درخشان در تاریکی است. یک واحه در دل یک صحرای بزرگ.

در نظر این عده ژنرال ماتیس نه تنها یک مبارز بزرگ است، بلکه یک روشنفکر و شخصیت هشیار نیز هست. یکی از جملات معروف وی اکنون در بسیاری از مقالات و نوشته های مربوط به ماتیس در وب سایت ها و نشریات آمریکایی نقل زبان ها است: "مودب باش، حرفه ای رفتار کن، اما با هر کسی که ملاقات میکنی، نقشه ای برای کشتن وی داشته باش." شخصیتی که سابقه بلند بالای وی در مدیریت جنگ در افغانستان و عراق برای وی لقب و کنیه «سگ دیوانه» را به همراه داشته است.

اما صرف نظر از همه داستان ها و ماجراهایی که پیرامون شخصیت ماتیس عنوان میشود، از جمله زیرپا گذارنده تعارفات، فرمانده جنگی با استعداد، استراتژیستی با ذهن پیچیده، عاشق و دیوانه کتاب و خواننده ادبیات کلاسیک رومی، یک چیز در مورد وی بیش از همه اهمیت دارد: ژنرال ماتیس عضوی از تفنگ داران دریایی آمریکا است.

تفنگ داران دریایی آمریکا در واقع مانند سایر نیروهای نظامی این کشور از جمله نیروی دریایی و هوایی یا زمینی نیستند. آنها یک طایفه نظامی منسجم، با عقاید و باورهای خاص خود، اسطوره ها و فلسفه خاص خود هستند. آنها خود را به عنوان نخبه نگاه میکنند و از سایر نیروهای نظامی آمریکا متمایز میدانند. آنها فرهنگ خاص خود را دارند و به این فرهنگ و فلسفه پایبندی خاصی دارند.

 

به بخشی از نامه ماتیس به گردان اول تفنگ داران دریایی یک روز قبل از شروع حمله به عراق در سال 2003 توجه کنید، این بخش از نامه به خوبی نوع نگاه تفنگ داران دریایی آمریکا را نسبت به یکدیگر نشان میدهد:

"شما بخشی از نیروی نظامی هستید که دنیا بیش از همه از آن وحشت دارد و همچنین به آن اطمینان دارد. ذهن و فکر خود را قبل از اسلحه خود به کار بگیرید. شجاعت خود را با یکدیگر در حالی که پا به سرزمینی ناشناخته و نا مطمئن میگذارید، به اشتراک بگذارید. به رفقای خود در سمت چپ و راست خود و به تفنگ داران دریایی بالای سر خود ایمان داشته باشید. با قلبی شادمان و روحیه ای قوی بجنگید."

فرماندهان نظامی ارشد آمریکایی در مورد ماتیس میگویند که وی یک تفنگ دار دریایی متعصب است. وی هر آنچه که انجام میدهد و باور دارد را برای خود معنی میکند، از چگونگی برخورد با سربازان خود و فرماندهی آنها تا نوع نگاهش به دنیای پیرامون. اما باز هم از همه اینها مهمتر هم برای ایالات متحده و هم برای ایران، ژنرال ماتیس در زمره تفنگ داران دریایی متعصبی است که همواره خشم و نفرت ادامه دار تفنگ داران دریایی از ایران را تحسین کرده و خود پرچم دار آن بوده است. خشم و نفرتی 33 ساله که ریشه آن به سال 1983 و در بیروت میرسد.

33 سال قبل در بیروت

در تاریخ 23 اکتبر سال 1983 در میانه جنگ داخلی لبنان دو کامیون حامل هزار کیلوگرم مواد منفجره وارد مقر تفنگداران دریایی در بیروت شدند. انفجار مهیب ناشی از این واقعه منجر به کشته شدن 241 تفنگ دار دریایی آمریکایی به همراه 58 نظامی فرانسوی شد. این نیروها بخشی از نیروهای حافظ صلح سازمان ملل در لبنان بودند.

 

هرچند گروه جهاد اسلامی فلسطین مسئولیت بمب گذاری را بر عهده گرفت اما بلافاصله آمریکا و کشورهای غربی انگشت اتهام را به سمت ایران نشانه رفتند و سناریو را اینگونه تدوین کردند: زنجیره دستور از تهران به سفیر ایران در سوریه، به فرمانده وقت سپاه پاسداران در بیروت.

هرچند ایران بارها دست داشتن در این حمله را تکذیب و انکار کرد اما این مسئله هیچ گاه باعث نشد که انگشت اتهام آمریکا از روی ایران برداشته شود. تا آنکه نهایتا در سال میلادی جاری دادگاهی در آمریکا حکم به توقیف اموال مصادره شده ایران در این کشور برای پرداخت خسارت به خانواده قربانیان داد. موضوعی که باعث چالشی جدی میان ایران و آمریکا بعد از توافق هسته ای شد.

این موضوع در خاطره تفنگ داران دریایی آمریکا به عنوان یک روز سیاه نقش بسته است و فرماندهان این نیرو از جمله ماتیس بخش اعظمی از نفرت و کینه خود از ایران را بر سر این موضوع توجیه میکنند. به ویژه در مورد شخص ماتیس که همواره ایران را به عنوان اولین دشمن جدی آمریکا در خاورمیانه و قاتل تفنگ داران دریایی آمریکا یاد میکند.

در واقع کینه و نفرت ماتیس از ایران به قدری شدید و اساسی است که منجر به آن شد تا در نهایت باراک اوباما وی را از ریاست ستاد فرماندهی مرکزی آمریکا برکنار کند. این اقدام منجر به آن شد که بسیاری ژنرال ماتیس را تحسین کنند و باراک اوباما را به عنوان رئیس جمهوری خطاب کنند که ژنرال های مستقل که خالصانه در راه اعتقادات خود صحبت میکنند را برنمیتابد.

 

اما این نفرت از ایران از سوی ماتیس، نگرانی بسیاری از ژنرال های دیگر در پنتاگون را نیز به همراه داشته است و این سوال را همواره در مورد وی مطرح کرده است که آیا این نوع نگاه وی به ایران ناشی از قضاوت ها و ارزیابی های عاقلانه است یا آنکه به سادگی بازتابی از نفرتی است که از 33 سال پیش شکل گرفته.

این نگرانی است که طی چهار سال آینده با حضور وی در راس پنتاگون همچنان وجود دارد و سایه یک جنگ با ایران را بر ساختمان پنتاگون مسلط میکند.

درسی از جرج بوش برای ارزیابی ترامپ

اما چرا سایه جنگ با ایران در صورت حضور ماتیس در وزارت دفاع آمریکا جدی است؟ دونالد ترامپ هفته قبل در سیسیناتی در میان هواداران خود بیان کرد که قصد دارد تغییرات جدی در سیاست خارجی آمریکا صورت دهد. وی گفت: ما یک سیاست خارجی جدید را دنبال میکنیم که در نهایت از تجربیات و شکست های گذشته عبرت بگیرد. ما به رهیافت مبنی بر سرنگون کردن دولت ها و تغییر نظام ها پایان خواهیم داد. در روابط خود با سایر کشورها ما در هر کجا که امکان پذیر باشد بر روی منافع مشترک متمرکز خواهیم بود.

این جملات از دونالد ترامپ این ادعا که سایه جنگ با ایران در دولت وی گسترده خواهد شد را زیر سوال میبرد. در واقع اگر این به راستی سیاست خارجی دونالد ترامپ باشد یک تغییر بسیار جدی و خوشایند نسبت به رهیافت دولتی مانند دولت بوش و اوباما در دوره وزارت هیلاری کلینتون است.

 

اما آنچه در مورد سابقه سیاستمداران آمریکایی دیده شده این است که یک شکاف بزرگ میان سخنان آنها قبل از ورود به کاخ سفید و بعد از آن وجود دارد. برای مثال نگاهی به سخنان جرج بوش به عنوان کاندیدا در مورد سیاست خارجی در 16 سال قبل این موضوع را به خوبی عیان میکند.

جرج بوش به صراحت بیان کرده بود: من اعتقاد ندارم که نقش آمریکا این است که در سرتاسر دنیا بچرخد و بگوید "اوضاع باید اینگونه باشد". اگر ما ملتی متکبر و خودپسند باشیم کشورهای دیگر در برابر ما مقاومت خواهند کرد. اما اگر ملتی فروتن اما قوی باشیم آنها به ما خوش آمد خواهند گفت.

اما متاسفانه جرج بوش به محض آنکه قدرت را در دست گرفت یک رهیافت کاملا متضاد با سخنان خود را در پیش گرفت و تحت تاثیر فشار ژنرال ها و نومحافظه کارانی که خود در کابینه راه داده بود به عراق حمله کرد. از این روی است که تحلیلگران هوشمند مسائل آمریکا میدانند که در این کشور سیاست را "پرسنل" تعیین میکنند و وقتی که به "پرسنل" دونالد ترامپ تا کنون نگاه میکنیم به خوبی میبینیم که این اعضا تفاوت چندانی در نگاه خود با کابینه نو محافظه کار بوش – حداقل در قابل مسائل ایران – ندارند.

مایکل فلین، مشاور ارشد امنیت ملی ترامپ: من معتقدم که ایران تهدیدی جدی و شفاف برای منطقه خاورمیانه و در نهایت کل جهان است. و تغییر رژیم در ایران بهترین راه کار برای پایان دادن به برنامه تولید سلاح اتمی ایران است.

مایک پومپئو رئیس CIA: رژیم ایران به دنبال نابودی کشور ما است. نمیفهمم که چرا رئیس جمهور (باراک اوباما) این موضوع را درک نمیکند.

و جیمز ماتیس: رژیم ایران در نظر من تنها تهدید ادامه دار برای صلح و ثبات در خاورمیانه است. ایران دشمن داعش نیست. ایران از آشوب و بلوایی که داعش در خاورمیانه ایجاد کرده است نهایت استفاده را میبرد.

آنچه مشخص است این که سخنان دونالد ترامپ در سینسیناتی حداقل در مورد ایران با هیچ کدام از این دیدگاه ها جور در نمی آید.