سایه حضور زنان بر ریاست سازمان 70 ساله
به گزارش صدای ایران، سازمان ملل متحد بزرگترین و مهم‌ترین سازمان بینالمللی جهان است که اگرچه شاید نتوانسته باشد به تمام اهداف بلندپروازانه‌ای که بعد از جنگ جهانی دوم برای رسیدن به آنها شکل گرفت، برسد، اما در این 70 سالی که از عمرش می‌گذرد، نقش مهمی در حل و فصل بسیاری از منازعات سیاسی بازی کرده و در مسائلی چون صلح و امنیت، تغییرات آب و هوایی، توسعه پایدار، حقوق بشر، ترورسیم، بهداشت، برابری جنسیتی، تولید غذا و غیره، اقدامات مهمی انجام داده است. حالا این سازمان بینالمللی که 193 کشور عضو آن هستند، در آستانه تغییر دبیرکل قرار دارد و با نزدیک‌شدن به پایان مسئولیت دو دوره‌ای «بان‌کی‌مون» 72 ساله که بعد از هشت سال دبیرکلی، دیگر نمیتواند در این منصب ابقاء شود، در دسامبر 2016، باید دبیرکل جدیدی بر این منصب تکیه بزند.
بان کی مون در اظهارنظری درباره انتخاب دبیرکل آینده و با اشاره به نامزدی چندین زن برای تصدی پست دبیرکلی، گفته که «سازمان ملل باید برابری جنسیتی را از درون خود آغاز کند و حالا وقت آن است که یک زن این سمت را بر عهده بگیرد». به نظر می‌رسد که بان کی مون در این اظهار نظر به تغییرات سیاسی جهان در سال‌های اخیر اشاره داشته که معتقد است با وجود رهبران زن در سراسر جهان، زمینه برای حضور یک زن به عنوان دبیرکل سازمان ملل متحد فراهم است و سازمان ملل به عنوان نهادی که یکی از مهم‌ترین اهدافش تلاش برای برابری جنسیتی است، باید زمینه را برای حضور زنان در راس این سازمان فراهم کند. البته گفته می‌شود که در رای‌گیری‌ها و نظرسنجی‌های محرمانه سازمان ملل، زنان نامزد آرای بالایی را کسب نکرده‌اند.
بان‌کی‌مون که در سال 2013 از سوی مجله فوربس به عنوان بیست و سومین فرد قدرتمند جهان انتخاب شده بود، هشتمین دبیرکل سازمان ملل است و پیش از او هم دیگرانی بر این جایگاه تکیه زدهاند.
دبیر کل سازمان ملل در واقع رهبر و سخنگوی این سازمان است و هر سال هم باید گزارشی از اقدامات این سازمان به اعضاء ارائه دهد. دبیرکل به توصیه شواری امنیت و با رای مجمع عمومی انتخاب می‌شود و تا کنون کسی از اتباع پنج عضو اصلی شورای امنیت برای این منصب برگزیده نشده است.
دبیرکلهای سازمان ملل از آغاز تا کنون
«گلدوین جب» انگلیسی (24 اکتبر 1945 تا 1 فوریه 1946): گلدوین جب در واقع دبیرکل موقت سازمان ملل بود و تا زمان انتخاب «تریگوه لی» در این سمت ماند.
«تریگوه لی» نروژی (۱ فوریه ۱۹۴۶ –۱۰ نوامبر ۱۹۵۲): تریگوه لی، وزیر امور خارجه نروژ بود. در زمان دبیرکلی او، سازمان ملل در جنگ کره مداخله کرد که با مخالفتهای شوروی مواجه شد و سرانجام بر اثر این مخالفتها، لی از سمت خود استعفا کرد.
«داگ هامرشولد» سوئدی (۱۰ آوریل ۱۹۵۳ –۱۸ سپتامبر ۱۹۶۱): هامرشولد در عملیات صلح‌بانی برای کنگو بر اثر در سقوط هواپیما بر فراز زامبیا در سال ۱۹۶۱ درگذشت.
«او تانت» میانماری (۳۰ نوامبر ۱۹۶۱ –۳۱ دسامبر ۱۹۷۱): بعد از مرگ هامرشولد کشورهای توسعهیافته بر انتخاب یک دبیرکل غیرآمریکایی و غیراروپایی تاکید داشتند؛ بنابراین تانت اولین دبیرکل آسیایی سازمان ملل شد و تنها یک دوره دبیرکل بود.
«کورت والدهایم» اتریشی (۱ ژانویه ۱۹۷۲ –۳۱ دسامبر ۱۹۸۱): کورت دو دوره دبیرکل بود، اما برای بار سوم با مخالفت جدی چین برای انتصاب سه باره مواجه شد و کناره گرفت. در دهه 80 مشخص شد که سازمان ملل به اطلاعاتی درباره حضور والدهایم در ارتش نازی دست یافته است.
«خاویار پرز دکوئیار» پرویی (۱ ژانویه ۱۹۸۲ –۳۱ دسامبر ۱۹۹۱): بین انتخاب دوکوئیار، انتخاب دوباره والدهایم و انتخاب «سلیم احمد سلیم» منازعهای چند هفتهای درگرفت تا در نهایت خاویار پرز دکوئیار به عنوان اولین نفر از قاره آمریکا، دبیرکل سازمان ملل شد. مذاکرات پایان جنگ هشت ساله رژیم وقت عراق علیه ایران، در زمان وی اتفاق افتاد.
«پطرس غالی» مصری (۱ ژانویه ۱۹۹۲ –۳۱ دسامبر ۱۹۹۶): اعضای جنبش غیرمتعهدها اصرار داشتند که دبیرکل بعدی باید از آفریقا باشد و با حمایت چین، پترس غالی انتخاب شد .اما آمریکا انتخاب دوباره غالی را به دلیل «ناتوانی او در پیاده کردن اصلاحات ضروری در سازمان ملل» وتو کرد.
«کوفی عنان» غنایی (۱ ژانویه ۱۹۹۷ –۳۱ دسامبر ۲۰۰۶): کوفی عنان دو دوره دبیرکل سازمان ملل و اولین رئیس سیاهپوست این سازمان بود.
«بان کی مون» از کره جنوبی (۱ ژانویه ۲۰۰۷–اکنون): بان کی مون دومین دبیرکل آسیایی سازمان ملل است که پیش از این وزیر امور خارجه کره جنوبی بوده و با نزدیک شدن به اتمام دورهاش از کنارهگیری حرف میزند.
با زندیک شدن به ماه دسامبر و پایان ریاست دو دوره‌ای بان کی‌مون فهرستی 12 نفره از نامزدهای دبیرکلی سازمان ملل متحد را اعلام کرده است که 6 نفر از این فهرست، زن هستند و همین احتمال حانتخاب یک زن به عنوان دبیرکل سازمان ملل متحد را تقویت کرده است.
فهرست 12 نفره نامزدهای دبیرکلی آینده سازمان ملل:
«سرجان کریم»: وزیر امور خارجه مقدونیه و شصت و دومین رئیس مجمع عمومی سازمان ملل است.
«وسنا پوزیک»: وزیر امور خارجه کرواسی است. بسیاری او را یکی از شانسهای تصدی مقام دبیر کلی سازمان ملل میدانند.
«ایگور لوکزیک»: نخست‌وزیر، وزیر امور خارجه، وزیر اقتصاد و عضو پارلمان مونتهنگرو است. روسیه و کشورهای اروپای شرقی معتقدند اکنون وقت آن رسیده که دبیرکلی از این کشورها انتخاب شود.
«هلن کلارک»: نخست‌وزیر نیوزیلند و مسئول برنامههای توسعهای سازمان ملل است.
«آنتونیو گوترس»: نخست‌وزیر پرتغال و رئیس کمیساریای عالی سازمان ملل برای پناهندگان بوده و از نامزدهای مطرح و پرطرفدار برای انتخاب به عنوان دبیرکل سازمان ملل است. او جوایز زیادی چون جایزه «آزادی» را به دلیل فعالیتهای انساندوستانه خود دریافت کرده است.
«ایرینا بوکووا»: سیاستمدار بلغار است که در مناصبی چون نمایندگی پارلمان، معاون و وزیر امور خارجه و سفیر بلغارستان در فرانسه و مراکش و از سال 2009 رئیس سازمان یونسکو بوده، او اولین زن و اولین آسیایی است که این منصب را در اختیار گرفته است. ایرینا بوکووا که از او هم به عنوان یکی از شانسهای دبیرکلی سازمان ملل یاد می‌شود، در جهت برابری جنسیتی، برابری تحصیلی برای همگان و جلوگیری از تهاجم فرهنگی تلاشهای بسیاری کرده است.
«ووک جرمیک»: وزیر امور خارجه سابق صربستان و رئیس مرکز روابط بین‌الملل و توسعه پایدار است که تحکیم هر چه بیشتر نقش حافظان صلح سازمان ملل یکی از برنامههای او در صورت انتخاب‌شدن به سمت دبیر کلی سازمان ملل متحد است.
«سوزانا مالکورا»: وزیر امور خارجه آرژانتین است که جزو مسئولان برنامه جهانی غذای سازمان ملل و رئیس دفتر بان کی مون بوده است.
«ناتالیا گرمان»: وزیر امور خارجه سابق کشور اروپایی مولداوی و مشاور دفتر سازمان ملل در وین بوده است.
«دانیلو ترک»: رئیس‌جمهور پیشین اسلوونی و دکترای حقوق بین‌الملل و استاد دانشگاه است. او سالها در زمینه حقوق بشر فعالیت و با سازمان عفو بین‌الملل و سازمان ملل همکاری کرده است.
«میروسلاو لاجکاک»: دیپلمات و وزیر خارجه سابق اسلواکی است که در سازمان ملل هم به عنوان دستیار در زمینه حقوق بشر و برابری جنسیتی تلاش کرده و عضو پارلمان اسلواکی هم بوده است.
«کریستینا فیگرز»: دیپلمات کاستاریکایی و چهره مطرح تغییرات آب و هوایی در سازمان ملل و جهان است. او بعد از شکست مذاکرات برای توافق در زمینه آب و هوا در کپنهاگ، نقش مهی در به نتیجه رسیدن توافق پاریس در زمینه تغییرات آب و هوایی بر عهده داشت؛ توافقی که بسیاری آن را توافقی تاریخی و بسیار مهم در زمینه محیط زیست جهانی میخوانند. او امسال به عنوان یکی از 100 چهره برتر مجله تایم انتخاب شد.
