مروری بر گاف های تیم های ایرانی در آسیا

فوتبال ایران در ادوار گذشته لیگ قهرمانان آسیا موفق به قهرمانی نشده که در این بین مشکلات و اشتباهات تاریخی یکی از دلایل این ناکامی بوده است؛ خصوصا اتفاقاتی که باعث حذف استقلال و سپاهان شد.

مجله مهر نوشت: فوتبال باشگاهی در آسیا از هفتم بهمن‌ماه 49 ساله شد؛ آن هم با برگزاری مرحله نخست پلی‌آف چهاردهمین دوره لیگ قهرمانان آسیا، مسابقاتی که سال‌هاست حسرت قهرمانی در آن، بر دل تیم‌ها و هواداران ایرانی باقی مانده است. تیم پاس تهران آخرین قهرمان ایران در قاره کهن بود، تیمی که در سال ۱۹۹۳ با برتری یک بر صفر برابر الشباب عربستان قهرمان جام باشگاه‌های آسیا شد، رقابتهایی که از سال ۲۰۰۳ با جام در جام آسیا تلفیق شد تا لیگ قهرمانان آسیا بصورت رسمی شکل بگیرد.

البته در پایان رقابتهای سال ۳-۲۰۰۲ و با الگوبرداری از فوتبال اروپا، به جای برگزاری جام باشگاه‌ها با حضور قهرمانان لیگ کشورها، جام در جام که با شرکت قهرمانان جام حذفی کشورها برگزار می‌شد و سوپر جام که قهرمان جام باشگاه‌ها و جام در جام برابر هم صف آرایی می‌کردند، لیگ قهرمانان آسیا راه‌اندازی شد. در ابتدا قهرمانان لیگ و جام حذفی کشورها در این جام شرکت می‌کردند اما از سال ۲۰۰۹ براساس امتیازهای کمیته برگزاری جام، کشورها حداکثر ۴ سهمیه برای حضور در این جام بدست می‌آوردند. البته از سال ۲۰۰۴ کنفدراسیون فوتبال آسیا برای حمایت از تیم‌های درجه دوم و سوم این قاره که فرصت حضور در لیگ قهرمانان آسیا را نداشتند، رقابتهایی تحت عنوان AFC Cup را برگزار می‌کند تا آنها بتوانند با حضور در این جام، شانس جبران عقب افتادگی‌های خود را داشته باشند.

از عصر سه‌شنبه ۲۰ بهمن‌ماه و با تقابل نفت ایران با الجیش قطر در مرحله پلی‌آف هم چهاردهمین دوره لیگ قهرمانان آسیا بصورت رسمی برای فوتبال ایران آغاز می‌شود؛ آنهم در شرایطی که در دوره‌های گذشته اتفاقات تلخی برای نمایندگان کشورمان در این جام رخ داده است که در زیر به برخی از آنها اشاره می‌کنیم:

در سیزده دوره گذشته لیگ قهرمانان آسیا سپاهان ۹ مرتبه، استقلال ۷ مرتبه، پرسپولیس ۵ مرتبه، ذوب‌آهن ۴ مرتبه، صبا با دو نام صباباتری و صبای قم ۳ مرتبه، تراکتورسازی تبریز و فولادخوزستان هر کدام ۲ مرتبه و تیم‌های پاس تهران، سایپا کرج، مس کرمان و نفت تهران هر کدام یک مرتبه به عنوان نماینده ایران در این رقابتها حضور داشته‌اند اما به غیر از کسب دو عنوان نایب قهرمانی در سال ۲۰۰۷ توسط سپاهان و ۲۰۱۰ توسط ذوب‌آهن، توفیقی دیگری برای کشورمان به ارمغان نیاورده‌اند.

در سال ۲۰۰۷ تیم سپاهان هرچند با برتری برابر الوحده امارات در مرحله نیمه نهایی، به عنوان نخستین و تنها تیم ایرانی جواز حضور در جام باشگاه‌های جهان را بدست آورد اما در فینال در دو بازی رفت و برگشت با نتیجه ۳ بر یک مغلوب اوراواردز ژاپن شد. در سال ۲۰۱۰ هم ذوب‌آهن با حذف قهرمان و نایب قهرمان سال ۲۰۰۹ تا فینال پیش رفت اما در بازی نهایی با نتیجه ۳ بر یک برابر ایلهوآچونما کره‌جنوبی شکست خورد تا از بالابردن جام قهرمانی محروم شود.

در این شرایط فوتبال‌دوستان ایران امیدوارند در جام چهاردهم که سپاهان اصفهان و تراکتورسازی تبریز قهرمان و نایب قهرمان لیگ و ذوب‌آهن اصفهان قهرمان جام حذفی بصورت مستقیم و نفت تهران با حضور در پلی‌آف، به مصاف رقبای آسیایی خود می‌روند، به ناکامی فوتبال باشگاهی کشورمان در کسب جام قهرمانی لیگ قهرمانان آسیا پایان داده شود.

بعد از پایان ششمین دوره لیگ قهرمانان در سال ۲۰۰۸، کمیته برگزاری این رقابتها تصمیم گرفت با بررسی وضعیت کشورها و اعطای امتیازهای خاص، سهمیه کشورها در جام هفتم را مشخص کند. بر این اساس در سال ۲۰۰۹ فوتبال ایران با کسب ۳۴۰ امتیاز، ۴ سهمیه مستقیم گرفت تا تیم‌های اول تا سوم لیگ و قهرمان جام حذفی‌اش در این جام حضور یابند و برای دو فصل بعد این سهمیه‌ها تغییر نکرد.

در سال ۲۰۱۲ اما با کاهش امتیازها، ۲ سهمیه مستقیم و ۲ سهمیه حضور در پلی‌آف به فوتبال باشگاهی ایران تعلق گرفت و تیم‌های دوم و سوم لیگ ایران به رقابتهای پلی‌آف رفتند. این اتفاق درحالی رقم خورد که ابتدا کنفدراسیون فوتبال آسیا اعلام کرد فوتبال ایران ۳ سهمیه مستقیم و یک سهمیه غیر مستقیم دارد اما فردای همان روز کمیته اجرایی AFC تعداد سهمیه‌های ایران را به دو سهمیه قطعی و دو سهمیه غیر مستقیم کاهش داد؛ آنهم به علت بی‌توجهی به هشدارها در خصوص حل مشکلات سخت‌افزاری و مسائل دیگر در باشگاه‌های ایران. مسئولان ایران برای پوشش اشتباه خود به AFC اعتراض کردند اما در نهایت مشخص شد، مشکلات داخلی باعث کاهش سهمیه ایران از ۴ به ۲+۲ شده است.

یک‌سال بعد فوتبال ایران با افزایش امتیازش به ۸۱۳/۵، توانست ۳ سهمیه مستقیم و یک سهمیه حضور در پلی‌آف را کسب کند اما در سال ۲۰۱۴ امتیاز کشورمان با ۹۰۸/۴۷ امتیاز، دوباره ۴ سهمیه کامل را بدست آورد. در سال ۲۰۱۵ دوباره نحوه امتیازدهی تغییر کرد و ایران با بدست آوردن ۸۰/۹۷۴ امتیاز دوباره ۳ سهمیه مستقیم و یک سهمیه حضور در پلی‌آف گرفت. البته به هیچ کشوری در شرق و غرب آسیا سهمیه کامل داده نشد و تیم‌های ایران، عربستان و ازبکستان در غرب و ژاپن و کره‌جنوبی در شرق آسیا این تعداد سهمیه را بدست آوردند. البته قرار است در سال آینده دوباره سهمیه‌ها تغییر کند که عملکرد تیم‌های ایران در جام چهاردهم، می‌تواند در افزایش، حفظ و یا کاهش این سهمیه‌ها موثر باشد.

تیم‌های استقلال به عنوان قهرمان لیگ و سپاهان اصفهان به عنوان قهرمان جام حذفی نمایندگان ایران در پنجمین دوره لیگ قهرمانان آسیا بودند. در آن سال اما یک اشتباه عجیب باعث رقم خوردن آبروریزی بزرگ شد تا حتی نایب قهرمانی سپاهان در آسیا هم باعث فراموش شدن آن اتفاق تلخ نشود.

ارسال دیر هنگام مدارک تیم استقلال به AFC باعث شد این تیم با تصمیم AFC از لیگ قهرمانان آسیا حذف شود، تیمی که مقداد نجف‌نژاد مدیرعاملش بود و امیر قلعه‌نویی به‌عنوان رئیس سازمان فوتبال و صمد مرفاوی با سمت سرمربی در آن تیم فعالیت می‌کردند. بعد از این اتفاق تلخ، قلعه‌نویی اعلام کرد مدارک استقلال روز ۲۱ بهمن‌ماه ارسال شده اما نجف‌نژاد روز ۲۲ بهمن‌ماه، آخرین روز تعیین شده از سوی AFC برای ارائه مدارک، را زمان ارسال مدارک این باشگاه عنوان کرد. اما عجیب‌ترین بخش این پرونده، ارسال مدارک با پست عادی(!) به جای پست DHL بود که باعث رقم خوردن این آبروریزی بزرگ شد.

تذکر عباس ترابیان مسئول ستاد لیگ قهرمانان در باشگاه استقلال و همچنین شاهین رحمانی عضو ایرانی دفتر ارتباطات کنفدراسیون فوتبال آسیا به مسئولان استقلال برای ارسال به موقع مدارک هم نتیجه بخش نبود تا آبی‌پوشان به خاطر اشتباه مسئولان، به راحتی از آن جام کنار گذاشته شوند. خیلی‌ها معتقد هستند قلعه‌نویی به خاطر جذب یک مهاجم خارجی اجازه نداد فهرست استقلالی‌ها به موقع ارسال شود، فردی که در آن روزها در پاسخ به خبرنگاران در مورد دلیل ارسال با تاخیر مدارک آبی‌ها جمله فراموش نشدنی «نگران نیستیم؛ فوقش جریمه می‌دهیم!» را به کار برد.

رحمان احمدی در مرحله گروهی نهمین دوره لیگ قهرمانان آسیا عضو تیم پرسپولیس بود و در مرحله دوم به برای پوشش خلاء جدایی سیدمهدی رحمتی، به تیم سپاهان پیوست. احمدی به خاطر دریافت اخطار در آخرین بازی پرسپولیس در مرحله گروهی برابر الوحده امارات، از حضور در بازی بعدی این تیم در لیگ قهرمانان محروم شد. طبق قوانین این جام، محرومیت احمدی حتی در صورت تغییر تیم هم پا برجا بود اما سپاهانی‌ها بدون توجه به این مساله از این بازیکن در بازی رفت مرحله یک‌چهارم نهایی، برابر السد قطر استفاده کردند.

سپاهان در آن مسابقه به برتری یک بر صفر رسید اما یک ساعت بعد از پایان بازی، خبری مبنی بر احتمال شکست ۳ بر صفر این تیم اصفهانی به خاطر استفاده از بازیکن محروم (رحمان احمدی) مطرح شد. این خبر یکی دو روز بعد از بازی توسط AFC هم تائید شد تا سپاهان حتی با پیروزی ۲ بر یک در بازی برگشت هم شانس صعود به مرحله بعدی جام را از دست بدهد. السد که به لطف این اشتباه به مرحله بعدی صعود کرد، در نهایت قهرمان آسیا شد تا سپاهان در عین شایستگی از گردونه مسابقات کنار برود.

مسئولان سپاهان مجید بصیرت سرپرست وقت تیم خود و ناظر بازی که حرفی از محرومیت رحمان احمدی نزده بود، را مقصر این اتفاق برشمردند. رحمان احمدی هم بعد از آن بازی گفت: «این یک مورد خاص بود زیرا من در پرسپولیس محروم شدم و چند ماه بعد با پیراهن سپاهان در این بازی‌ها به میدان رفتم. البته اینکه چرا در برگه ناظر بازی و داوری اسم من به‌عنوان بازیکن محروم ثبت نشده، اتفاقی عجیب وبود که هیچکس پاسخ درستی به آن نداد.

در سال ۲۰۱۲ و به خاطر بی‌توجهی مسئولان فوتبال ایران به هشدارهای مقامات AFC برای رفع مشکلات سخت‌افزاری و استانداردسازی باشگاه‌های کشورمان، سهمیه ایران بعد از ۳ فصل از چهار تیم به ۲ سهمیه مستقیم و ۲ سهمیه حضور در پلی‌آف کاهش یافت. مسئولان ایران برای پوشش اشتباه خود، اعتراضی رسمی به AFC ارائه کردند اما در نهایت مشخص شد، مشکلات داخلی باعث کاهش سهمیه ایران از ۴ به ۲+۲ شده است.

همان اتفاق و بدشانسی در قرعه‌کشی، باعث شد تیم‌های استقلال تهران و ذوب‌آهن اصفهان در مرحله نخست پلی‌آف لیگ قهرمانان آسیا با همدیگر روبرو شوند و استقلال با برتری مقابل ذوب‌آهن به مرحله بعدی صعود کرد. استقلال در این مرحله الاتفاق عربستان را هم برد تا بتواند به مرحله گروهی جام راه یابد.

ذوب‌آهن درحالی از آن رقابتها کنار رفت که اگر مسئولان وفت فدراسیون فوتبال و سازمان لیگ، اقدام‌های به موقعی را برای رفع مشکلات موجود در باشگاه‌ها انجام می‌دادند، سهمیه ایران ۴ یا حداقل ۳+۱ باقی می‌ماند و یکی از نمایندگان کشورمان به راحتی از گردونه رقابتها کنار نمی‌رفت.