68 رئیسی که روی صندلی داغ فیلم کن نشستند

از سینماگران مطرح چون «ویسکونتی»، «روسلینی» و «اسکورسیزی» تا چهره‌های سرشناس ادبی چون «تنسی ویلیامز»، «ویلیام استیرن» و «فرانسوا ساگان» ... در طول قریب به هفت دهه برگزاری جشنواره فیلم کن فرصت حضور در راس هئیت داوران مهم‌ترین رویداد سینمایی جهان نصیب چهره‌های خاصی شده است.

به گزارش ایسنا، «جورج میلر» استرالیایی در حالی رئیس هیئت داوران جشنواره فیلم کن در سال 2016 معرفی شد که چهره‌ای غریبه با کن نیست و علاوه‌بر دو بار حضور در جمع هیئت داوران جشنواره در سال 1988 و 1999، سال گذشته نیز با فیلم تحسین شده‌اش «مکس دیوانه: جاده خشم» در جشنواره حضور داشت.

به بهانه معرفی رئیس هیئت داوران شصت‌ونهمین جشنواره فیلم کن، نگاهی می‌اندازیم به تمامی چهره‌هایی که در طول 68 دوره گذشته این رویداد سینمایی در راس هیئت داوران بخش رقابتی قرار داشته‌اند:

2015؛ سال گذشته برادران «کوئن» که علاوه بر کسب جایزه اسکار (جایی برای پیرمردها نیست) سابقه کسب جایزه نخل طلا «بارتون فینک» (1991)، بهترین کارگردانی و جایزه ویژه هیئت داوران (دورن لیون دیویس) را در کارنامه داشتند در راس هیئت داوران کن قرار گرفتند تا برای اولین بار جشنواره کن دو رئیس هیئت داوران داشته باشد. در نهایت نیز «دیپان» به کارگردانی «ژاک اودیار» برنده نخل طلا نام گرفت.

2014؛ «جین کمپیون» کارگردان صاحب‌نام که در تمام ادوار برگزاری جشنواره کن، تنها کارگردان زن برنده نخل طلا محسوب می‌شود، سال گذشته و در دوره شصت‌وهفتم بر مسند هیئت داوران بخش رقابتی کن نشست. وی در سال 1992 با فیلم تحسین‌شده «پیانو» موفق به دریافت این جایزه شد و در میان چهار کارگردان زنی قرار دارد که تا کنون توانسته‌اند نامزد اسکار کارگردانی شوند.

2013: مسئولان برگزاری جشنواره کن در حالی «استیون اسپیلبرگ» کارگردان سرشناس هالیوود را به عنوان ریاست هیات داوران شصت و ششمین دوره این رویداد سینمایی انتخاب کردند که وی با وجود کارنامه کاری فوق‌العاده، در جشنواره کن سابقه درخشانی نداشت و تنها حضورش به سال 1974 با فیلم «شوگرلند اکسپرس» بازمی‌گردد که نامزد نخل طلا بود و توانست مشترکا جایزه بهترین فیلمنامه را به دست آورد.

2012؛ در شصت‌وپنجمین دوره جشنواره کن «نانی مورتی»، کارگردان سرشناس ایتالیایی بر منصب ریاست هیات داوران نشست. این کارگردان باسابقه ایتالیایی حضور چشمگیری در کن داشته؛ به گونه‌ای که شش‌بار در بخش رقابتی نامزد نخل طلا بوده و یک‌بار این جایزه را با فیلم «اتاق پسر» در سال 2001 همراه با جایزه فیپرشی از آن خود کرد. از دیگر افتخارات این کارگردان در کن می‌توان به جایزه بهترین کارگردانی و جایزه کالسکه طلایی سال 2004 اشاره کرد. در این دوره «هانکه» برای فیلم «عشق» نخل طلا را گرفت.

2011؛ «رابرت دنیرو»، بازیگر سرشناس و پرافتخار هالیوودی در این سال رییس هیات داوران کن بود. وی سابقه چندانی در جشنواره کن نداشت و یک‌بار با فیلم «راننده تاکسی» در بخش رقابتی حضور داشت. در سالی که دنیرو به عنوان یک چهره سرشناس و مطرح بر مسند ریاست هیات داوران کن نشست، «درخت زندگی» ساخته «ترنس مالیک» نخل طلا را به دست آورد.

2010؛ این‌بار نوبت «تیم برتون»، دیگر کارگردان سرشناس هالیوود بود تا در شصت‌وسومین دوره کن رییس هیات داوران شود. در کارنامه سینمایی این کارگردان تنها یک حضور در بخش رقباتی با فیلم «اد وود» دیده می‌شود. «عمو بونمی که می‌تونه خاطرات زندگی گذشته‌اش را به یاد بیاره» از تایلند بهترین فیلم بخش رقابتی معرفی شد.

2009؛ «ایزابل هوپر»، بازیگر سرشناس فرانسوی که دوبار در سال‌های 1978 و 2001 برای فیلم‌های «ویولت» و «معلم پیانو» بهترین بازیگر کن شد، رییس هیات داوران جشنواره کن بود که در پایان فیلم «ربان سفید» ساخته میشل هانکه را به عنوان برنده نخل طلا اعلام کرد.

2008؛ «شون پن»، بازیگر و کارگردان هالیوودی در حالی ریاست هیات داوران را برعهده داشت که در سال 1997 با فیلم «او بسیار دوست داشتنی است» جایزه بهترین بازیگر مرد را از آن خود کرد و در سال 2001 نیز با فیلم «پیمان» نامزد نخل طلا شد. در این سال فیلم «کلاس» ساخته «لاورنت کانته» نخل طلا را کسب کرد.

2007؛ «استفن فریرز» که سابقه دو نامزدی نخل طلا در سال‌های 1987 و 1996 را داشت، رییس هیات داوران کن شد. فیلم «4 ماه، 3 هفته و دو روز» ساخته «کریستین مونیگو» نخل طلا را به دست آورد.

2006؛ در پنجاه‌ونهمین دوره جشنواره کن «وونگ کار وای»، کارگردان موج نو سینمای هنگ‌کنگ با چهار نامزدی نخل طلا، رییس هیات داوران معرفی شد. وی یک جایزه بهترین کارگردانی کن را با فیلم «خوشبخت کنار هم» در کارنامه سینمایی دارد. در این سال فیلم تحسین‌شده «بادی که به مرغزار می‌وزد» به کارگردانی «کن لوچ» موفق به کسب نخل طلا شد.

2005؛ «امیر کاستاریکا» به عنوان یکی از برترین و پرافتخارترین چهره‌های تمام ادوار جشنواره کن رییس تیم داوری بخش رقابتی شد. این کارگردان صربستانی در سال 1985 با فیلم «وقتی پدر برای کار و کاسبی رفته بود» و در سال 1995 با فیلم «زیرزمین» دو جایزه نخل طلا را گرفت. وی سه‌بار دیگر نیز نامزد نخل طلا شد و یک جایزه بهترین کارگردانی (عصر کولی‌ها) و یک جایزه فیپرشی را نیز کسب کرده است. در این سال فیلم «بچه» ساخته برادران داردن بهترین فیلم معرفی شد.

2004؛ «کوئنتین تارانتینو»،‌ کارگردان موفق هالیوود در پنجاه‌وهفتمین دوره کن رییس هیات داوران بود. وی در سال 1994 با فیلم «داستان عامه‌پسند» نخل طلا گرفت و به اوج شهرت رسید. وی دوبار پس از آن نیز با فیلم‌های «ضدمرگ» و «حرامزاده‌های عوضی» نامزد نخل طلا بود. در این سال نخل طلا به فیلم «فارنهایت 9/11» ساخته مایکل مور رسید.

2003؛ «پاتریس شرو»، بازیگر و کارگردان فرانسوی که سه‌بار سابقه حضور در بخش رقابتی را داشت، در سال 1994 با فیلم «ملکه ماروت» جایزه هیات داوران را گرفت. فیلم «فیل» ساخته‌ی معروف «گاس ون سنت» در این سال نخل طلا را گرفت.

2002؛ «دیوید لینچ»، کارگردان سرشناس آمریکایی رییس هیات داوران بود. لینچ که با فیلم «در قلب وحشی» در سال 1990 نخل طلای کن را کسب کرد، سه‌بار دیگر با فیلم‌های «جاده مالهند» (جایزه بهترین کارگردانی) ، «داستان استریت» و «توئین پیکس: با من بر آتش برو» نامزد نخل طلا بوده است. در این سال فیلم «پیانیست» ساخته رومن پولانسکی جایزه بهترین فیلم را گرفت.

2001؛ این‌بار ریاست هیات داوران کن به یک بازیگر و کارگردان زن رسید؛ «لیو اولمن»، سینماگر نروژی و بازیگر مورد علاقه «اینگمار برگمن» در راس تیم داوری کن قرار گرفت. وی با فیلم «بی‌ایمان» در سال 2000 نامزد نخل طلا بود. در این سال فیلم «اتاق پسر» ساخته «نانی مورتی» بهترین فیلم جشنواره شد.

2000؛ «لوک بسون»، کارگردان سرشناس فرانسوی در حالی در این سال رییس هیات داوران شد که در کارنامه سینمایی‌اش حضور چشمگیری در جشنواره کن دیده نمی‌شود. «لارس فون تریر» با فیلم «رقصنده در تاریکی» نخل طلا را گرفت.

1999؛ در این سال «دیوید کراننبرگ»، کارگردان سرشناس کانادایی در جشنواره کن رییس هیات داوران شد. وی چهار نامزدی نخل طلا، کسب یک کالسکه طلایی و یک جایزه ویژه هیات داوران را در افتخارات خود دارد. «رزتا» ساخته برادران داردن نخل طلای کن را به دست آورد.

1998؛ «مارتین اسکورسیزی»، از سرشناس‌ترین و بزرگترین کارگردانان معاصر سینمای جهان در این سال رییس هیات داوران جشنواره کن بود. وی در سال 1976 با فیلم «راننده تاکسی» موفق به کسب نخل طلا شد و سه‌بار دیگر نیز در بخش رقابتی حضور داشت. فیلم «پس از ساعت‌ها» جایزه بهترین کارگردانی کن را برای او به ارمغان آورد. فیلم «ابدیت و یک روز» ساخته «تئو‌ آنجلوپلوس» جایزه نخل طلا را از آن خود کرد.

1997؛ «ایزابل یاسمین آجانی»، بازیگر فرانسوی و برنده چهار جایزه بازیگری سزار، گرچه حضور پررنگی در جشواره کن نداشته، اما به عنوان رییس هیات داوران جشنواره انتخاب شد. در این سال فیلم «طعم گیلاس» ساخته عباس کیارستمی و «مارماهی» ساخته «شوهی ایمامورا» مشترکا نخل طلا را کسب کردند.

1996؛ «فرانسیس فورد کاپولا»، کارگردان صاحب‌نام هالیوود و خالق «پدرخوانده» ریاست هیات داوران کن را در این سال عهده‌دار بود. وی دو جایزه نخل طلا با فیلم‌های «اینک آخرالزمان» (1979) و «مکالمه» (1974)، یک جایزه فیپرشی و یک جایزه کلیسای معنوی را در کارنامه سینمایی خود دارد. در این سال جایزه نخل طلا به فیلم «رازها و دروغ‌ها» ساخته «مایک لی» رسید.

1995؛ «ژان مورو»، هنرپیشه، خواننده و کارگردان فرانسوی هدایت هیات داوران کن را در این سال در دست داشت. این سینماگر فرانسوی در سال 1960 با فیلم «هفت روز، هفت شب» جایزه بهترین بازیگر زن را از آن خود کرد. فیلم «زیرزمین» ساخته «امیر کاستاریکا» موفق به دریافت نخل طلای کن شد.

1994؛ چهل‌وهفتمین دوره جشنواره کن با ریاست «کلینت ایست‌وود»، کارگردان و بازیگر مشهور آمریکایی در هیات داوران همراه بود. وی با یک نخل طلا برای «رودخانه مرموز» (2003) و چهار حضور در بخش رقابتی و یک نخل طلای افتخاری کارنامه درخشانی در جشنواره کن دارد. در این سال فیلم «داستان عامه‌پسند» ساخته «کوئنتین تارانتینو» جایزه بهترین فیلم را کسب کرد.

1993؛ «لوئیس مال»، کارگردان سرشناس سینمای فرانسه که نخل طلای کن را با فیلم «دنیای خاموش» در سال 1956 کسب کرد، رییس هیات داوران معرفی شد. از دیگر افتخارات او در کن می‌توان به سه نامزدی نخل طلا با فیلم‌های «کودک زیبا»(1978)، «زمزمه قلب»(1971) و «کلکته»(1969) اشاره کرد. جایزه نخل طلا مشترکا به «وداع با محبوبم» ساخته «چن کایگه» و «پیانو» ساخته «جین کمپیون» اعطا شد. «عباس کیارستمی»،‌ کارگردان سرشناس ایرانی یکی از اعضای هیات داوران بود.

1992؛ «ژرار دپاردیو»، بازیگر مشهور فرانسوی که اخیرا تابعیت روس گرفته در این سال رییس هیات داوران کن شد؛ در حالی که دو سال پیش از آن برای فیلم «سیرانو دوبرژاک» جایزه بهترین بازیگر مرد را از کن گرفته بود. فیلم «بهترین نیات» ساخته «بیل آگوست» جایزه نخل طلا را دریافت کرد.

1991؛ «رومن پولانسکی»، کارگردان، نویسنده و بازیگر سرشناس هالیوود که امسال با «ونوس در پوست خز» یکی از نامزدهای نخل طلا است، در سال 1991 بر مسند ریاست داوران کن نشست. وی در سال 2002 موفق به کسب نخل طلا با فیلم «پیانیست» شد، در حالی که پیش از آن نیز با فیلم «مستاجر» در سال 1976 در بخش رقابتی حضور داشت. فیلم «بارتون فینک» ساخته «برادران کوئن» نخل طلای این سال را کسب کرد.

1990؛ در این سال نوبت به چهره سرشناس سینمای ایتالیا «برناردو برتولوچی» رسید تا ریاست هیات داوران کن را به عهده بگیرد. این کارگردان سرشناس دو نامزدی نخل طلا با فیلم‌های «زیبایی ربوده شده» (1996) و «تراژدی یک مرد مضحک» (1981) کسب کرده و یک جایزه نخل طلای افتخاری را نیز دریافت کرد. در این سال فیلم «در قلب وحشی» ساخته «دیوید لینچ» موفق به دریافت نخل طلای کن شد.

1989؛ «ویم وندرس» از چهره‌های مطرح تمام ادوار جشنواره کن است که در سال 1989 رییس هیات داوران بود. وی علاوه‌بر کسب نخل طلا در سال 1984 با فیلم «پاریس تگزاس»، 8بار دیگر با فیلم‌های چون «پادشاهان جاده»، «دوست آمریکایی»، «همت»، «بهشت بر فراز برلین»، «بسیار دور، چنین نزدیک»، «پایان خشونت» و «فیلمبرداری در پالرمو» نامزد نخل طلا بود. یک جایزه ویژه هیات داوران، جایزه بهترین کارگردانی، دو جایزه فیپرشی و کلیسای معنوی از افتخارات وندرس در کن هستند. در این سال فیلم «جنسیت، دروغ‌ها و نوار ویدئو» ساخته «استیون سودربرگ» جایزه نخل طلا را گرفت.

1988؛ ریاست هیات داوران چهل‌ویکمین دوره جشنواره کن به «اتوره اسکولا»، کارگردان و فیلمنامه‌نوس مطرح ایتالیایی رسید که هشت‌بار در جمع نامزدهای نخل طلا حضور داشته است. وی جایزه بهترین کارگردانی با فیلم «زشت، کثیف، بد» (1976) و یک جایزه بهترین فیلمنامه با فیلم «تراس» (1980) را از کن کسب کرد. وی آخرین‌بار با فیلم «شکوه» در سال (1989) نامزد نخل طلا بود. در این سال فیلم «پله فاتح» ساخته «بیل آگوست» بهترین فیلم بخش رقابتی را گرفت. «اسکولا» چند روز پیش در سن 89 سالگی درگذشت.

1987؛ «ایو مونتان»، بازیگر فرانسوی در این سال رییس هیات داوران کن شد تا مهمترین دستاورد زندگی هنری‌اش رقم بخورد. فیلم «زیر خورشید شیطان» ساخته «موریس پیاله» بهترین اثر بخش رقابتی انتخاب شد.

1986؛ «سیدنی پولاک»، کارگردان صاحب‌نام آمریکایی چهار سال پس از کسب جایزه اسکار ریاست هیات داوران کن را به عهده گرفت. این کارگردان فقید در سال 1972 با فیلم «جرمی جانسون» نامزد نخل طلا بود. در این سال فیلم «ماموریت مذهبی» ساخته «رولند جافه» موفق به کسب نخل طلا شد.

1985؛ یکی از معروفترین عناصر موج نو سینمای جمهوری چک «میلوش فورمن» بر مسند ریاست هیات داوران کن نشست. این کارگردان برنده دو جایزه اسکار، در سال 1971 با فیلم «جهش» نامزد نخل طلا شد که البته جایزه ویژه هیات‌داوران را گرفت. فیلم «وقتی بابا برای کار و کاسبی رفته بود»‌ به کارگردانی «امیر کاستاریکا» جایزه نخل طلای این دوره را دریافت کرد.

1984؛ «درک بوگارد»، بازیگر انگلیسی در حالی رییس هیات داوران معرفی شد که سابقه چندانی در این جشنواره سینمایی نداشت. در پایان این دوره فیلم «پاریس تگزاس» ساخته «ویم وندرس» نخل طلا گرفت.

1983؛ در این سال «ویلیام استیرن»، رمان‌نویس آمریکایی و برنده جایزه «پولیتزر» به عنوان چهره‌ای نه‌چندان سینمایی و از دنیای ادبیات بر مسند ریاست هیات داوران نشست. فیلم «ترانه غم‌انگیزی از نارایاما» ساخته «شوهی ایمامورا» جایزه نخل طلا را دریافت کرد.

1982؛ «جورجیو استرلر»، کارگردان ایتالیایی نه‌چندان سرشناس تئاتر و اپرا سکان هدایت هیات داوران کن را برعهده داشت. در این سال فیلم «گمشده» ساخته «کاستا گاوراس» و «راه» ساخته «ییلماز گونی» نخل طلا را مشترکا دریافت کردند.

1981؛ «ژاک دری»، کارگردان و فیلمنامه‌نویس فرانسوی که بیشتر برای ساخت فیلم‌های جنایی شهرت دارد رییس هیات داوران برگزیده شد. مهمترین دستاورد سینمایی وی حضور در جشنواره کن بود. «آندری وایدا» با فیلم «مرد آهنین» نخل طلا را دریافت کرد.

1980؛ در سی‌وسومین دوره جشنواره کن «کرک داگلاس»، بازیگر و تهیه‌کننده سرشناس آمریکایی بر مسند ریاست هیات داوران نشست. وی موفقیت قابل ملاحظه‌ای در کن به دست نیاورده بود. فیلم‌های «All That Jazz» ساخته «باب فاسی» و «کاگه‌موشه» به کارگردانی «آکی‌را کوروساوا» نخل طلا را تصاحب کردند.

1979؛ «فرانسوا ساگان»، رمان‌نویس و نمایشنامه‌نویس فرانسوی رییس هدایت هیات داوران معتبرترین رویداد سینمایی دنیای شد تا برخلاف سایر جشنواره‌های سینمایی، یک نویسنده این مسئولیت را برعهده بگیرد. فیلم «اینک آخرالزمان» ساخته «فرانسیس فورد کوپولا» و «طبل حلبی» ساخته «فولکر شلوندورف» در پایان این دوره نخل طلا را دریافت کردند.

1978؛ «الن پاکولا»، سینماگر آمریکایی بر صندلی ریاست هیات داوران کن نشست. فیلم «درخت چوب صندل» به کارگردانی «ارمانو اولمی» نخل طلا را دریافت کرد.

1977؛ «روبرتو روسلینی»، کارگردان صاحب‌نام ایتالیایی که از او به‌عنوان "پدرخوانده موج نوی سینمای فرانسه" یاد می‌شود، در این سال ریاست هیات داوران کن را عهده‌دار بود. وی پیش از این و در سال 1946 با فیلم «رم شهر بی‌دفاع» موفق شده بود جایزه بزرگ هیات داوران کن را بگیرد.

1976؛ «تنسی ویلیامز»، نویسنده شهیر آمریکایی در این دوره رئیس هیات داوران کن بود که در پایان فیلم «راننده تاکسی» ساخته «مارتین اسکورسیزی» نخل طلا را دریافت کرد.

1975؛ «ژان مورو»، کارگردان، بازیگر و فیلمنامه‌نویس فرانسوی درحالی رئیس هیات داوران شد که در کارنامه سینمایی‌اش یک نخل طلای افتخاری و یک جایزه بهترین بازیگری زن دیده می‌شود. در این سال فیلم «گزارش سال‌های آتش زیر خاکستر» ساخته «محمد لخدر حمینه» بهترین اثر بخش رقابتی شد.

1974؛ «رنه کلر»، فیلمساز برجسته فرانسوی از سوی مسئولان جشنواره کن به عنوان رئیس هیات داوران انتخاب شد. «مکالمه» ساخته «فرانسیس فورد کاپولا» بهترین فیلم معرفی شد.

1973؛ «اینگرید برگمن»، ستاره درخشان دهه 40 هالیوود و برنده سه جایزه اسکار بازیگری رییس هیات داوران کن بود. جایزه نخل طلا مشترکا به «مترسک» ساخته جری شاتزبرگ و «مزدور» ساخته آلن بریجز رسید.

1972؛ «جوزف لوزی»، کارگردان آمریکایی که دو نخل طلا با فیلم‌های «تصادف» و «واسطه» داشت و همچنین دو بار نیز در بخش رقابتی نامزد نخل طلا بود، رییس هیات داوران کن شد. «طبقه کارگر به بهشت می‌رود» ساخته الیو پتری بهترین فیلم بخش رقابتی شد.

1971؛ «میشله مورگان»، بازیگر فرانسوی به عنوان رییس هیات داوران انتخاب شد. فیلم «واسطه»‌ساخته جوزف لوزی نخل طلا را کسب کرد.

1970؛ «میگل آنخل آستوریاس»، شاعر و نویسنده اهل گواتمالا به عنوان یکی دیگر از چهره‌های ادبی رییس جشنواره کن شد. فیلم معروف «MASH» ساخته رابرت آلتمن نخل طلا را گرفت.

1969؛ «لوچیانو ویسکونتی»، کارگردان بنام ایتالیایی در این سال رییس هیات‌ داوران شد. وی دوبار با فیلم‌های «مرگ در ونیز» (1971) و «یوزپلنگ» (1963) نامزد نخل طلا شد و توانست با فیلم «یوزپلنگ» نخل طلا را از آن خود کند. همچنین وی برای این فیلم جایزه بیست‌وپنجمین سالگرد تاسیس جشنواره کن را گرفت. جایزه نخل طلا به «اگر ...» ساخته «لیندسی اندرسون» رسید.

از سال 1968 تا اولین سال برگزاری جشنواره کن در سال 1946 نیز به ترتیب چهره‌های هنری چون «آندره چاسمن» (19668)، «الساندرو بلاستی» (1967)، «سوفیا لورن» (1966)، «اولیویا دو هاویلاند» (1965)، «فریتز لانگ» (1964)، «آرماند سالاکرو» (1963)، «تتسورو فروکاکی» (1962)، «ژان جیونو» (1961)، «جورج سیمنون» (1960)، «مارسل آکارد» (1958/1959)، «آندره مائوریس» (1957)، «موریس لمن» (1956)، «مارسل پانول» (1955)، «ژان کوکتو» (1954/1953)، «موریس جنوا» (1952)، «آندره موریس» (1951) و «جورج هویسمن» برای سال‌های (1949/1947/1946) ریاست هیات داوران جشنواره بین‌المللی فیلم کن را برعهده داشتند.

عباس کیارستمی کارگردان سرشناس ایرانی در عرصه بین‌المللی در سال 1993 و لیلا حاتمی در سال 2014 سینماگران ایرانی هستند که تاکنون در میان اعضای هیئت داوران بخش رقابتی جشنواره کن حضور داشته‌اند.

کیارستمی در سال 2014 نیز ریاست هیئت داوران بخش فیلم کوتاه و سینه‌فونداسیون کن را بر عهده داشت.