مهرعلیزاده/ گام دوم برجام چه بود؟
محسن مهرعلیزاده*- سفر رييس‌جمهور به دو كشور اروپايي ايتاليا و فرانسه را مي‌توان گام دوم برجام خواند. در حالي كه در نخستين گام ديپلماسي دولت يازدهم بيش از هر چيز معطوف به ثمر رساندن توافق هسته‌اي ايران و غرب و رفع تهديدات سياسي و امنيتي و تحديدات اقتصادي و فرهنگي ناشي از تحريم‌هاي ظالمانه عليه كشورمان بود كه بحمدالله با پايداري و مقاومت مردم و هدايت‌هاي مقام معظم رهبري و تدبير ستودني دولت و دستگاه‌هاي ديپلماسي كشورمان موجب عزت و سربلندي مردم عزيز كشورمان شد، گام اجرايي آن به صورت عمده بر ايجاد فرصت‌هاي جديد اقتصادي، سياسي و فرهنگي در سايه گسترش روابط با كشورهاي جهان تمركز دارد.
گسترش روابط با كشورهاي اروپايي در اين گام به دلايل مختلف اهميت به سزايي دارد؛ نخست آنكه دولت‌هاي اروپايي به دليل سطح توسعه اقتصادي و تكنولوژيك توان برآورده كردن خواست‌هاي مهم اقتصادي ايران به خصوص سرمايه‌گذاري و مشاركت اقتصادي و نيز انتقال تكنولوژي را دارا هستند. دوم اينكه مواضع كشورهاي اروپايي در زمينه‌هاي سياسي و امنيتي و به خصوص در سطح منطقه خاورميانه قرابت و نزديكي بيشتري با مواضع جمهوري اسلامي ايران دارد و در نهايت اينكه مقاومت سياسي چنداني نيز در داخل كشور در مقابل توسعه همه‌جانبه روابط با اين كشورها وجود ندارد.
سفر رييس‌جمهور به كشورهاي ايتاليا و فرانسه دستاوردهاي مهمي در عرصه‌هاي سياسي، امنيتي، اقتصادي و فرهنگي داشت كه در ادامه يادداشت حاضر به كوتاهي مرور مي‌شود.
دستاوردهاي سياسي - امنيتي: يكي از مهم‌ترين مسائلي كه در طول سفر رييس‌جمهور كشورمان هم در ايتاليا و هم در فرانسه در مذاكرات دوجانبه مورد تاكيد قرار گرفت همراهي ايران و اين كشورها در مورد خطر مشترك افراطي‌گري و تروريسم بود. سفر دكتر روحاني به اروپا يك بار به دليل وقوع حملات تروريستي به پاريس به تعويق افتاده بود و واقعيت اين است كه پس از وقوع اين حملات كشورهاي اروپايي تهديد افراطي‌گري و تروريسم را بيش از هر زمان ديگري به خود نزديك احساس مي‌كنند. در چنين شرايطي تاكيد مكرر رييس‌جمهور بر رويكرد مسوولانه ايران در قبال امنيت كشورها و حضور كشورمان در صف مقدم مقابله با تروريسم مي‌تواند امكان ايجاد شراكت راهبردي با كشورهاي اروپايي براي تامين امنيت را در ذهن تصميم‌سازان و تصميم‌گيران كشورهاي اروپايي به يك گزينه ارزشمند مبدل كند؛ شراكتي كه با ايجاد همسويي و پيوند ميان امنيت ايران و امنيت اين كشورها، مي‌تواند زمينه‌ساز دستيابي كشورمان به امنيتي پايدار و پويا و مبتني بر روابط سازنده با جهان باشد.
موضوع سوريه نيز يكي ديگر از موضوعاتي بود كه در كانون مذاكرات هيات ايراني و ايتاليايي و فرانسوي قرار داشت. به نظر مي‌رسد دستيابي به راه‌حلي منطقي در مورد مهم‌ترين بحران فعلي خاورميانه و ايجاد نزديكي ميان ديدگاه‌هاي طرفين در اين زمينه مي‌تواند تاثيري به سزا در ارتقاي جايگاه سياسي ايران داشته باشد.
آنچه در زمينه دستاوردهاي سياسي سفر لازم است مورد تاكيد قرار بگيرد، انجام نخستين سفر اروپايي رييس‌جمهور بعد از برجام به فرانسه است؛ كشوري كه بيشترين سختگيري‌ها و كارشكني‌ها را در جريان مذاكرات هسته‌اي ايران صورت داده بود. چنين امري بيش از هر چيز نشان از پايان يافتن كامل پرونده هسته‌اي ايران و عبور از آن در مناسبات خارجي كشور دارد.
دستاوردهاي اقتصادي: بررسي برنامه‌هاي سفر رييس‌جمهور نشان مي‌دهد كه مسائل اقتصادي مهم‌ترين دستور كار سفر اروپايي رييس‌جمهور بود. رييس‌جمهور در هر دو كشور علاوه بر مذاكرات رسمي سياسي به صورت مستقل با كارآفرينان، سرمايه‌گذاران و فعالان اقتصادي اين كشورها به گفت‌وگو نشست و كوشيد تا با تشريح سياست‌هاي اقتصادي دولت خود همكاري آنان در زمينه توسعه اقتصادي پايدار و ايجاد ثبات در منطقه را جلب كند. همكاري‌هايي كه مي‌تواند در اجراي برنامه‌هاي اقتصاد مقاومتي مددكار دولت باشد.
ايتاليا پيش از اعمال تحريم‌هاي ظالمانه يكي از مهم‌ترين شركاي اقتصادي ايران محسوب مي‌شد و بازگشت شريكان اقتصادي ايتاليايي به بازار ايران با توجه به شناخت آنها از شرايط اقتصادي ايران مي‌تواند مزاياي بسياري به همراه داشته باشد.
امضاي بيش از ٢٠ سند همكاري ميان ايران و فرانسه در حضور روساي جمهور دو طرف كه بخش عمده آنها اقتصادي بود، نشانه‌اي از عزم جدي فرانسه و ايران براي گسترش مشاركت اقتصادي ميان دو كشور بود. در اين ميان به خصوص امضاي قرارداد خريد ١١٨ فروند هواپيماي ايرباس اهميت فراواني داشت.
تحريم فروش هواپيما و قطعات يدكي آن به ايران يكي از ظالمانه‌ترين تحريم‌ها و البته يكي از نمادهاي تحريم اقتصادي ايران به شمار مي‌رفت و شكسته شدن اين تحريم، آن هم در چنين ابعادي دستاوردي بسيار ارزشمند و نشانه‌اي از فرا رسيدن فصلي تازه بود.
دستاوردهاي فرهنگي: سفر رييس‌جمهور در عرصه فرهنگي نيز دستاوردهاي ارزشمند به‌سزايي به همراه داشت. ملاقات رييس‌جمهور با رهبر كاتوليك‌هاي جهان در واتيكان و تاكيد دو طرف بر دستيابي به جهاني به دور از خشونت در سايه اديان الهي در شرايط خشونت‌بار كنوني جهان كه سايه وحشت بر سر همه انسان‌ها سنگيني مي‌كند بسيار مهم و قابل تامل بود. از ديگر دستاوردهاي فرهنگي رييس‌جمهور بايد به انعقاد تفاهمنامه همكاري ميان موزه لوور و سازمان ميراث فرهنگي، گردشگري و صنايع دستي كشورمان اشاره كرد كه مي‌تواند زمينه‌ساز رونق اقتصاد فرهنگ كشورمان باشد تا فرهنگ نيز از بركات رفع حصر ايران بي‌بهره نباشد.
گام دوم برجام در سايه سفر رييس‌جمهور با قدرت برداشته شده است با اين حال بهره‌گيري از فرصت‌هاي آن البته درگرو آماده كردن زمينه‌هاي داخلي خواهد بود.
*رییس سازمان تربیت بدنی و معاون ریس جمهور در دولت اصلاحات
گسترش روابط با كشورهاي اروپايي در اين گام به دلايل مختلف اهميت به سزايي دارد؛ نخست آنكه دولت‌هاي اروپايي به دليل سطح توسعه اقتصادي و تكنولوژيك توان برآورده كردن خواست‌هاي مهم اقتصادي ايران به خصوص سرمايه‌گذاري و مشاركت اقتصادي و نيز انتقال تكنولوژي را دارا هستند. دوم اينكه مواضع كشورهاي اروپايي در زمينه‌هاي سياسي و امنيتي و به خصوص در سطح منطقه خاورميانه قرابت و نزديكي بيشتري با مواضع جمهوري اسلامي ايران دارد و در نهايت اينكه مقاومت سياسي چنداني نيز در داخل كشور در مقابل توسعه همه‌جانبه روابط با اين كشورها وجود ندارد.
سفر رييس‌جمهور به كشورهاي ايتاليا و فرانسه دستاوردهاي مهمي در عرصه‌هاي سياسي، امنيتي، اقتصادي و فرهنگي داشت كه در ادامه يادداشت حاضر به كوتاهي مرور مي‌شود.
دستاوردهاي سياسي - امنيتي: يكي از مهم‌ترين مسائلي كه در طول سفر رييس‌جمهور كشورمان هم در ايتاليا و هم در فرانسه در مذاكرات دوجانبه مورد تاكيد قرار گرفت همراهي ايران و اين كشورها در مورد خطر مشترك افراطي‌گري و تروريسم بود. سفر دكتر روحاني به اروپا يك بار به دليل وقوع حملات تروريستي به پاريس به تعويق افتاده بود و واقعيت اين است كه پس از وقوع اين حملات كشورهاي اروپايي تهديد افراطي‌گري و تروريسم را بيش از هر زمان ديگري به خود نزديك احساس مي‌كنند. در چنين شرايطي تاكيد مكرر رييس‌جمهور بر رويكرد مسوولانه ايران در قبال امنيت كشورها و حضور كشورمان در صف مقدم مقابله با تروريسم مي‌تواند امكان ايجاد شراكت راهبردي با كشورهاي اروپايي براي تامين امنيت را در ذهن تصميم‌سازان و تصميم‌گيران كشورهاي اروپايي به يك گزينه ارزشمند مبدل كند؛ شراكتي كه با ايجاد همسويي و پيوند ميان امنيت ايران و امنيت اين كشورها، مي‌تواند زمينه‌ساز دستيابي كشورمان به امنيتي پايدار و پويا و مبتني بر روابط سازنده با جهان باشد.
موضوع سوريه نيز يكي ديگر از موضوعاتي بود كه در كانون مذاكرات هيات ايراني و ايتاليايي و فرانسوي قرار داشت. به نظر مي‌رسد دستيابي به راه‌حلي منطقي در مورد مهم‌ترين بحران فعلي خاورميانه و ايجاد نزديكي ميان ديدگاه‌هاي طرفين در اين زمينه مي‌تواند تاثيري به سزا در ارتقاي جايگاه سياسي ايران داشته باشد.
آنچه در زمينه دستاوردهاي سياسي سفر لازم است مورد تاكيد قرار بگيرد، انجام نخستين سفر اروپايي رييس‌جمهور بعد از برجام به فرانسه است؛ كشوري كه بيشترين سختگيري‌ها و كارشكني‌ها را در جريان مذاكرات هسته‌اي ايران صورت داده بود. چنين امري بيش از هر چيز نشان از پايان يافتن كامل پرونده هسته‌اي ايران و عبور از آن در مناسبات خارجي كشور دارد.
دستاوردهاي اقتصادي: بررسي برنامه‌هاي سفر رييس‌جمهور نشان مي‌دهد كه مسائل اقتصادي مهم‌ترين دستور كار سفر اروپايي رييس‌جمهور بود. رييس‌جمهور در هر دو كشور علاوه بر مذاكرات رسمي سياسي به صورت مستقل با كارآفرينان، سرمايه‌گذاران و فعالان اقتصادي اين كشورها به گفت‌وگو نشست و كوشيد تا با تشريح سياست‌هاي اقتصادي دولت خود همكاري آنان در زمينه توسعه اقتصادي پايدار و ايجاد ثبات در منطقه را جلب كند. همكاري‌هايي كه مي‌تواند در اجراي برنامه‌هاي اقتصاد مقاومتي مددكار دولت باشد.
ايتاليا پيش از اعمال تحريم‌هاي ظالمانه يكي از مهم‌ترين شركاي اقتصادي ايران محسوب مي‌شد و بازگشت شريكان اقتصادي ايتاليايي به بازار ايران با توجه به شناخت آنها از شرايط اقتصادي ايران مي‌تواند مزاياي بسياري به همراه داشته باشد.
امضاي بيش از ٢٠ سند همكاري ميان ايران و فرانسه در حضور روساي جمهور دو طرف كه بخش عمده آنها اقتصادي بود، نشانه‌اي از عزم جدي فرانسه و ايران براي گسترش مشاركت اقتصادي ميان دو كشور بود. در اين ميان به خصوص امضاي قرارداد خريد ١١٨ فروند هواپيماي ايرباس اهميت فراواني داشت.
تحريم فروش هواپيما و قطعات يدكي آن به ايران يكي از ظالمانه‌ترين تحريم‌ها و البته يكي از نمادهاي تحريم اقتصادي ايران به شمار مي‌رفت و شكسته شدن اين تحريم، آن هم در چنين ابعادي دستاوردي بسيار ارزشمند و نشانه‌اي از فرا رسيدن فصلي تازه بود.
دستاوردهاي فرهنگي: سفر رييس‌جمهور در عرصه فرهنگي نيز دستاوردهاي ارزشمند به‌سزايي به همراه داشت. ملاقات رييس‌جمهور با رهبر كاتوليك‌هاي جهان در واتيكان و تاكيد دو طرف بر دستيابي به جهاني به دور از خشونت در سايه اديان الهي در شرايط خشونت‌بار كنوني جهان كه سايه وحشت بر سر همه انسان‌ها سنگيني مي‌كند بسيار مهم و قابل تامل بود. از ديگر دستاوردهاي فرهنگي رييس‌جمهور بايد به انعقاد تفاهمنامه همكاري ميان موزه لوور و سازمان ميراث فرهنگي، گردشگري و صنايع دستي كشورمان اشاره كرد كه مي‌تواند زمينه‌ساز رونق اقتصاد فرهنگ كشورمان باشد تا فرهنگ نيز از بركات رفع حصر ايران بي‌بهره نباشد.
گام دوم برجام در سايه سفر رييس‌جمهور با قدرت برداشته شده است با اين حال بهره‌گيري از فرصت‌هاي آن البته درگرو آماده كردن زمينه‌هاي داخلي خواهد بود.
*رییس سازمان تربیت بدنی و معاون ریس جمهور در دولت اصلاحات
منبع: روزنامه اعتماد
گزارش خطا
آخرین اخبار