بررسي وضعيت کشاورزی و دامپروی گناباد و بجستان

صداي ايران- صداي ايران در نظر دارد در آستانه انتخابات مجلس شوراي اسلامي به بررسي آماري وضعيت اقتصادي شهرستان هاي گناباد و بجستان بپردازد براين اساس آخرين آمار در دسترس وضعيت كشاورزي و دامپروري مربوط به سال 86 ارايه مي شود

وضعيت كشاورزي

کشاورزی گناباد در دو مبحث قنوات و چاههای عمیق  قابل بررسی است. قنوات  به لحاظ کیفیت خوب آب و خاک باید شراط تولید و توان بالائی داشته باشد ولی متأسفانه به دلیل خرده مالکی، سطوح تحت کشت کوچک ، عدم توسعه مکانیزاسیون و اینکه تولید متکی به نیروی کارگری و استفاده از ابزار و ادوات سنتی می باشد مقرون به صرفه نبوده ، حالت خود مصرفی و روز مرّگی دارد. در چاههای کشاورزی اراضی یکپارچه و سطوح در حد قابل قبول ولی آب و خاک کیفیت لازم برای تولید محصول را ندارد. بر این اساس برنامه ریزی برای کشاورزی باید مبتنی بر اصول علمی با در نظر گرفتن شرایط طبیعی و اجتماعی  جهت  بهره برداری از حداکثر منابع  تولید باشد. جداول زیر وضعیت زراعت و باغبانی و مهمترین محصولات تولیدی شهرستان را نشان می دهد.

جدول ۵: محصولات اصلی و مهم شهرستان             واحد هکتار- تن

وضعیت دامپروری

رشد صنعت دامپروری در شهرستان گناباد در حالی است که طی سالیان اخیر خشکسالی وصف ناپذیری اتفاق افتاده و جهت حفظ منابع طبیعی و طبیعت شکننده منطقه بخشهای مختلف کشاورزی اقدام به ترویج دامداری سنگین و احداث واحد های دامپروری صنعتی نموده اند. با این رویکرد دام سبک به میزان قابل توجهی کاهش یافته و در عوض به جمعیت دام سنگین شهرستان طی سالهای اخیر افزوده شده است. آمار دام و طیور شهرستان و میزان تولیدات آن به شرح جداول زیر است.

جدول ۷ : آمار دام و طیور شهرستان

جدول ۸:  تولیدات دامی                                                      واحد : تن

صنایع تبدیلی

صنایع تبدیلی به عنوان حلقه تکمیل کننده خدمات زیر بنائی در جهت ایجاد اشتغال ، افزایش درآمد روستائیان ، تقویت بخش کشاورزی،  صنعت دامداری و دامپروری و جلو گیری از مهاجرت ایفای نقش می کند.
جدول ۹ : وضعیت صنایع تبدیلی و تکمیلی شهرستان               واحد : تن

امکانات و قابلیتهای بخش کشاورزی  شهرستان

۱ – وجود مراکز آموزش عالی و رشته های بخش کشاورزی که شامل مهندسی کشاورزی ـ کاردانی امور زراعی و دامی و کاردانی دامپزشکی و کاردانی تولیدات  گیاهی و وجود  مراکز تحقیقاتی در شهرستان .
۲ –  وجود پنج دشت با استعداد در منطقه :                 

* منبع طرح جامع آب کشور ــ منابع آب سطحی در حوضه آبریز کویر نمک کال شور و نمکزار خواف  سال ۱۳۶۹ شرکت مهندسی مشاور جاماب
۳ – وجود قنوات متعدد و سایر منابع آبی با آبدهی مناسب و اراضی مستعد کشاورزی و انجام امور زیر بنائی در این راستا.
۴ –  وجود ۱۷۰۰۰ هکتار اراضی زراعی و ۱۸۰۰۰ هکتار باغات مثمر
۵ – وجودپتانسیلهای مستعدجهت اجرای طرحهای آبخیزداری که  در سطح ۴۵۷۹۲ هکتار مطالعات توجیهی ، اجرائی انجام و در سطح ۲۸۰۰۰ هکتار عملیات آبخیزداری انجام شده است . حوزه آبخیز سد شهید نوری کاخک به عنوان حوزه نمونه در سطح استان معرفی گردیده و تاکنون ۴۸۵ نفر از نمایندگان مجلس ـ استانداران ـ فرمانداران و کارشناسان مراکز تحقیقات استانهای تهران ـ مرکزی ـ خراسان ـ لبنان ، FAO  و … ، ۷۰۶ نفر از دانشجویان دانشگاه فردوسی مشهد ـ  شیروان ـ  بیرجند ـ  یزد ـ گناباد ـ  تربت حیدریه و مجتمع آموزش جهاد کشاورزی و ۱۰۳۴ نفر از آبخیزداران و آبخیز نشینان و مرتعداران شهرستانهای استان خراسان و سمنان از این حوزه بازدید آموزش عملی و تبادل افکار نموده اند .
۶ – وجود گیاهان مختلف داروئی و مورد استفاده در صنایع
۷ – وجود مرغداریهای تخم گذار و گوشتی و امکان ایجاد صنایع تبدیلی. این شهرستان دارای ۸۷ واحد مرغداری گوشتی با ظرفیت ۱۲۵۶۲۰۰ قطعه در هر دوره و تولید  6153 تن گوشت سفید در سال و دارای ۷ واحد مرغداری تخم گذار با ظرفیت ۱۵۲۰۰۰ قطعه در یک دوره با تولید ۱۶۷۲ تن تخم مرغ در سال  می باشد.
همچنین یک واحد پرورش مرغ مادرگوشتی با ظرفیت ۶۷۰۰۰ قطعه و یک واحد مجتمع جوجه کشی با ظرفیت ۹۶۰۰۰۰ تخم مرغ در دوره نیز از امکانات شهرستان می باشد.
۸ – وجود گاود
اریهای شیری و تولید شیر روزانه ۱۳۲ تن و امکان ایجاد صنایع تبدیلی .  این شهرستان دارای ۲۵۰ واحد گاوداری شیری ( صنعتی و نیمه صنعتی) می باشد .
 9 –  وجود ۱۰۳ واحد پرواربندی گوسفند با ظرفیت ۱۱۴۵۵ رأس
سـرانه تولیدات دامی شهرستـان نسبت به استـان خراسـان رضـوی به شـرح ذیـل  می باشد:
شیر۶/۳ برابر سرانه استان                            گوشت قرمز ۳/۲ برابر سرانه استان
گوشت مرغ ۵/۳ برابر سرانه استان                 تخم مرغ ۱/۱ برابر سرانه استان  
 10 –  وجود باغات پسته و ایجاد صنایع فرآوری بهداشتی پسته ( ۱۶۲۰ هکتار سطوح باروری پسته با عملکرد متوسط یک تن در هکتار )  
11 –   وجود زمینه های مناسب جهت توسعه کشت های گلخانه ای
۱۲ –   وجود زمینه مناسب با توجه به استخرهای دو منظوره جهت پرورش ماهی
۱۳ –   کشت وسیع زعفران و ایجاد صنایع بسته بندی .
۱۴ –   زمینه مناسب جهت ایجاد و احداث سردخانه با توجه به تولیدات مختلف بخش کشاورزی
۱۵ – وجود سه کارخانه خوراک دام با ظرفیت اسمی سالانه ۲۶۰۰۰ تن در سال
۱۶ – وجود سه کارخانه فرآورده های لبنی با ظرفیت ۸۵ تن جذب روزانه شیر
۱۷ – وجود سیلوی ۱۰ هزار تنی گندم و امکان توسعه آن.
۱۸ – وجود ۶۰ مورد بند خاکی و بتونی .
۱۹ – وجود ۵ درصد جنگلهای دست کاشت تاغ کشور در گناباد .
۲۰ – وجود انبارهای مناسب ذخیره سازی جهت ۷۰۰۰ تن کالا و نهاده های بخش کشاورزی .
۲۱ – فرآوری سالانه ۱۲ هزار تن وش پنبه .
۲۲ – وجود ایستگاه تحقیقات کشاورزی ومنابع طبیعی با ۵ پایگاه تحقیقاتی فعال با گرایش تحقیقاتی زعفران ،گیاهان داروئی، غلات،پسته،منابع طبیعی،آبخیز وآبخوانداری و امور دام .
۲۳ – از دیگر امکانات بالقوه بخش  کشاورزی : ۳واحد کلینیک دامپزشکی فعال ـ ۲ واحد داروخانه دامی ـ۳ واحدپست دامپزشکی فعال ـ۱موردخانه بهداشت دام غیر فعال ـ ۴کشتارگاه دام غیر صنعتی ـ ۵ واحددرمانگاه خصوصی ـ ۹ مرکز جمع آوری شیر با جمع آوری روزانه ۶۵ تن شیر ـ ۴ مأمور تلقیح مصنوعی با تلقیح روزانه ۴۰۰ مورد ، یک واحد کشتارگاه طیور صنعتی بهداشتی با ظرفیت ۲۰۰۰ قطعه در ساعت                                                                       
.

۱ –  اجرای پروژه های آبخیزداری و آبخوانداری به منظور مقابله با خشکسالی وتبعات منفی ناشی ازآن (کم آبی،افت شدید آبهای زیرزمینی،هجوم آفات و ….)
2 – برنامه ریزی برای یکپارچه سازی اراضی و جلوگیری از  خرد شدن و پراکندگی اراضی و پایین بودن راندمان آبیاری
۳ – برنامه ریزی برای کشت و تأمین علوفه مورد نیاز دامها . درحال حاضر حدود ۱۵ درصد علوفه مورد نیاز در داخل شهرستان به صورت سنتی تولید و ۸۵ درصد از خارج شهرستان وارد می گردد .
۴ –  افزایش ضریب مکانیزاسیون  و جایگزینی ماشین آلات و ادوات کشاورزی مستهلک شده از طریق ارائه تسهیلات به متقاضیان دریافت ادوات و ماشین آلات کشاورزی.
۵ –  مبارزه با فرسایش شدید آبی و بادی که موجب از بین رفتن خاک زراعی مرغوب شده است .
۶ – تأمین به موقع نهاده های کشاورزی مثل کود ، سم و بذر
۷ – تأمین نقدینگی جهت تأمین هزینه های جاری در واحدهای دامداری و مرغداری .
۸ – افزایش  مواد عالی در خاکهای منطقه با برگرداندن کاه و کلش ، بقایای گیاهی ، کود سبز و ترویج استفاده از کودهای دامی.
۹ – برنامه ریزی برای جلوگیری مهاجرت نیروی جوان کارا در بخش کشاورزی از روستاها به شهرها با ایجاد اشتغال در روستا.

   اهداف کیفی بلند مدت ( اهداف آرمانی )

۱ – تقویت و مرمت منابع آبی ( قنوات ـ چاهها و چشمه ها ) از طریق انجام عملیات آبخیزداری و احداث بندهای خاکی به منظور تغذیه و تقویت منابع آبی.
۲ – افزایش بازده آبیاری از طریق احداث کانال، لوله گذاری،استخر،تسطیح اراضی،آبیاری تحت فشار ، احیاء و مرمت قنوات .
۳ – یکپارچه سازی اراضی با ایجاد شرکتهای سهامی زراعی و جلوگیری از خرد شدن اراضی زراعی بخصوص در قنوات.
۴ – توسعه کیفی زراعت : باغبانی از طریق توزیع بذور و نهال اصلاح شده افزایش ضریب مکانیزاسیون ـ برگزاری کلاسهای آموزشی ترویجی ـ تدوین الگوی کشت منطقه و اصلاح و احیاء باغات موجود و ایجاد باغات جایگزین .
۵ – افزایش تولید شیر خام با بهبود شیر خام و کاهش بار میکروبی ـ تجمیع دامداریها و ساماندهی دامداریهای روستایی و تلاش در جهت افزایش تولید گوشت قرمز ، گوشت سفید  و تخم مرغ .
۶ – انجام عملیات آبخیزداری به منظور جلوگیری از فرسایش خاک و پوشش گیاهی و کنترل سیل و رسوب ، حفاظت اراضی کشاورزی ، مناطق مسکونی و تقویت سفره های زیر زمینی.
۷ – توسعه کمی و کیفی صنایع تبدیلی دام و کشاورزی با توجه به استعدادهای بالقوه منطقه .
۸ – توسعه فرهنگ بیمه محصولات تولیدی با اطلاع رسانی وترویج به موقع .
۹ – تقویت وارتقاء مدیریت تولید در شرایط خشکسالی و کاهش خطرات ناشی از آن .