ظهور پدیده جدید: دلواپسانِ ایرباس!

«زمان تحریم، هواپیمای دست دوم را ۶۰ میلیون یورو می‌خریدیم اما حالا هواپیمای نو را با ۴۴ میلیون دلار می‌خریم». قائم مقام وزیر راه این خبر را با خبر نهایی شدن قرارداد خرید هواپیماهای ATR در این هفته همراه کرده است.

به گزارش صدای ایران، روزنامه «اعتماد» در ادامه نوشت: بر اساس گفته‌های اصغر فخریه کاشان در سال‌های گذشته و در دوران تحریم همین هواپیماهای کهنه و دست دوم ١٠ تا ١٥ ساله چیزی بین ٥٠ تا ٦٠ میلیون یورو برای کشور آب می‌خوردند؛ در حالی که اکنون در قرارداد با ایرباس قیمت خرید این مدل از هواپیما بیشتر از ٤٤ میلیون دلار برای کشور هزینه نخواهد داشت.

جالب آنکه او با اشاره به اینکه در دوران تحریم دلالان و واسطه‌ها چقدر پول در این دست معاملات می‌خوردند، گفته است: شرکت‌های هواپیماسازی معمولا دو قیمت برای هواپیماهای خود دارند؛ یکی قیمت کاتالوگ و دیگر قیمت واقعی که بر اساس آن هواپیما را می‌فروشند.

یک محاسبه سر‌انگشتی نشان می‌دهد که قیمت خرید هواپیما اکنون نسبت به پیش از توافق چیزی حدود ٦٣ میلیارد تومان ارزان‌تر درمی‌آید. این سخن به این معناست که با ارز به نرخ روز و البته دولتی (یوروی سه هزار و ٢٥٠ تومانی)، ٦٠ میلیون یورو چیزی حدود ١٩٥ میلیارد تومان می‌شود. در مقابل تبدیل ٤٤ میلیون دلار (با دلار دولتی یعنی سه هزار تومانی) به تومان نشان می‌دهد که اکنون قیمت هواپیما چیزی حدود ١٣٢ میلیارد تومان است.

قائم‌مقام وزیر راه هم در سخنان خود به همان موضوعی اشاره کرده است که روحانی بارها و بارها در اظهارنظرهایش به آن اشاره کرده بود: «کاسبان تحریم»؛ همان‌هایی که به گفته حسن روحانی از توافق ناخشنود بودند و ممکن بود صدای‌شان در‌بیاید. کاسبان تحریم آنهایی بودند که عملکرد ضعیف خود را پشت نقاب تحریم پنهان می‌کردند و نسبت به عملکردشان پاسخگو نبودند؛ تجارت در شرایط تحریم سبب شد که برخی فرصت کاسبی و کسب سودهای کلان پیدا کنند پس با لغو تحریم‌ها این فرصت را از دست خواهند داد، از توافق هسته‌ای ناخشنودند و به قول روحانی عصبانی.

رئیس دولت شامگاه یازدهم مرداد ماه امسال برای بار چندم پیش روی دوربین رسانه ملی گفته بود که به دلیل تحریم‌ها، ما جنسی را که وارد کشور می‌کردیم گاهی ٢٠ درصد، گاهی ٢٥‌ درصد و حتی ٣٠ تا ٤٠ درصد هم گران‌تر می‌خریدیم. اگر فرض صد میلیارد جنس و کالاهای ضروری نیاز بود وارد این کشور شود، حداقل حدود ٢٥ میلیاردش تلف می‌شد. این از جیب مردم می‌رفت البته این کار برای «کاسبان تحریم» خیلی سود داشت و کاسبان تحریم در دوبی، در اروپا، چین و در تهران بودند و همه‌جا این کاسبان تحریم بودند و آنها از این توافق عصبانی‌اند اما مردم ما هزینه پرداخت می‌کردند.

حالا سخنان قائم مقام وزیر راه به خوبی نشان می‌دهد که دست دلال‌های تحریم از تجارت ایران کوتاه شده است. روحانی راست می‌گفت. ٦٣ میلیارد تومان تنها در یک قلم هواپیما رقم کمی نیست. رفتن چنین پولی از دست هر دلالی، او را عصبانی می‌کند. روحانی در حالی عبارت «کاسبان تحریم» را بارها استفاده کرد که این ترکیب اصولگراها را حسابی دلخور می‌کرد. همان‌هایی که به توافق روی خوش نشان نمی‌دادند و با بهانه‌های ریز و درشتشان برجام را نشانه می‌گرفتند. آنها «کاسبان تحریم» را به خود می‌گرفتند.

جالب آنکه مهدی کوچک‌زاده یکی از نماینده‌های منتسب به جبهه پایداری در جلسه علنی دیروز در اخطار و تذکر خود با استناد به ماده ١٢٥ قانون اساسی و بند ١١ ماده ٢٤ آیین‌نامه داخلی مجلس خطاب به نایب‌رییس مجلس گفت: آقای باهنر! این اصل می‌گوید که همه موافقتنامه‌ها، مبایعه نامه‌ها و قراردادهای دولت ایران با سایر دولت‌ها باید به تصویب مجلس برسد. در برجام اجازه ندادند که مجلس مطلع شود و هرچه خواستند انجام دادند که نتیجه‌اش آن چیزی شد که دیدیم.

نماینده تهران تاکید می‌کرد: سوال ما این است آیا اولویت اول مردم خرید ١٠٠ فروند هواپیما است؟ چند میلیارد دلار پول بدهیم با این مشکلات معیشتی که مردم دارند، هواپیما بخریم؟ هواپیماهایی که برای بیزینس است و همه آنها فرست‌کلاس است. آقای باهنر! مجلس کجا باید ورود کند؟ من می‌گویم نکند در برجام یک بند مخفی وجود داشته که هر کشوری پول‌های بلوکه شده ما را آزاد می‌کند خودش هم به ما بگوید چه چیزی خریداری کنیم؟! آقای باهنر! این افرادی که الان برای رد‌صلاحیت چند نفر از هم‌حزبی‌شان فریادشان گوش فلک را کر کرده است، نمی‌بینند که دولت دارد چه کار می‌کند؟ مجلس در این کشور چکاره است؟

محمدرضا باهنر که در غیاب علی لاریجانی ریاست جلسه را برعهده داشت در پاسخ به این اخطار گفت: شما می‌دانید که ناوگان هوایی کشور فرسوده و بسیاری از هواپیماهای فعلی زمین‌گیر هستند و باید این ناوگان نوسازی بشود. دولت که خودش هواپیمادار نیست! بلکه سازمان هواپیمایی کشوری است که وظیفه نوسازی این ناوگان را برعهده دارد که بخش اعظمی از زیرمجموعه آن هم ایرلاین‌های خصوصی هستند که اقدام به خرید هواپیما کرده‌اند.

او گفت: من الان قصد دفاع از دولت را ندارم اما واقعا باید بگویم که اخطار شما وارد نیست؛ چراکه 100 نفر از بخش خصوصی در این سفر همراه رییس‌جمهوری بوده‌اند و شرکت‌های آنها با شرکت‌های خارجی قرارداد تجاری امضا کرده‌اند و ما نمی‌توانیم به تصمیم آنها ایرادی وارد کنیم.

دلخوری اصولگرایان اما محدود به کوچک‌زاده نیست. از همین‌رو بود که در نخستین ماه پاییزی روزنامه وطن امروز نامه حسین قدیانی، رئیس اسبق سازمان بسیج دانشجویی و فعال اصولگرا به رئیس‌جمهوری را منتشر کرد: «... مدام علیه منتقدان دولت به‌ویژه منتقدان سیاست خارجه دولت اتهام «کاسب تحریم» را استفاده کرده، مع‌الاسف همچنان استفاده می‌کنید. این در حالی است که ناظر بر توهین‌آمیز بودن اصطلاح «کاسب تحریم» ایضاً جایگاه مهم و ملی سمت ریاست‌جمهوری، گمان همگان بر این بود که شما بعد از یکی‌ دو بار استفاده از این اصطلاح، دیگر زیبنده جایگاه رئیس‌جمهور نمی‌دانستید که باز هم منتقدان خیرخواه خود را حواله به این اتهام دهید...»

به هر روی اعضای اقتصادی کابینه و بدنه دولت به خوبی می‌دانستند که برجام تا چه حد دست دلالان را کوتاه و برای اقتصاد کشور گشایش حاصل می‌کند. رئیس کل بانک مرکزی هم نخستین نتیجه اجرای برجام را کاهش ١٠ تا ١٥ درصدی هزینه مبادلات عنوان کرده بود. او گفته بود که کاهش این هزینه‌ها به رقابتی شدن کالاهای تولید داخل کمک می‌کند. رییس شورای هماهنگی بانک‌ها به کاهش قیمت تمام‌شده پول در ایران اشاره کرده بود.

قائم مقام وزیر راه و شهرسازی در امور بین‌الملل و تامین مالی با اشاره به مبلغ قرارداد خرید هواپیما با هواپیماسازی ایرباس فرانسه، گفته که مبلغ این قرارداد بین ١٠ تا ١١ میلیارد دلار است که البته میزان دقیق آن به پارامترهایی از جمله مشخصات موتور، نوع موتور، امکانات داخل کابین و ... بستگی دارد. به گفته او ایران در قرارداد با ایرباس مدل ٣٢٠ و ٣٢١ را خریداری کرده است.

کاشان با بیان اینکه "رقمی که رسانه‌های خارجی (٢٧ میلیارد دلار) برای قرارداد اعلام می‌کنند، قیمت کاتالوگ است"، گفت: همه شرکت‌های هواپیمایی به دلیل مسائل داخلی و برای اینکه قیمت‌ها مشخص نشود قیمت واقعی فروش را اعلام نمی‌کنند.

فخریه کاشان با اشاره به اینکه قیمت نهایی هواپیما تابع ده‌ها پارامتر است، گفت: از نوع صندلی و داشتن ویدئو گرفته تا آشپزخانه، صندلی‌ها بیزینس کلاس و... به عنوان پارامترهای تأثیرگذار در قیمت هواپیما در نظر گرفته می‌شوند.

او افزود: اینکه قیمت‌های بالا را اعلام می‌کنند برای این‌ است که رقبای این شرکت‌ها متوجه نشوند با چه قیمتی هواپیماها را فروخته‌اند. او در مورد قرارداد خرید هواپیما از شرکت ATR هم گفت: در ایتالیا در این باره مذاکره کردیم ولی قرار است در تهران این قرارداد اعلام و نهایی شود.

او با بیان اینکه در قراردادها در رابطه با اصول اولیه تفاهم می‌کنند، اظهار کرد: پس از آن مهندسان و کارشناسان حقوقی، مالی و فنی می‌نشینند و جزییات را بررسی می‌کنند.

قائم مقام وزیر راه و شهرسازی در امور بین‌الملل با تاکید بر اینکه در ایتالیا تفاهمات اولیه در این زمینه صورت گرفته است، افزود: هفته جاری قرارداد با شرکت هواپیماسازی ATR در تهران نهایی شود. پیش از این رویترز از تفاهم ایران با شرکت ATR برای خرید ٤٠ فروند هواپیما خبر داده بود.