تاملی بر پرونده خودکشی‌ چند دانش‌آموز

این روزها اخباری از خودکشی دانش آموزان نوجوان در مدارس در رسانه‌ها منتشر می‌شود و نگرانی‌هایی را در میان خانواده‌ها و کارشناسان آموزشی ایجاد کرده است.

در این میان بسیاری بر نقش موثر وزارت آموزش و پرورش در پیشگیری از بروز این حرکات تلخ تاکید می‌کنند و معتقدند اگر مسئولان این نهاد تربیتی زودتر دست بکار شده بودند و یا اگر سیستم مشاوره و نظارت بر دانش آموزان کارآمد بود شاهد بروز این وقایع ناگوار نبودیم.

حمیدرضا کفاش ، معاون پروررشی و فرهنگی وزارت آموزش و پرورش در گفت‌وگو با ایسنا، در واکنش به انتقادات مطرح شده به آموزش و پرورش درباره عملکرد ضعیف مشاوران مدارس در شناسایی دانش‌آموزان در معرض خطر بویژه در پرونده‌های خودکشی اخیر دانش‌آموزان در مناطق مختلف کشور اظهار کرد: در سطح کلان دفتر مراقبت در برابر آسیب‌های اجتماعی، آسیب‌های اجتماعی چون اعتیاد و... را پیگیری و رصد می‌کند.

وی افزود: البته در سطح مدارس، مشاور تربیتی تحصیلی مواردی از قبیل اضطراب، افسردگی و آسیب‌های روانی و خانوادگی را در دانش‌آموزان مورد رسیدگی و رصد قرار می‌دهد. تشخیص، پیشگیری، غربالگری ارجاع برای درمان از وظایف مشاور مدرسه است.

معاون پروررشی و فرهنگی وزارت آموزش و پرورش درباره برکناری مدیرکل مشاوره این معاونت و بدون سرپرست ماندن آن طی چند ماه اخیر اظهار کرد: انتصاب مدیرکل جدید مراحل اداری را طی کرده و امیدواریم با طی باقی مراحل و در روزهای آتی بتوانیم حکم او را ابلاغ کنیم.

وی افزود: البته معاونان مشاوره و امور تربیتی این اداره کل مستقیما زیرنظر بنده امور رسیدگی می‌کنند و عملکرد این اداره کل ضعیف نشده است.

کفاش با تاکید بر اینکه در نظام تربیتی حتی وقوع یک مورد خودکشی و ناهنجاری‌هایی از این دست هم زیاد است و همه سیستم را متاثر و رنجور می‌کند، عنوان کرد: در جامعه 13 میلیونی دانش‌آموزی در یک سال 12، 13 مورد خودکشی رخ داده است اما وضعیت قرمز و در حد بحران نیست.

وی افزود: بویژه در مقطع ابتدایی و متوسطه دوم با کمبود مشاور در مدارس روبه‌رو هستیم و باید به روزی برسیم که هر مدرسه دارای یک مشاور و مربی تربیتی باشد. وجود مشاوران زبده، متخصص و تحصیلکرده برای توسعه فعالیت‌های پرورشی، فرهنگی و تربیتی لازم است و باید کمبودهای این حوزه برطرف شود.

معاون پروررشی و فرهنگی وزارت آموزش و پرورش با بیان اینکه لازم است به احیای نقش تربیتی معلم نیز توجه شود تا وی ضمن برقراری ارتباط مطلوب‌تر با دانش‌آموزان بتواند از تغییر حالات روحی و رفتاری در آنها به برخی آسیب‌ها و ناهنجاری‌های رخ داده پی برده و از وقوع حوادث تلخ و غیرقابل جبران جلوگیری کند، گفت: به همین خاطر طراحی دوره‌های آموزشی موثر و کارآمد ضروری به نظر می‌رسد.

کفاش ادامه داد: البته دانشجویان فارغ‌التحصیل دانشگاه‌های تربیت دبیر بیش از 20 واحد امور پرورشی و تربیتی را می‌گذرانند اما با معلمانی که در سیستم استخدامی و از رشته‌های غیرمرتبط جذب می‌شوند مشکلاتی داریم که باید با دوره‌های آموزشی ویژه معلومات آنها را نوسازی کرد تا اگر با مواردی برخورد کردند دانش‌آموز را بلافاصله به مشاور و هسته‌های مشاوره ارجاع دهند.

کفاش به بعد دیگر وقوع حوادث اجتماعی چون خودکشی در جامعه اشاره کرد و گفت: ما معمولا وقتی مشکلی پیش می‌آید تنها آموزش و پرورش را به میدان می‌کشیم در حالی که باید توجه داشت به دنبال یک مقصر گشتن راهگشا نیست و آسیب‌های اجتماعی همه چند عاملی‌اند و آنگونه نیست که تنها یک نهاد یا دستگاه مسوول باشند.

وی ادامه داد: همان طور که آموزش و پرورش به تنهایی در پرورش نخبگان ملی و بین‌المللی در عرصه‌های مختلف علمی، فرهنگی و... موثر نیست و رسانه‌های گروهی، دنیای مجازی، اجتماع، تربیت خانوادگی و بسیاری عوامل دیگر در آن سهیم هستند؛ درخصوص بروز آسیب‌های اجتماعی نیز باید گفت آموزش و پرورش به تنهایی مسوول نیست.

معاون پرورشی فرهنگی وزارت آموزش و پرورش ضمن تاکید بر ضرورت توجه به نقش مراقبتی والدین در بروز آسیب‌ها گفت: آیا معلم ملزم و قادر است در یک کلاس 30 نفره تغییر رفتارهای دانش‌آموز را تشخیص دهد، اما پدر یا مادر نباید در خانواده 5، 6 نفره خود متوجه تغییرات رفتاری فرزندش بشود؟ هرچند توانمندسازی معلمان و مربیان تربیتی و تقویت هسته‌های مشاوره را به صورت جدی در دستور کار داریم و مسوولیت هر آنچه به آموزش و پرورش مربوط می‌شود را می‌پذیریم اما نباید از نقش خانواده‌ها و تقویت روابط خانوادگی و نقش سایر نهادها غافل شد.

کفاش در ادامه همچنین بر ضرورت بررسی مورد خودکشی‌های اتفاق افتاده و پژوهش‌های موردی برای روشن شدن علل و عوامل دخیل تاکید کرد و گفت: حتما باید موارد به صورت تک تک واکاوی شوند تا روشن شود کجای کار ایراد داشته‌ایم و برای برطرف کردن آن باید چه کنیم؟ باید دریابیم حرکت زشت خودکشی و این ناامیدی که سرمنشاء خودکشی است از کجا در وجود دانش‌آموز پیدا شده است و چه عواملی بر روی این نوجوان اثر گذاشته‌اند که دست به چنین اقدامی زده ا