اقتدار و دیپلماسی در یک قاب

آزاد شدن 10 ملوان آمریکایی که به طور غیرقانونی وارد آب های سرزمینی ایران شده بودند، بیش از همه در روزنامه های امروز در فضایی مبتنی بر همگامی اقتدار و دیپلماسی توصیف شد. برخی روزنامه ها نیز این اتفاق را نوعی زهرچشم گرفتن و قدرت نمایی ایران دانستند.

این گزارش نگاهی به سرخط اصلی خبرها و همچنین نوشته های سرمقاله نویسان و نویسندگان روزنامه های امروز پنجشنبه 24 دی 1394 خورشیدی انداخته و مهم ترین موضوع های مورد توجه این روزنامه ها را بررسی کرده است.

روزنامه «ایران» در یادداشتی با عنوان «نمادی از همکاری نهاد نظامی و دیپلماسی» در تحلیل عملکرد سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در دستگیری ملوانان آمریکایی نوشت: طبیعی است وظیفه نیروی دریایی سپاه که حراست از آب های سرزمینی ایران در خلیج فارس را عهده دار است، باید با دقت و وسواس نظامی انجام گیرد و این وظایف در تعامل با مراجع ذیصلاح سیاسی و امنیت ملی کشور و همکاری و هماهنگی کامل با دولت به گونه ای صورت گیرد که ضمن نمایش قدرت ایران، کوچک ترین زیانی به منافع ملی وارد نکند و اختلافی با دولت را به نمایش نگذارد. این همان کار بایسته ای بود که نیروی دریایی سپاه با اقتدار انجام داد. 

«دیپلماسی قایق ها» هم عنوان گزارش خبری نخست روزنامه «اعتماد» بود که در آن با تاکید بر اهمیت و ارزش به کارگیری دیپلماسی آمده است: حالا «دیپلماسی» در سپیده دم روز ٢٤ دیماه ٩٤ و ١٤ ژوئن ٢٠١٦ تجربه موفق دیگری دارد تا اگر حتی در کتاب های درس از آن یاد نشود، اما بتواند عصای دست دیپلمات های آینده شود. همانطور که از پیام ظریف و کری بعد از اتفاقات دیروز می شد بالیدن دوباره آنها را به نتیجه تازه ترین «تلاش دیپلماتیک» شان فهمید.

به نوشته اعتماد، هر چه بود این بار هم دیپلماسی در قلب خونین ترین منطقه جهان، میان دو مخالف سر سخت صحنه جهانی، توانست نشان دهد که هنوز هم بهترین جایگزین درگیری های سخت است.

روزنامه «آرمان» هم در یادداشتی با عنوان «زبان نرم و اقدام قاطع» به تمجید از برخورد دیپلماتیک مسوولان کشورمان در برخورد با ملوانان آمریکایی پرداخت و نوشت: ورود غیرقانونی دو شناور آمریکایی به حریم آب های ایران هر چند هم سهوی می توانست بر مناسبات منطقه ای ایران و آمریکا تاثیرگذار باشد اما اقدام قاطع و به موقع نیروی دریایی سپاه در دستگیری متجاوزان و رافت اسلامی مسئولان کشورمان در آزادسازی آنها در کمتر 24ساعت و در پی اطمینان از عدم سوء نیت آنها و اینکه اقدام آنها سهوی بوده است نشان داد مقامات کشورمان در پی دیپلماسی قاطع، به قول وزیر خارجه کشورمان از زبان گفت و گو به جای تهدید به موقع استفاده می کنند .

«نمایش تعقل در ماجرای شناورهای آمریکا» هم عنوان سرمقاله روزنامه «شرق» به قلم «صادق زیباکلام» استاد علوم سیاسی دانشگاه تهران است که در آن آمده است:حالا که موضوع فیصله یافته، می توان نگاه عمیق تری به آن انداخت. در بررسی کلی این ماجرا می توان به چند نکته اساسی اشاره کرد. این نکات زمانی ارزش و اهمیت بیشتری می یابند که کل این ماجرا را با حادثه کم و بیش مشابهی که در دوران دولت اول محمود احمدی نژاد درباره ملوانان انگلیسی اتفاق افتاد، مقایسه کنیم. نخستین نکته هشیاری و سرعت عمل نیروی دریایی سپاه پاسداران در خلیج فارس است. سپاه نشان داد پاسداری نیروهای نظامی ما از آب های ما در خلیج فارس چقدر دقیق، باانضباط و منطبق با پروتکل های جهانی است. نکته دوم رفتار مسئولانه و سعه صدر سپاه در این ماجرا بود. این نیروی نظامی کشورمان نشان داد به هیچ روی، تمایلی به بهره برداری سیاسی و تبلیغاتی از این ماجرا ندارد.این در حالی است که کم نبودند جریانات و چهره هایی که بدشان نمی آمد از چنین ماجراهایی بهره برداری سیاسی علیه آمریکا یا حداقل دولت یازدهم کنند. 

این روزنامه در ادامه نوشت: نکته بعدی اینکه؛ با وجود برخی اختلاف نظرها، این ماجرا در کل نشان داد در مواقع بحران علیه تمامیت ارضی کشور و در مسائل اساسی کشور که مرتبط با منافع و مصالح ملی است هماهنگی، وحدت و اتفاق نظر میان ارکان تصمیم گیرنده در همه سطوح وجود دارد. چهارم اینکه نشان داده شد ارتباط مستقیم میان ایران و ایالات متحده در چنین مواقعی چگونه می تواند جلوی بسیاری از سوءتفاهم های احتمالی و بازیگران طرف های مجعول و مجهول را بگیرد. 

روزنامه «قانون» هم در عنوان متفاوت با طعنه به عملکرد دولت احمدی نژاد در برخورد با ملوانان دستگیر شده نوشت: «ملوانان بدون کت وشلوار آزاد شدند»

قانون با اشاره به اهمیت تکیه به دیپلماسی در اوج اقتدار افزود: نحوه برخورد سنجیده با این واقعه نشان داد مشکلات به وجود آمده را می توان به راحتی با کمی تدبیر و تامل حل و فصل و از تبدیل آن به یک بحران بزرگ جلوگیری کرد. این رویداد تفاوت های دو سبک دیپلماسی را هم به نمایش گذاشت یکی اینکه ملوانان را با احترام و اقتدار و دیگری آنکه آنان را بعد از تحمل هزینه های سیاسی با کت وشلوار رها می کند.

روزنامه «جام جم» نیز در یادداشتی با عنوان «پیام های اقتدار دریایی ایران» نوشت: ورود بی اجازه تفنگداران آمریکایی به آب های ایران و واکنش مقتدرانه نیروی دریایی سپاه پاسداران، بار دیگر به همه بازیگران منطقه ای و قدرت های فرامنطقه ای نشان داد که تهران در دفاع از مرزهای آبی و خاکی خود جدی است و تحت هیچ شرایطی اجازه مانور قدرت به نیروهای بیگانه را در درون مرزهای خود نمی دهد.

جام جم افزود: همزمان با این اقتدار قابل تحسین، خویشتنداری نیروی دریایی ایران در برابر اقدامات تحریک آمیز نظامیان ایالات متحده بار دیگر اثبات کرد که با وجود تبلیغات صورت گرفته از جانب رسانه های وابسته به لابی های عبری و عربی، تهران نه فقط عامل بی ثباتی در منطقه نیست، بلکه با حفظ آرامش، کوشش می کند مانع هرگونه درگیری غیرضروری در خلیج فارس شود. 

سرمقاله روزنامه «سیاست روز» با عنوان «مدافعان مقتدر» هم به تحلیل رویداد یاد شده اختصاص داشت. در این سرمقاله آمده است: امنیت، آرامش و تمامیت ارضی جمهوری اسلامی ایران شوخی بردار نیست. اگرچه نوچه های ریز آمریکا در منطقه خلیج فارس برای ایران زبان درازی می کنند، اما اقدامی که سه شنبه شب از سوی نیروی دریایی سپاه انجام شد، قایق های همان کدخدایی بود که، برخی کشورهای منطقه در روستای اولانه کرده اند، شاید حساب کار دست آنها هم آمده باشد. مدافعان حریم ایران اسلامی را دست مریزاد می گوییم که بار دیگر توانستند اقتدار خود را به دشمن نشان دهند و خیال مردم را آسوده سازند.

گزارش خبری نخست روزنامه «کیهان» با عنوان «آمریکا تست کرد /سپاه زهرچشم گرفت» هم به ماجرای ورود دو قایق نظامی آمریکا به آب های سرزمینی ایران در خلیج فارس اختصاص داشت. 

در این مطلب آمده است: ورود تفنگداران آمریکایی آن هم در شرایطی که چند روز دیگر برجام به احتمال زیاد اجرایی خواهد شد این گمانه را در افکار عمومی و رسانه های بین المللی ایجاد کرد که آمریکا به دنبال تست واکنش ایران است و بازداشت تفنگداران متجاوز آمریکایی نشان داد که جمهوری اسلامی در حفاظت و حراست از امنیت ملی و تمامیت ارضی و آب های سرزمینی خود تعارف نداشته و قاطعانه برخورد می کند. 

به نوشته کیهان، پاسخ قاطعانه ایران به متجاوزین، شیخ نشین های خلیج فارس را که این روزها به دنبال نشان دادن نمایش مقابل ایران هستند را به این نتیجه خواهد رساند که آنها عددی محسوب نمی شوند و ایران پدرخوانده این شیخ نشین ها را تحقیر کرده است. 

گفتنی است بازداشت تفنگداران آمریکایی در شرایطی صورت گرفت که اوباما رئیس جمهور آمریکا در نطق سالیانه خود گفته بود که هیچ کس جرات برخورد و یا حمله به آمریکا را ندارد و دستگیری ملوانان آمریکایی آن هم همزمان با نطق اوباما به گفته سناتور تام کاتن آمریکا را تحقیر کرد. 

«عباس عراقچی» معاون وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران و رییس ستاد پیگیری اجرای برجام، عصر دیروز در جریان سخنرانی در خانه اندیشمندان علوم انسانی، از نزدیکی به اجرای برجام خبر داد و با اعلام این که آژانس بین المللی انرژی اتمی تا روز جمعه به راستی آزمایی های خود درباره ایران خاتمه و گزارش خود را ارایه می دهد گفت: طی روزهای جمعه، شنبه و یکشنبه هفته آینده به آخر خط می رسیم و روز اجرایی شدن برجام را اعلام می کنیم.

این خبر بن مایه بسیاری از گزارش ها و تحلیل ها در روزنامه های امروز بود. روزنامه ها بیش از همه در خصوص تاثیر اعلام این خبر بر بازارهای مالی نوشتند.

روزنامه ایران در مطلبی با عنوان «موعد اجرای برجام فرا رسید» به نقل از عراقچی نوشت: روز اجرایی شدن برجام طی یک بیانیه مشترک توسط محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه ایران و فدریکا موگرینی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا رسماً اعلام می شود و اگر شرایط مهیا باشد، صدور این بیانیه همراه با واقعه ای همچون جمع شدن وزرای کشورها خواهد بود؛ البته از لحاظ محتوایی و چگونگی تشریفات آن مهم نیست، مهم، اعلام روز اجرایی شدن است.

این روزنامه همچنین از اولین نسیم لغو تحریم ها در بازارهای مالی خبر داد و نوشت: شاخص بورس 657 واحد بالا رفت.

روزنامه آرمان هم در مطلبی در این ارتباط با عنوان «72 ساعت تا روز اجرا» نوشت: پرونده 13 ساله هسته ای ایران پس از توافق هسته ای وین، در مرحله اجرای برجام است. مراحل یک به یک پیموده شده و گوش ها هر لحظه برای شنیدن زنگ آغاز مرحله اجرای برجام تیز شده است. در صحنه تحولات دیپلماتیک نیز مسئولان در مصاحبه هایی جداگانه از آخرین تلاش ها و مذاکرات برای رسیدن به «روز اجرا» می گویند. روزی که قرار است ثمره دو سال تلاش بی سابقه و خستگی ناپذیر دستگاه دیپلماسی کشور از عرصه مبادلات سیاسی و دیپلماتیک، با برداشته شدن تحریم ها به عرصه مبادلات تجاری، اقتصادی و معیشتی مردم و تولید کنندگان و صنعتگران تعمیم یابد.

در این میان روزنامه «تجارت» در گفت و گو با کارشناسان از احتمال قوی ورود خودروسازان آمریکایی در ایران پس از برجام خبر داد و نوشت: چند روز قبل بود که سازمان توسعه تجارت مجوز واردات دو مدل خودرو شورولت را در حجم موتورهای 1400 تا 1800 در دو گروه شاسی بلند و هاچ بک صادر کرد. هرچند قرار است تولیدات شورولت از مبدأ کره جنوبی صورت گیرد اما برخی معتقدند که شورولت یک شرکت آمریکایی است و در هر کشوری تولید شود، سودش نصیب آمریکایی خواهد شد.

به نوشته تجارت، پیش از این مسوولان وزارت صنعت، معدن و تجارت دولت یازدهم اعلام کرده اند که هیچ مانعی برای حضور خودروسازان آمریکایی و شراکت آنها با گروه های خودروسازی داخلی برای دوره پس از تحریم ها وجود ندارد. 

تجارت در ادامه به نقل از «محمدرضا نجفی منش» عضو شورای سیاستگذاری خودرو با بیان اینکه خودروسازان آمریکایی رایزنی هایی را با خودروسازان و مسوولان ایرانی برای حضور در بازار خودروی ایران خبر داده اند نوشت: هر حضوری که باعث ارتقای تکنیک و مجهز شدن خودروسازان ایرانی به تکنولوژی روز شود، بسیار مناسب به نظر می رسد و ایران از آن استقبال می کند، این در حالی است که قراردادها باید به سرمایه گذاری مشترک و صادرات بیانجامد.

در همین حال روزنامه «تعادل» در گزارش خبری خود با عنوان «صدای پای رفع تحریم» از آمادگی بازارها برای ورود به اقتصاد پساتحریم خبر داد و نوشت: اقتصاد ایران از فردا وارد فاز جدید خود می شود. آن طور که از گزارش ها و اخبار برمی آید فردا آژانس بین المللی انرژی اتمی گزارش خود را از برنامه هسته یی ایران منتشر می کند و روز شنبه یا یک شنبه بیانیه مشترک محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه ایران و فدریکا موگرینی نماینده عالی اتحادیه اروپا در سیاست خارجی در خصوص رفع تحریم ها از ایران صادر می شود. 

تعادل افزود: اکنون اقتصاد ایران منتظر این اتفاقات است. هر بخش از اقتصاد ایران به نوعی خود را آماده ورود به دوره پساتحریم می کند. نظام بانکی کشور از یک سو دغدغه ورود به پساتحریم را دارد زیرا در دوره تحریم از تحولات زیاد بانکی، هم نرم افزاری و هم سخت افزاری، عقب مانده و از سوی دیگر هم ناوگان هوایی خود را آماده خرید ایرباس می کند. اما بخش بازرگانی هم بیکار ننشسته است. نظام قیمت گذاری جدید در دوره پساتحریم آماده شده است و قرار است هفته آینده روی میز شورای اقتصاد گذاشته شود. بنابه گفته مقامات وزارت صنعت و تجارت، قیمت گذاری کالاها در حد محدودی خواهد بود. به این ترتیب بخش عمده یی از کالاها با توجه به شرایط پساتحریم به فروش خواهد رفت. اما بخش مهم تر اقتصاد که نفت است خود را زودتر از اینها آماده ورود به پساتحریم کرده است. اگر دو سال طول کشیده که قراردادهای جدید نفتی تدوین شود تا میادین نفتی و گازی با شرایط جدید توسعه یابند و به بهره برداری برسند، شرکت ملی نفتکش از همین الان آماده ورود به دریاها است.

در این میان روزنامه «جوان» به نقل از روزنامه «واشنگتن پست» در تحلیلی در زمینه انگیزه های دولت روحانی در اقدام به پر کردن قلب رآکتور اراک، نوشت: رفع تحریم ها موجب تقویت قابل توجه سیاسی برای «حسن روحانی» رئیس جمهور ایران قبل از انتخابات ماه فوریه(اسفند 1394) می شود.

جوان همچنین با استناد به گزارشی از روزنامه «یو اس ای تودی» مدعی بر طرف نشدن مشکل های اقتصادی ایران پس از لغو تحریم ها شد و افزود: به رغم آنکه اوایل هفته آینده تحریم های امریکا علیه ایران رفع می شود اما بانک ها و تاجران خارجی هنوز نمی دانند که وزارت خزانه داری امریکا در چه زمینه هایی به آنها مجوز تعامل با ایران را می دهد. به همین خاطر، «علی آلفونه» به رغم تایید اینکه دولت روحانی به دنبال استفاده از مزایای برجام است، گفته بعید است رفع تحریم ها تأثیر فوری بر اقتصاد ایران بگذارد، روحانی در توجیه مردم ایران در این خصوص که مشکلات مردم ایران را با توافق هسته ای با امریکا رفع کرده با مشکل مواجه می شود. 

با وجود بدبینی روزنامه جوان نسبت به تاثیر رفع تحریم ها بر اقتصاد ایران، روزنامه «دنیای اقتصاد» در عنوان نخست خود از «موج خوش بینی در بازارها» خبر داد و نوشت: برآورد مثبت بازیگران بازارها از اجرای برجام در معاملات دیروز با رشد جهشی بازار سهام و تداوم کاهش قیمت دلار و سکه همراه شد.

با این وجود دنیای اقتصاد هشدار داد: گرچه این موج خوش بینی در بازار سهام نشانه ای از امیدواری به آینده اقتصاد کشور است، اما در بازار ارز، کاهش هیجانی نرخ ها ممکن است اثرات نامطلوبی در پی داشته باشد. در این شرایط، سیاست گذار وظیفه دارد در مسیر نزولی نیز با کنترل انتظارات، مانع از نوسانات شدید شود. در حالی که هیاهوی خبری پیرامون فرا رسیدن روز اجرای برجام و لغو تحریم ها به اوج خود نزدیک می شود، بر اساس برخی شواهد باید درخصوص تاثیر فوری این اتفاق بر اقتصاد ایران محتاط بود. 

روزنامه «شهروند» امروز در گزارشی از توجه پررنگ تر صاحبان کسب و کار در پرداختن به مسوولیت های اجتماعی نوشت و از راه اندازی کمپینی برای نشاندن لبخند بر لب های کودکان کار از سوی آنان خبر داد. 

در این مطلب آمده است: در دنیا راه های مختلفی توسط کسب وکارها امتحان شده و معضلاتی مانند محیط زیست، حقوق کودکان و کمک به نیازمندان در برنامه های مسئولیت اجتماعی شرکت ها و کسب وکارها قرار گرفته است. برنامه هایی که حالا دیگر جزیی از وظایف حتمی شرکت های بزرگ است و در بازار رقابت بدون چنین فعالیت های خیریه و عام المنفعه ای اعتبار کسب وکارها تحت تأثیر قرار می گیرد.

در ادامه می خوانیم: در ایران هم نشانه هایی از حرکت کسب وکارها به سمت ایفای مسئولیت اجتماعی دیده می شود. به تازگی فست فودهای زنجیره ای شیلا کمپینی را برای حمایت از کودکان کار آغاز کرده است که ٢ هفته به طول انجامیده است. در کمپین «بنشان به لبش لبخند» مشتریان شعب این فست فود یک کارت کوچک با تصویر یک سر بدون صورت دریافت می کنند و از آنها دعوت می شود با کشیدن یک لبخند و چسباندن آن روی دیوار مخصوص، به طور غیرمستقیم به کودکان کار کمک کنند. به ازای هر لبخند، این رستوران هزار تومان به انجمن حمایت از کودکان کار اهدا می کند. در نهایت این هزینه ها برای تفریح کودکان در یک مجتمع شهربازی صرف خواهد شد. بعضی از هنرمندان هم به این حرکت پیوسته اند و عکس های خود را در حال کشیدن لبخند منتشر کرده اند.

به نوشته این روزنامه، حقوق کودکان یکی از مسائل مورد توجه کسب وکارها در مسأله مسئولیت اجتماعی است. شرکت های بزرگ در دنیا به صورت سنتی در این رابطه شروع به کاهش نیروی کار کودک و ایجاد محدودیت هایی در قوانین استخدام خود کرده اند تا نقض حقوق کودکان را در مجموعه های متعلق به خود حذف کنند. اگرچه مسئولیت اجتماعی در قبال کودکان بسیار فراتر از «استفاده نکردن از نیروی کار کودک» می رود. برنامه های مسئولیت اجتماعی خوب باید در جهت ارتقای حقوق کودکان هم بکوشند.

این مسأله در جهان به قدری اهمیت پیدا کرده است که یونیسف در سال ٢٠١٢ مرامنامه ای برای «حقوق کودکان و اصول کسب وکارها» تنظیم کرد که در آن از کسب و کارها خواسته طی فعالیت ها و روابط کاری شان از حقوق کودکان دفاع کنند. براساس اصول دهگانه این مرامنامه شرکت ها باید حقوق کودکان را محترم بشمارند و متعهد به حمایت از این حقوق باشند، از به خدمت گرفتن کودکان خودداری کنند، امنیت کودکان را در تمام فعالیت های شان حفظ کنند، از امن بودن محصولات و خدمات شان مطمئن شوند و از بازاریابی و تبلیغات برای حفظ حقوق کودکان کمک بگیرند.

به نوشته شهروند، این کمپین حامی کودکان کار قرار است تا اواخر دی ادامه پیدا کند و مشارکت بیشتر در آن به معنی کمک به تعداد بیشتری از کودکان کار برای شرکت در یک برنامه تفریحی است.