اجرای «برجام»، برهم زننده ی بازی تندروها

نشست 2 روزه کارشناسی ایران و 1+5 در «ژنو» و سخنان تازه «جان کری» وزیر امورخارجه آمریکا در خصوص زمان نزدیک اجرای توافق هسته ای، از تازه ترین تحول های برنامه جامع اقدام مشترک «برجام» است که مورد بررسی و تحلیل روزنامه های صبح امروز ایران قرار گرفت.

این گزارش نگاهی به سرخط اصلی خبرها و همچنین نوشته های سرمقاله نویسان و نویسندگان روزنامه های امروز شنبه 19 دی 1394 خورشیدی انداخته و مهم ترین موضوع های مورد توجه این روزنامه ها را بررسی کرده است. 

نشست کارشناسی تیم مذاکره کننده هسته ای ایران و ١+٥ از روز پنجشنبه، هفدهم دی ماه در سوییس به مدت 2 روز برگزار شد. 

روزنامه «تعادل» از اعلام اجرای برجام با بیانیه مشترک «محمدجواد ظریف» و «فدریکو موگرینی» به دنبال این نشست خبر داد. 

به نوشته تعادل، «حمید بعیدی نژاد» مدیرکل سیاسی و امنیت بین المللی وزارت امور خارجه، ریاست تیم کارشناسان ایران را در این نشست دو روزه برعهده دارد. 

همزمان «جان کری» وزیر امور خارجه آمریکا، در ادامه حرکت مرحله به مرحله به سوی حل کامل و عملی پرونده هسته ای، روز پنجشنبه، با بیان این که اجرای توافق جامع هسته ای به زودی انجام می شود، گفت: «اگر همه چیز خوب پیش برود توافق هسته ی در چند روز آینده اجرا خواهد شد.» این رویداد نیز محملی برای تحلیل و گمانه زنی های روزنامه های امروز درمورد دورنمای اجرای برجام بود. 

روزنامه «آرمان» در گزارشی با عنوان «اجرای برجام نزدیک است» نوشت: دریای توفانی تنش های دیپلماتیک ما با غرب اکنون آرام تر شده و روز اجرا نیز که مانند جزیره بعدی هدف فتح ناوگان دیپلماسی کشور است از هم اکنون در دیدرس دیده بانان قرار گرفته است. در این رهگذر البته چالش ها نیز فراوان بوده و طرف مقابل با هر بهانه مترصد فرصتی برای گرفتن امتیاز های بیشتر است. بهانه هایی که هر از چندی و تحت تاثیر تندروها و لابی های فشار در آمریکا از سوی دولتمردان این کشور روانه شده و البته در بیشتر موارد نیز با مقاومت و تدبیر دستگاه دیپلماسی کشور خنثی شده اند؛ اتفاقی که در دنیای سیاست به دیپلماسی پویا و سیال معروف است. 

آرمان در ادامه به نقل از «محمدجواد حق شناس» کارشناس امور سیاسی، در خصوص چشم انداز اجرای برجام افزود: «تیم های حقوقی طرفین به هر حال دولت ها هستند، فارغ از جنجال های رسانه ای. از این رو بر اساس آنچه دولت ها عنوان می کنند به نظر می رسد که برجام در مسیر منطقی خود البته با برخی افت و خیز ها در حال رسیدن به مرحله نهایی است و به نظر می رسد که تا پایان دی ماه بخش جدی از مسیر به خصوص حل تحریم سوئیفت پیموده شود.» 

روزنامه «شرق» نیز با اشاره به اظهارات تازه کری در این ارتباط که شاید تنها چند روز تا اجرای برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) فاصله داشته باشیم، از شمارش معکوس اجرای برجام سخن گفت. 

روزنامه «اعتماد» هم در گزارش خبری خود با عنوان «در انتظار لحظه مرگ تحریم ها» نوشت: رییس دستگاه دیپلماسی امریکا در تازه ترین اظهارنظر خود که تاریخ آن به صبح روز پنجشنبه به وقت امریکا بازمی گردد، تاکید کرد که ایران تنها چند روز تا روز اجرای توافق هسته ای که در تابستان سال ٢٠١٥ به دست آمد، فاصله دارد. این به آن معناست که با اتمام انجام تعهدهای فنی تهران، این ١+٥ وجامعه جهانی است که باید به عهد خود در برجام وفا کرده و تحریم های هسته ای را بردارد. 

اعتماد یادآور شد: با وجود آنکه بیشترین اختلاف در خصوص اجرای برجام میان ایران و امریکا در 6 ماه اخیر بوده است، اما هنوز هم در رسانه های امریکایی گفته می شود که شاید اجرای برجام بتواند به تنش زدایی از رابطه تهران- واشنگتن منتهی شود و شاید ایران و امریکا بتوانند با در دست داشتن یک تجربه خوب در مسیر تجربه مذاکره دیگری به خصوص در مورد مسائل منطقه ای قرار بگیرند. 

در حالی که بسیاری از روزنامه های امروز با اشاره به سخنان تازه وزیر امور خارجه آمریکا از احتمال نزدیک شدن اجرای برجام از طرف این کشور سخن گفتند، روزنامه تندرو «جوان» در مطلب نخست خود با عنوان «نقض زنجیره ای برجام» از بی تعهدی آمریکا در قبال اجرای برجام سخن گفت و نوشت: وزیر خارجه امریکا با همتای ایرانی خودش تماس گرفته و بعد از این تماس گفته که اجرای توافق جامع هسته ای (برجام) به زودی آغاز خواهد شد ولی کنگره امریکا در حال تدوین طرحی است که در صورت تأیید نهایی، نقض بخشی از تعهدات برجامی امریکاست؛ موضوعی که حتی برخی نمایندگان کنگره امریکا نیز درباره آن هشدار داده و گفته اند چنین طرحی تخریب برجام است. 

روزنامه «کیهان» هم نوشت: همزمان با اجرای شتاب زده تعهدات برجام از طرف دولت ایران، آمریکا با نقض صریح برجام، قوانین جدیدی را با هدف زیر پا گذاشتن تعهدات تصویب می کند. 

این روزنامه افزود: در حالی که دولت ایران، تعهدات هسته ای خود را با شتاب انجام می دهد، نقض برجام از سوی آمریکا هر روز رنگ و بوی بیشتری به خود می گیرد. وعده مقامات دولتی مبنی بر لغو تحریم ها در دی ماه در حالی بیان شده است که هیچ نشانه ای از این امر در رفتار طرف مقابل مشاهده نمی شود. 

کیهان اضافه کرد: منتقدان روند توافق هسته ای پیش از این بارها تاکید کردند که اقدامات نقد دولت ایران در مقابل وعده های نسیه طرف مقابل، جز خالی کردن دست ایران از توانایی های استراتژیک، ماحصل دیگری نخواهد داشت. 

تنش های ایجاد شده در روابط ایران و عربستان سعودی، به دنبال حمله موشکی به سفارت ایران در یمن تشدید شد. روزنامه های امروز به واکاوی دلایل این تنش و راهکارهای مدیریت آن پرداختند. 

روزنامه «ایران» ضمن بیان خبر محکوم کردن حمله به سفارت عربستان از طرف امامان جمعه، یاددشتی با عنوان «برخورد با مهاجمان به سفارت؛ راهکار مقابله با عربستان» منتشر کرد و نوشت: سیاستمدارانی که حمله به مراکز دیپلماتیک عربستان در ایران را به افراطی ها، تندروها یا نیروهای خودسر منتسب می کنند و از ایراد اتهام جاسوسی و نفوذ و خیانت به کشور و امت اسلام به عاملان این خبط(!) عجیب و غریب خودداری می ورزند (با وجود اظهارات مقام های امنیتی مسوول که آن را سازمان یافته توصیف کرده اند) این احتیاط را نه از سر ترس یا پنهانکاری بلکه برای پرهیز از داوری شتابزده در مورد اسباب این رخداد پیشه کرده اند تا فاصله خود را از الگویی حفظ کنند که متأسفانه سال هاست در مناقشات سیاست داخلی رواج یافته است. 

در ادامه آمده است: در حالی که همراهی برخی دولت ها با پادشاهی سعودی ذیل بهانه ظاهراً مشروع اعتراض به تخریب سفارت در تهران، باید برای جمهوری اسلامی ایران موقت و بنابراین، کم اهمیت به شمار رود و اصل قطع روابط توسط ریاض به منظور خلط اوراق تلقی شود، باید رسیدگی به احتمال سازماندهی قبلی حمله به سفارت و نیات پنهان احتمالی آن که مقام های امنیتی مسئول مطرح کرده اند، در اولویت اهتمام قرار گیرد از این جهت که لعابی از مشروعیت را به اقدام های ضد ایرانی در سطح بین المللی بخشیده و به منافع کلان ملی آسیب زده است. 

روزنامه «فرهیختگان» در یادداشتی با اشاره به عمق گیری تنش میان 2 کشور با حمله سعودی ها به سفارت ایران در «صنعا» پایتخت یمن، این رویدادها را از عواقب تحرکات گروهی اندک که قانون را رعایت نمی کنند و عدم برخورد به موقع دولت و مسوولان با خاطیان دانست و نوشت: عواقب تحرکات گروهی اندک که قانون را رعایت نمی کنند، نهایتا به برهم خوردن نظم اقتصادی، فرهنگی و سیاسی یک کشور منجر می شود. کار به جاهای باریک که می رسد می توان به ضرب المثل «از ماست که برماست» رجوع کرد. 

فرهیختگان افزود: عدم پاسخ مناسب به افرادی که در برهه های حساس در چارچوب قانون رفتار نمی کنند و آگاهانه یا ناآگاهانه گام در ایجاد نفاق در جامعه می گذارند نتیجه ای جز ایجاد تنش در پی نخواهد داشت. در این مواقع که سنگ به ته چاه افتاده است، صد فرد عاقل باید از مسیر خارج شوند، از کار و زندگی دست بردارند و فکری به حال این سنگ کنند. 

روزنامه «ابتکار» هم در سرمقاله خود با عنوان «عاقبت این آتش افروزی!» به چند نکته در خصوص تنش های تازه به وجود آمده در روابط تهران-ریاض اشاره کرد.

در خلاصه ای از این نکته ها می خوانیم:1) ماهیت آل سعود برای دنیا نمایان است. این جماعت رو سیاه تر از آن هستند که بخواهند در مقابل ایران خود نمایی کنند. 2) حمله به سفارت توسط خودسرها در داخل کشور زیانبار و حقارت آفرین می باشد و سالهاست هزینه معنوی و مادی سنگینی را این قبیله بر کشور تحمیل کرده اند. 3) عربستان در تمام مولفه ها و شاخص های نظامی قدرت هماوردی با ایران را ندارد. برای خام بودن حاکمان فعلی سعودی همین بس که گویا تصور هماوردی نظامی با ایران را در سر دارند. 4) بی شک دست اردوغان در کاسه آل سعود می باشد. این امر بر ملت ایران پوشیده نیست. 5) ایران قدرتمند برای تمام جهان اسلام عزت آفرین است. جنگ های نیابتی در منطقه خاورمیانه هنر صهیونیست ها و عامل فرصت سوزی می باشد. همگان باید از این فرصت سوزی درس بگیرند.

روزنامه «خراسان» هم در «یادداشت روز» خود با عنوان «دست و پا زدن بی حاصل سعودی ها در منطقه» با اشاره به حمله عربستان به سفارت ایران در یمن نوشت: جنگ سرد بین پادشاهی سعودی و جمهوری اسلامی ایران بیش از سه دهه پیشینه دارد. با این حال تنش های اخیر بر سر اعدام شیخ نمر باقر النمر اختلافات میان دو کشور را به اوج رسانده است. این یک بحران کامل خاورمیانه ای است که تحولاتش با چنان سرعتی پی در پی اتفاق می افتد که حتی برای ناظران امور خاورمیانه دنبال کردن آن چالش برانگیز است. 

به نوشته خراسان، تلاش برای یافتن ریشه های آن هم به داخل دربار سعودی بازمی گردد، پادشاهی سعودی که با فشار داخلی و خارجی روبه رو است به دنبال مشروعیت در بیرون مرزها می گردد؛ مشروعیتی که با تنش آفرینی منطقه ای حاصل می شود. 

در ادامه می خوانیم: عربستان با به کارگیری سلاح نفت و مذهب و نیروی نظامی و همچنین جنگ روانی و رسانه ای در پی گل آلود کردن آب منطقه است. در چنین شرایطی به نظر می رسد ایران باید با حکمت بسیار بالا و به صورت عاقلانه و با آرامش خاطر به دور از هر تشویش به دنبال تخفیف این بحران رفته و به هیچ عنوان در دام نقشه های عربستان نیفتد و مقابله به مثل نکرده و با روش های خاص خود بحران را به عاملی برای برد سیاسی تبدیل کند. 

روزنامه «سیاست روز»اما در یادداشتی حمله نظامی سعودی ها به سفارت ایران را قابل مقایسه با حمله به سفارت عربستان در تهران ندانست و نوشت: مقایسه تعرض عده ای افراد ناشناس به سفارت رژیم سعودی در تهران با حمله نظامی به سفارت جمهوری اسلامی ایران در یمن، تفاوت های بسیاری را چه از لحاظ حقوق بین الملل و چه از نظر رفتاری، با یکدیگر نشان می دهد. 

سیاست روز افزود: اقدام ارتش سعودی علیه سفارت ایران اقدامی نظامی و تهاجمی از سوی دولت حاکم سعودی است. در این حمله هوایی که جنگنده های سعودی با شلیک چند موشک به سفارت ایران در صنعا انجام شد، خسارت هایی را به ساختمان سفارت وارد کرد و چند تن از نیروهای حفاظت نمایندگی ایران، زخمی شدند. 

برخی روزنامه ها با توجه به شرایط منطقه ای و بین المللی این روزهای ایران، نگاهی به دورنمای اقتصاد کشورمان انداختند. 

روزنامه «دنیای اقتصاد» در عنوان نخست خود از پیش بینی های تازه بانک جهانی در خصوص جهش در اقتصاد ایران خبر داد و نوشت: تازه ترین گزارش بانک جهانی با عنوان «چشم انداز اقتصادی جهان 2016» که روز پنج شنبه منتشر شد، به پیش بینی رشد اقتصادی کشورها و مناطق جهان در سال های پیش رو پرداخته است. 

به نوشته دنیای اقتصاد، این گزارش با وجود آنکه رشد اقتصادی جهان در سال 2015 را در حد مایوس کننده 2.4 درصد اعلام کرده و پیش بینی قبلی بانک جهانی از نرخ رشد اقتصادی جهان در سال 2016 را از رقم 3/ 3 درصد به 9/ 2 درصد کاهش داده، افزوده است که پیش بینی قبلی بانک جهانی از رشد اقتصادی ایران که رقم 2 درصد را نشان می داد، حالا به 8/5 درصد افزایش یافته است. 

روزنامه اعتماد اما در یادداشتی با عنوان «مدیریت تحدید روابط تجاری در پساتحریم» نگاهی به بایسته های اقتصاد ایران در پسا تحریم انداخت و با اشاره به آشفتگی های منطقه، بر اقدام های لازم برای خروج از رکود تاکید کرد و نوشت: این روزها، خاورمیانه آشفته تر از هر زمان دیگری است و جنگ سهم خواهی در اوپک، به بالاترین حد خود رسیده و اوپک که به واقع باید یک کارتل باشد عملا به استراتژی جنگ قیمت رو به پایین رو آورده است، همه اینها در شرایطی که اقتصاد ایران با انباشت انتظارات مثبت برای پساتحریم رو به رو شده است و در بخش های زیادی از جمله مسکن و تولید با رکود مواجه است، می تواند موجب کند شدن سرعت ترمیم اقتصاد کلان و دیریاب شدن رشد اقتصادی کشور شود. 

اعتماد افزود: در شرایط کنونی انتظارات پساتحریمی موجب شده است که بازگشت برخی سرمایه های داخلی همچنین سرمایه گذاری های خارجی در کشور به زمان اجرایی شدن برجام موکول و به این ترتیب اقتصاد به سمت خروج از رکود هدایت شود. کنترل شرایط نااطمینانی فعلی و مدیریت انتظارات پساتحریمی چه برای سرمایه گذاران داخلی و چه برای سرمایه گذاران خارجی، از موضوعاتی است که بیش از هر زمانی دقت و قدرت عملکرد بالای دولت اعتدال را می طلبد. 

روزنامه «قانون» امروز در مطلب نخست خود با عنوان «تونل های پولی – زوری» از پولی شدن تونل های تهران خبر داد و این موضوع را تنگنایی برای حقوق شهروند ی عنوان کرد.

به نوشته قانون، از خبر پولی شدن تونل ها وقت زیادی نمی گذرد اما می بینیم به گفته شواری شهر زمان اجرا شدن آن رسیده هرچند این خبر با واکنش های زیادی از جمله واکنش استاندار، فرماندار و حتی نمایندگان مجلس مواجه شده است. 

«مهدی شهلا» حقوقدان و استاد دانشگاه در رابطه با مساله اخذ عوارض از بزرگراه ها و تونل های درون شهری که از طریق اتخاذ تصمیمات شورای شهر قرار است به مرحله اجرا در آید به قانون گفت: اصولا اداره شهر به عهده شواری شهر است. بنابراین منابع مالی اداره شهر را باید تصویب کند اما نباید طوری باشد که سایر منابع را فراموش کنند و از منابعی که روی مردم فشار وارد می کند استفاده کنند. این حقوقدان اظهار کرد: در داخل شهرها دریافت پول برای تردد از تونل ها در هیچ جا سابقه ندارد اگر چه ممکن برای تردد از برخی جاده ها، پول دریافت شود که در حالت عادی بخش خصوصی جاده یا پل و..را می سازد برای بازگشت سرمایه خود مثلا طی 10 سال یا بیشتر امکان بهره برداری از آن را به دست می آورد و اخذ عوارض در این موارد در جهان عادی است. 

شهلا خاطر نشان کرد: در رابطه با دریافت پول برای تردد از تونل داخل شهری ممکن است این دریافت پول به خیابان یا حتی پل ها هم سرایت کند. چون از دید خود می گویند وقتی این برنامه برای تونل ها اجرا شده چرا برای پل ها اجرا نشود. بنابر این منابع بسیار خوبی در شهرها به خصوص تهران برایشان تعریف شده اما این کار را انجام ندهند خیلی بهتر است. 

همچنین «جمشید زمانی» وکیل پایه یک دادگستری، در رابطه با اخذ عوارض برای تونل ها در قانون توضیح داد: مطابق بند 1 ماده 55 ایجاد خیابان ها، کوچه ها، پول ها و میدان ها از وظایف شهرداری است. خیابان ها و پل هایی که احداث می شود متعلق به عموم چون با هزینه مردم احداث شده است. از طرفی مطابق ماده 23،24 و 25 قانون مدنی خیابان ها از مشترکات و متعلق به عموم هستند و اشخاص خاص نمی توانند نسبت به آن مالکیت داشته باشند. بنابراین استفاده انحصاری آن برای اشخاصی ممنوع است. این خیابان ها غیر قابل تملک هستند. 

این حقوقدان ادامه داد: دریافت عوارض از تونل ها و پل ها به نوعی استفاده انحصاری از این مشترکات محسوب می شود و غیر قانونی است.