رعایت حق تقدم در حقوق شهروندی

یکی از مهمترین مولفه های حقوق شهروندی ، رعایت حق تقدم و احترام به حقوق دیگران، در روابط اجتماعی افراد جامعه می باشد و بررسی رابطه مسئله  حق تقدم  با عواملی چون کمبود امکا نات ، نوع طراحی فضاهای عمومی، عامل خشونت و نهادینه شدن آن در محیط های اجتماعی  با ید مورد توجه مسئولیت امر و شهر وندان قرار گیرد.

 

صدای ایران - داوود ندیمی؛ مفهوم فضای شهری در قالب اهداف انسانی و فعالیت های اجتماعی تعریف میشود . بدین معنی که ابعاد اجتماعی و فیزیکی شهر رابطه پویا با یکدیگر دارند و در واقع فضای شهری مشتمل بر دو فضای اجتماعی و فیزیکی و یا با تعبیر دیگر محیط مصنوعی یک سخت افزار است که در درون آن ، نظام اجتماعی به مثابه یک نرم افزار عمل می کند به همین دلیل فضاهای شهری بایستی ساختار و طراحی مناسبی با رفتار های جاری درآن داشته باشند تا تعاملات فردی شهروندان بر آورده شود ، در این میان تغییر سبک و الگوهای زندگی مدرن و تنش های ناشی از آن از قبیل فشارهای روانی ، اضطراب ، استرس ، ترافیک ، آلودگی هوا و ... چالش ها و آسیب های اجتماعی نظیر رفتارهای نابهنجار و خشونت بوجود می آورد .عدم رعایت حق تقدم و احترام به حقوق دیگران که مصداق بارز ضعف فرهنگ تعامل اجتماعی است و نیز عدم رعایت انضباط و عادت به بی قانونی از یک سو و گسترش شهر نشینی ، درهم تنیدگی وفشردگی در فقدان فضاهای مناسب شهری و امکانات از سوی دیگر ، پیامدهای گسترده ای همچون افزایش ناهنجاری های اجتماعی ، همچون خشونت شهری را در پی دارد.

از آنجاییکه مهمترین مشخصه فضای عمومی شهری قابلیت و ظرفیت استفاده جمعی و همگانی می باشد ، لازم است طراحی فضای شهری از نظر کالبد فیزیکی و سخت افزاری در جهت ایجاد امنیت و رفاه همگانی باشد ، تامنجر به افزایش و ظهور و بروز تعاملات سازنده در بین شهروندان گردد.

ناکامی حسی درونی است که در نتیجه ایجاد مانع بر سر رسیدن به هدفی که فرد آن را مطلوب می شمارد پدید می آید ، این هدف می تواند ذهنی باشد یا در رفتار ظاهری فرد تجلی یابد . ناکامی یکی از عوامل بوجود آورنده تمایلات پرخاشگرایانه و خشونت طلبی ست . شرایط و عوامل بیرونی از قبیل عدم رعایت حق تقدم در اماکن و فضاهای عمومی از ناحیه دیگر شهروندان، اجحاف و عدم احترام به حقوق یکدیگر در تعاملات اجتماعی ، زمینه ساز بروز رفتارهای آسیب زای اجتماعی نظیر خشونت شهری است، در خلال تجربه ناکامی افراد جامعه از دست یابی به اهداف خود باز می مانند و این فرایند ناکامی در نهایت سبب بروز حرکات و رفتارهای خشونت آمیز بین افراد جامعه میگردد ، از این رو عامل ناکامی می تواند افکار و رفتار و احساسات افراد جامعه را تحت تاثیر قرار دهد . از آنجاییکه ناکامی چه در زندگی شخصی و چه در زندگی اجتماعی وجود دارد ، نمود آن در عرصه های اجتماعی به شکل های گوناگون همچون عدم احترام و رعایت حقوق دیگران آشکار می شود ، محدودیت های اجتماعی ، مشکلات اقتصادی و دشواری ها و کمبود امکانات زیستی در فضای شهری سبب میشود هر یک از شهروندان احقاق حقوق خود را مقدم بر حق دیگران دانسته و به خود حق دهد حقوق دیگران را پایمال نماید ، این عدم رعایت حق تقدم و به تبع آن ایجاد حس ناکامی باعث بروز تنش و جو ناامنی در روابط بین افراد جامعه می گردد.

روابط و ارتباطات اجتماعی سالم ، بنیاد جامعه را می سازد . یکی از عوامل عدم رعایت حقوق متقابل بین افراد جامعه در روابط اجتماعی، عدم آشنایی کافی نسبت به حقوق خود و دیگران می باشد. وقتی افراد به حقوق و تکالیف خود آگاه نباشند ، زیاده خواه می شوند و در نتیجه به خود حق میدهند تا به حقوق دیگران تعدی نمایند، نهادینه شدن و پذیرش فرهنگ ضرب و شتم و جدل و در یک تعریف کلی تر خشونت شهری که مشکل جامعه امروز ما است و وجود چنین رخدادهایی نشان دهنده گسترش آسیب های اجتماعی است نتیجه مستقیم عدم رعایت حق تقدم در روابط شهروندی است، نهادینه شدن خشونت در جامعه علل مختلفی می تواند داشته باشد که هم در سطح فردی و هم در سطح اجتماعی قابل تحلیل است، اما دو عامل افزایش ناکامی ها و نیز قانون گریزی بیشتر از عوامل دیگر باعث نهادینه شدن و پذیرش فرهنگ خشونت در روابط اجتماعی افراد جامعه گردیده است ، که این معضل اجتماعی در درجه اول امنیت جامعه را تهدید می نماید ، اگر در جامعه همه افراد احساس امنیت و عدالت کنند ، مطمئنا به حقوق یکدیگر احترام خواهند گذاشت و رعایت حق تقدم و احترام به حقوق شهروندی که یکی از ستون های اصلی فرهنگ محسوب میشود ، زمینه ساز رعایت قانون به عنوان نخستین اصل و ارزش و هنجار اجتماعی می شود.