چهره‌های مطرحی که سال ۲۰۱۵ از دنیا رفتند

سال ۲۰۱۵ در حالی به پایان می‌رسد که چهره‌های شاخص جامعه ادبی جهان، از دو نویسنده سرشناس برنده نوبل ادبیات گرفته تا «چخوف ایرلند» و «ملکه ادبیات پلیسی» برای همیشه قلم‌شان را زمین گذاشتند.

به گزارش ایسنا، به ساعت‌های پایانی سال 2015 میلادی نزدیک می‌شویم و در این گزارش طبق روال هر سال، از نویسندگانی یاد می‌کنیم که جای خالی‌شان برای کتاب‌دوستان پر نخواهد شد.

اولین نویسنده‌ای که سال 2015 از دوست‌داران ادبیات گرفت، «یاشار کمال» ترکیه‌ای بود. او 28 فوریه در سن 91 سالگی با زندگی وداع کرد. یاشار کمال از چندی پیش از مرگش به دلیل نارسایی تنفسی در یکی از بیمارستان‌های استانبول بستری بود. این نویسنده سرشناس ترک که آثار متنوعش به زبان‌های مختلف ترجمه شده، اولین نویسنده کشورش بود که توانست کاندیدای دریافت جایزه نوبل ادبیات شود.

یاشار کمال که از سرشناس‌ترین چهره‌های ادبیات ترکیه به حساب می‌آید، در جهان با رمان معروف «اینجه ممد» شناخته می‌شود؛‌ اثری که تاکنون به 20 زبان برگردانده شده و بارها روی پرده سینما رفته است.

کمال اولین کتاب خود را با نام «تصنیف‌ها» در سال 1943 روانه بازار کتاب کرد. این اثر مجموعه‌ای بود از تصنیف‌ها و شعرهای فولکلور که او از سن 16 سالگی به گردآوری‌شان پرداخته بود. «بچه» و «مغاره‌دار» جزو اولین آثار ادبیات‌ داستانی او بودند که در سال 1950 به چاپ رسیدند. کمال «داستان کثیف» را زمانی که در ارتش خدمت می‌کرد، به نگارش درآورد. «گرمای زرد»، «آن‌سوی کوهستان»، «اگر ما را کشتند»، «دریا قهر کرد»، «افسانه چیای آگری»، «مرد تنها»، «لانه‌های پریان»، «پیت حلبی»، «علف همیشه جوان» و «ستون خیمه» از دیگر کتاب‌های شناخته‌شده او هستند.

اکثر کارهای کمال روی درگیری‌های زندگی مردم مناطق جنوبی ترکیه و پیشرفت‌های زندگی این ناحیه تمرکز دارد. دریافت جایزه صلح «بوک‌ترید» آلمان و جایزه «بیورنسون» نروژ در سال 2013 از جمله افتخارهای ادبی این نویسنده ترکیه‌ای هستند.

«ای.ال. دکتروف» نویسنده برجسته آمریکایی که رمان‌های تاریخی‌اش شهرت فراوانی دارد، در اولین ماه سال جاری میلادی در سن 84 سالگی درگذشت. اختلالات پس از ابتلا به سرطان ریه علت مرگ این داستان‌نویس مشهور آمریکایی که با کتاب «رگتایم» در دنیا شناخته می‌شود، اعلام شد.

او ششم ژانویه 1931 با نام کامل ادگار لارنس دکتروف در نیویورک دیده به جهان گشود. نام دکتروف را به خاطر «ادگار آلن پو» داستان‌نویس بزرگ آمریکایی ادگار گذاشتند، اما او خود همیشه پو را «بزرگ‌ترین نویسنده بد آمریکا» خطاب می‌کرد. نویسنده «مارش» در طول بیش از نیم قرن تجربه حرفه‌ای خود به عنوان یکی از مطرح‌ترین شخصیت‌های ادبی قرن بیستم به حساب می‌آمد.

رمان «بیلی باتگیت» در سال 1989 دو جایزه مهم ادبی «پولیتزر» و «پن فاکنر» را برایش به ارمغان آورد. دکتروف علاوه بر 10 رمان، دو مجموعه داستان کوتاه و چندین مقاله را نیز به چاپ رساند. «کتاب دانیل»، «آب کردن»، «شهر خدا»، «هومر و لنگلی» و «مغز اندرو» از دیگر کتاب‌هایی هستند که دکتروف از خود به یادگار گذاشت.

«تری پرچت» نویسنده فقید انگلیسی و خالق مجموعه رمان‌های «جهان صفحه» که از بیماری آلزایمر زودرس رنج می‌برد، در میانه ماه مارس در سن 66 سالگی درگذشت.

تری پرچت در کتاب‌های «جهان صفحه» دنیایی را توصیف می‌کند که به شکل یک دیسک در فضا قرار دارد. جهان دیسکی پشت چهار فیل قرار دارد که روی یک لاک‌پشت عظیم‌الجثه ایستاده‌اند. هر یک از این کتاب‌ها به زبانی طعنه‌آمیز به مسائل سیاسی‌، اقتصادی و اجتماعی مختلف اشاره کرده است.

کتاب‌های این نویسنده بیش از 75 میلیون نسخه در سراسر جهان فروش داشته است. پرچت پس از انتشار اولین رمان «جهان صفحه» به یکی از محبوب‌ترین نویسندگان انگلستان تبدیل شد. این رمان که «رنگ جادو» نام داشت، در سال 1983 به چاپ رسید. چهلمین رمان از همین مجموعه هم سال گذشته با عنوان «پرورش بخار» منتشر شد.

پرچت که سال 2009 نشان شوالیه را از سوی ملکه الیزابت انگلستان دریافت کرد، در سال‌های پایانی عمرش توانایی‌های خود را به تدریج از دست داده بود اما با روحیه‌ای بسیار بالا و با کمک گرفتن از فناوری‌های روز به کار خلق آثار ادبی ادامه می‌داد و از حضور در اجتماعات عمومی خودداری نمی‌کرد.

دنیای ادبیات «توماس ترانسترومر» شاعر سوئدی و برنده جایزه نوبل ادبیات سال 2011 را نیز در سال جاری میلادی از دست داد. این نویسنده، شاعر و مترجم سوئدی از مهم‌ترین نویسندگان اسکاندیناوی پس از جنگ جهانی دوم بود و شعرهایش به بیش از 60 زبان دنیا ترجمه شده است.

ترانسترومر در سال 1990 دچار سکته مغزی شد و تا حدود زیادی قدرت تکلم خود را از دست داد، اما همچنان به نوشتن ادامه می‌داد تا این که در سن 83 سالگی در استکهلم دیده از جهان فروبست.

از او بیش از 10 کتاب به زبان سوئدی منتشر شد و مضمون اغلب شعرهایش تأملات درونگرایانه است که به رابطه انسان با طبیعت می‌پردازد و انزوای بشر را به تصویر می‌کشد.

آکادمی نوبل چهار سال پیش در بیانیه‌ای دلیل اعطای جایزه ادبیات این آکادمی به توماس ترانسترومر را "وجود تصویرهایی موجز و شفاف" در آثار این شاعر عنوان کرد که "از طریق آن‌ها واقعیت به گونه‌ای نو در دسترس مخاطب قرار می‌گیرد".

شاید بزرگ‌ترین جای خالی سال 2015 از آنِ «گونتر گراس» نویسنده آلمانی مطرح برنده نوبل ادبیات باشد. گراس سیزدهم آوریل در سن 87 سالگی در بیمارستانی در شهر لوبک از دنیا رفت.

او رمان‌نویس، شاعر، نمایشنامه‌نویس، تصویرگر، مجسمه‌ساز و نقاش آلمانی و متولد 16 اکتبر 1927 در شهر «دانتسیگ» بود که در سال 1999 به عنوان برنده‌ جایزه نوبل ادبیات معرفی شد. این نویسنده سرشناس در سال 1959 با نگارش رمان «طبل حلبی» که به 24 زبان ترجمه شده، به شهرت رسید. گراس رمان کوتاه «موش و گربه» را در سال 1961 به چاپ رساند و در سال 1963 «سال‌های سگی» را روانه‌ بازار کتاب کرد. این آثار که هر سه به ظهور نازیسم پرداخته‌اند، به عنوان «سه‌گانه‌ دانتسیگ» معروف‌اند.

یکی از جنجالی‌ترین رخدادهای زندگی گونتر گراس، مصاحبه‌ او درباره‌ کتاب «پوست کندن پیاز» در سال 2006 بود که طی آن، این برنده‌ نوبل ادبیات اعتراف کرد زمانی عضو ارتش نازی بوده، در حالی‌که پیش از آن تصور می‌شد او به علت آن‌که خیلی جوان بوده، در ارتش نازی عضویت نداشته است.

جایزه «کارل گئورگ بوشنر» سال 1965، جایزه‌ «توماس مان» 1996، جایزه‌ «پرنس آستوریاس» 1999 و دکترای افتخاری دانشگاه آزاد برلین از جمله افتخارهای این نویسنده‌ بزرگ آلمانی هستند.

گونتر گراس در سال 2012 با انتشار شعری علیه رژیم اشغالگر قدس به تیتر اول روزنامه‌های جهان تبدیل شد. او در آوریل آن سال شعری را به نام «آن‌چه باید گفت» منتشر کرد که در آن اسرائیل را تهدیدی علیه صلح جهانی خواند. چاپ این سروده در سه روزنامه «نیویورک تایمز»، «ریپابلیکا» و «دویچه سایتونگ» خشم مقام‌های اسراییلی را برانگیخت تا جایی‌که ورود این شاعر آلمانی را به سرزمین‌های اشغالی ممنوع اعلام کردند. گراس همچنین در مجموعه شعر خود، «فانی»، جاسوس هسته‌یی اسرائیل را یک قهرمان خواند.

«ادواردو گاله‌آنو» نویسنده مطرح آمریکای لاتین و از مهم‌ترین نویسندگان کشور اوروگوئه که با کتاب «رگ‌های باز آمریکای لاتین»‌ شناخته می‌شد، درست یک روز پس از درگذشت «گونتر گراس» شاعر و نویسنده نام‌دار آلمانی برنده نوبل، در سن 74 سالگی درگذشت.

گاله‌آنو که یکی از رساترین صداهای ضدکاپیتالیستی آمریکای لاتین به حساب می‌آمد، در اثر ابتلا به بیماری سرطان از دنیا رفت. «رگ‌های باز آمریکای لاتین» که مهم‌ترین کتاب اوست‌، سال 1971 به چاپ رسید و در صدر فهرست پرفروش‌ترین آثار آمریکا قرار گرفت. «هوگو چاوز» رهبر وقت ونزوئلا نسخه‌ای از این کتاب را در سال 2009 برای «باراک اوباما» رییس‌جمهور آمریکا پست کرد.

این کتاب به سوءاستفاده اروپا و آمریکا از کشورهای آمریکای لاتین اشاره می‌کند و علت فقر دائمی این قاره را استعمار اقتصادی غرب می‌داند. «رگ‌های باز آمریکای لاتین» بود که گاله‌آنو را به یک نویسنده صاحب‌نام تبدیل کرد.

یکی دیگر از نام‌های به تاریخ پیوسته در سال 2015 میلادی «وین دایر» است. او سخنران، روانکاو و از مشهورترین نویسندگان کتاب‌های روانشناسی بود که آثاری چون «قلمرو اشتباهات شما» و «آرامش درونی» را به نگارش درآورد و در ماه آگوست برای همیشه خاموش شد. دایر از مهم‌ترین نویسندگان حوزه روانشناسی و مثبت‌اندیشی به حساب می‌آید.

«قلمرو اشتباهات شما» مشهورترین کتاب اوست که در سال 1976 به چاپ رسید. این اثر در حدود 30 میلیون نسخه فروخت و جزو یکی از بالاترین فروش کتاب‌ها در تاریخ شد. دایر در سال 1987 به عنوان بهترین سخنران ایالات متحده آمریکا شناخته شد. «101 راه برای ایجاد تغییر در زندگی شما»، «راز موفقیت و آرامش درونی»، «130 ن‍ک‍ت‍ه‌ ک‍وچ‍ک‌ زن‍دگ‍ی‌»، «200 گفتار برای زندگی بهتر»، «365 راه برای به‌کارگیری نیروی معنوی در زندگی»، «9 اصل معنوی برای رسیدن به تعادل و آرامش» و «آرام‍ش‌ درون‌» از دیگر کتاب‌های وین دایر هستند.

«برایان فریل» نمایشنامه‌نویس سرشناس ایرلندی بود که روز دوم اکتبر در سن 86 سالگی درگذشت و خبر درگذشتش بسیاری از هالیوودی‌ها را به واکنش واداشت. او که به «چخوف ایرلند» ملقب بود، در طول عمر حرفه‌ای‌اش سه جایزه «تونی» را کسب کرد.

«مریل استریپ» هنرپیشه برنده سه جایزه اسکار و «لیام نیسون» دیگر بازیگر مشهور هالیوودی از جمله چهره‌هایی بودند که تاسف عمیق خود را از شنیدن این خبر ابراز کردند. رئیس‌جمهور ایرلند در سخنان خود پس از ابراز تأسف از درگذشت فریل، او را «یکی از غول‌های ادبیات ایرلند و یک ایرلندی بزرگ» خواند.

«چخوف ایرلند» چهار دهه آثاری با مضمونی مالیخولیایی توام با مزاح را خلق کرد و جوایز معتبر بسیاری را به خود اختصاص داد. فریل را بزرگ‌ترین نمایشنامه‌نویس در قید حیات ایرلند می‌دانستند. او زبانی با زیبایی‌های منثور شعرگونه و پرقدرت را در آثارش به کار می‌گرفت.

فریل سال 1966 به خاطر نمایشنامه «فیلادلفیا من اومدم» که داستان مردی ایرلندی است که به آمریکا مهاجرت می‌کند، نامزد دریافت جایزه «تونی» شد. نمایشنامه «رقص در لافنازا» که درباره خانواده‌ای فقیر در دهه 30 میلادی است، در سال 1992 برای او جایزه «تونی» را به ارمغان آورد. فیلمی براساس همین نمایشنامه در سال 1998 با بازی مریل استریپ به روی پرده رفت.

«فیلیس دوروتی جیمز» معروف به «پی.دی. جیمز» نویسنده معروف رمان‌های پلیسی که آثار ادبیات جنایی‌اش در سراسر دنیا میلیون‌ها نسخه فروخته است، در نوامبر سال جاری میلادی در حالی که 94 سال از عمرش گذشته بود، فوت کرد. این نویسنده که در عمر ادبی‌اش حدود 20 رمان و شخصیت پلیسی از جمله «آدام دالگلایش» و «کارآگاه - شاعر اسکاتلندیارد» را خلق کرد، در انگلیس به «ملکه ادبیات پلیسی» شهرت داشت.

جیمز اولین رمان پلیسی خود را با عنوان «چهره پنهان» در سال 1962 یعنی زمانی که 42 ساله بود منتشر کرد. این کتاب با استقبال خوانندگان انگلیسی مواجه شد، اما در واقع پس از انتشار «خون بی‌گناه» هشتمین رمان این نویسنده در سال 1980 بود که او به شهرتی جهانی رسید.

این نویسنده همچنین جوایز ادبی متعددی را در کشورهای مختلف از آن خود کرد؛ در سال 1983 از سوی ملکه بریتانیا تقدیر شد و در سال 1991 عنوان «بارون» به او اعطا شد. کتاب‌های پی.دی. جیمز به زبان‌های مختلف ترجمه و براساس آن‌ها نیز مجموعه‌های تلویزیونی ساخته شده است.