واشنگتن پست: توافق هسته‌ای امتیاز بزرگ 1+5 به ایران

یک روزنامه آمریکایی در گزارشی با اشاره به این‌که برجام امکان مدیریت کوتاه مدت بر برنامه هسته‌ای ایران را فراهم می‌کند، نوشت: در این صورت توافق هسته‌ای امتیازی بزرگ است که کشورهای 1+5 شاید فقط به خاطر دستیابی به توافق، به ایران اعطا کرده‌اند.

به نوشته روزنامه واشنگتن‌پست، برخی منتقدان، توافق هسته‌ای را ناکافی می‌دانند و معتقدند که 1+5 امتیازهای بسیار زیادی به ایران داده است. بر اساس شرایط این توافق، می‌توان به مسائل مربوط به آن دسته از تعهداتی که باید در کوتاه مدت محقق شود، فوراً رسیدگی کرد. اگر اختلافی درباره آن‌ها به وجود آید،‌ موضوع به کمیسیون مشترک ارجاع داده خواهد شد.

کمیسیون مشترک متشکل از گروه 1+5، ایران و اتحادیه اروپا است. وظیفه این کمیسیون، تضمین اجرای توافق، شامل طراحی دوباره و نظارت بر اجرای طرح‌های تاسیسات جدید ایران و حل و فصل مسائل مربوط به رعایت نکردن احتمالی توافق است. کمیسیون مشترک برای حل هر مناقشه 15 روز فرصت دارد و اگر نتواند مسئله را حل کند، موضوع به وزیران امور خارجه کشورهای عضو کمیسیون مشترک ارجاع داده خواهد شد. وزیران امور خارجه این کشورها نیز 15 روز برای تصمیم گیری فرصت خواهند داشت. این سازوکار فوری برای حل اختلافات، ارائه سریع اطلاعات فوری را درباره آن مسئله تضمین می‌کند.

اما توافق هسته‌ای چه سازوکاری برای دراز مدت دارد؟

به نوشته این روزنامه آمریکایی، مذاکره کنندگان با وجود سخت بودن دستیابی به اهداف مذاکرات، نباید میز مذاکره را ترک کنند، چرا که گاهی، زمانی‌که دست یافتن به یک توافق بهتر از آن است که هیچ توافقی حاصل نشود، مذاکره کنندگان باید برای امضای یک توافق دیگر به درازمدت فکر نکنند.

توافق هسته‌ای در واقع به گروه 1+5 امکان مدیریت مؤثر ناپایدار فعالیت‌های هسته‌ای ایران را در کوتاه مدت می‌دهد. این امکان از طریق بازرسی‌های بیشتر و امکان بازگشت تحریم‌ها فراهم شده است. برای ایران نیز،‌ این توافق موجب لغو تحریم‌ها می‌شود که در مقطعی معین در آینده نزدیک انقضا خواهد یافت.

شاید تعیین تاریخ برای انقضای توافق برای دستیابی به این توافق ضروری بود. بیشتر توافقات مربوط به محدودیت هسته‌ای شامل مفادی درباره تمدید توافق، تمدید مذاکرات و امضای توافق جایگزین است که همه این مفاد به کاهش ابهام و افزایش امنیت در درازمدت کمک می‌کند. اما توافق هسته‌ای ایران و گروه 1+5 شامل هیچ یک از این مفاد نیست.

بنابراین، ممکن است این توافق به خودی خود برای رفع نیاز 1+5 به منظور مدیریت ناپایدار در طول زمان کافی نباشد. در این صورت، این توافق به منزله امتیازی بزرگ خواهد بود که این کشورها شاید فقط به خاطر دستیابی به توافق، به ایران اعطا کرده اند. اما نباید در این مورد چندان نگران بود. این محدودیت می‌تواند یا به این معنا باشد که گروه 1+5 احتمال وجود خطر پس از انقضای توافق هسته‌ای را بعید می‌داند، یا به این معنا باشد که این کشورها به ابزار دیگری برای تضمین امنیت و کاهش ابهام در درازمدت تکیه کرده‌اند. به نظر می‌آید ملزم کردن ایران به تصویب و اجرای پروتکل الحاقی یکی از این ابزار باشد.

حامیان توافق هسته‌ای تاکید دارند که پروتکل الحاقی موجب دسترسی بیشتر آژانس بین المللی انرژی اتمی به اطلاعات درباره برنامه هسته ای ایران خواهد شد. بنابراین، اجرای پروتکل الحاقی توسط ایران برای موفقیت توافق در درازمدت بسیار مهم خواهد بود.

حالت ایده‌آل این خواهد بود که پروتکل الحاقی موجب کاهش ابهام و تضمین امنیت دائمی طرف‌های توافق شود. برای دستیابی به این هدف، گروه 1+5 باید روابط خود را با ایران از هم اکنون تا زمان انقضای توافق به صورت فعالانه مدیریت کند و پیوسته مورد ارزیابی قرار دهد. این کشورها باید از مطرح شدن دوباره مسائلی مانند منزوی ساختن ایران که این کشور را در سال 2005 به توقف اجرای پروتکل الحاقی واداشت، جلوگیری کنند.

به گزارش ایسنا، واشنگتن پست در پایان نوشت: موفقیت توافق هسته‌ای، در گرو همکاری با ایران برای افزایش اعتماد و مناسبات اقتصادی است. اگر مسئله و اختلافی درباره پیروی از توافق هسته‌ای وجود داشته باشد،یعنی اگر همچنان در این باره تردید وجود داشته باشد، می‌توان پیش بینی کرد که گروه 1+5 و ایران پیش از لغو آخرین تحریم‌ها علیه این کشور بار دیگر پای میز مذاکره بنشینند.