برون‌رفتی برای اوضاع فاجعه‌بار خاورمیانه
با گذشت پنج سال از شروع حوادت تاریخی موسوم به بهار عربی، بی‌ثباتی و نبود امنیت در خاورمیانه بیش از پیش شده است. دراین‌میان ظهور گروه هولناک «داعش» حوادثی را به وجود آورد که تاکنون در تاریخ گذشته عربی روایت نشده بود. پیامدهای این حوادث حتی از مرزهای معقول فراتر رفت و تنش‌های قومی را همراه با موجی از انفجارهای انتحاری در بین کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس به‌وجود آورد. طبعا در مقابل این وحشی‌گری‌ها، اقداماتی نیز ازسوی جامعه بین‌المللی شروع شد که تا حدود زیادی مؤثر بود.
عوامل به‌وجودآورنده
هرگز ممکن نیست شهروندان عادی که حقوق دموکراتیک خودشان ازجمله آزادی‌های اساسی را می‌خواهند، عامل این بی‌ثباتی باشند. بلکه این واکنش‌های وحشیانه به درخواست اصلاح‌طلبانه آنها بوده که موجب این بی‌ثباتی شده است و تاکنون نمونه‌هایش را در چند کشور عربی دیدیم. از آن گذشته باید از سوءمدیریت دولت‌هایی یاد کرد که نهادهای ضعیفی را برای مبارزه با فساد در نظر گرفته‌اند و مسئولانشان پیوسته به فکر منافع فردی خودشان هستند. این عوامل است که به افراط‌گرایی میدان می‌دهد؛ گروه‌هایی مانند داعش از احساسات تنفرآمیز مردمان محروم استفاده می‌کنند؛ مثل «بوکوحرام» که در نیجریه از احساسات منفی مردم نسبت به حکومت به‌خوبی بهره می‌برد. در این میان شاهدیم که برخی دولت‌ها حاضرند چشمان خود را بر روی افراط‌گرایی ببندند و در عوض تنش‌های قومی و مذهبی را شعله‌ور کنند تا از کنار آن بلکه بتوانند منافع سیاسی خود را تضمین کنند. این کاری است که دولت بحرین می‌کند و به هیچ‌یک از صداهایی که برای انجام اصلاحات دموکراتیک بلند می‌شود، پاسخ نمی‌دهد. ازاین‌رو تعجبی نخواهد داشت که ببینیم بافت اجتماعی کشور از هم گسیخته شود و اعمال خشونت‌آمیز در کشور گسترش پیدا کند.
راه‌حل‌ها
اگر خشونت، خشونت می‌زاید و نفرت، بی‌اعتمادی و شکاف را به وجود می‌آورد و استبداد موجب فقدان امنیت می‌شود، پس برای حل این مشکلات باید پاسخ‌های روشنی وجود داشته باشد. باید دولت‌های عربی منطقه در درجه اول به فراخوان‌های اصلاح‌طلبانه داخلی‌شان پاسخ مثبت بدهند. باید به حقوق و آزادی‌های اساسی و دموکراتیک مردم احترام بگذارند و از تمامیت‌خواهی بپرهیزند تا تغییرات لازم و جوهری برای دست‌یافتن به این حقوق ايجاد شود. ازسوی‌دیگر، باید جامعه بین‌المللی در مقابل دولت‌های سرکوب‌گر مسئولانه عمل کند. این دولت‌ها باید منافع مردم و جامعه خودشان را بر هرگونه منافع خانوادگی یا شخصی ترجیح بدهند. این مسئولیت بر گردن جامعه بین‌المللی و متحدان این دولت‌ها است که برای تحقق این ایده‌ها و برنامه‌ها بر آنها فشار آورند. بحرین دراین‌باره وضعیتی تأمل‌برانگیز دارد. دولت از سال ٢٠١١ تاکنون در پاسخ‌گویی به مجموعه‌ای از اصلاحات مثبت شکست خورده و همین موضوع موجب افزایش خشونت‌ها و نبود امنیت شده است؛ اعمالی که به نوبه خود بر جامعه و سیاست و نیز اقتصاد کشور اثر گذاشته است. این واقعا باید اندوهناک باشد که ببینیم تنش‌های طایفه‌ای به درجه‌ای رسیده است که افراط‌گرایان فرمان اجرای حملات تروریستی بدهند. بااین‌همه، اپوزیسیون بحرین همواره آماده است تا با نهادهای حکومت و مقامات کشور برای ایجاد یک نقشه راه به منظور بازگرداندن ثبات به کشور گفت‌وگو کند. نقشه راهی که در برگیرنده اصلاحاتی دموکراتیک بوده و موجب بهبود شرایط حقوق بشر شود. این واقعا نگران‌کننده است که فرد آشتی‌جو و دموکراسی‌خواهی مانند «شیخ علی‌سلمان» در زندان باشد. ما بر این باوریم که جامعه بین‌المللی می‌تواند برای آزادی او فشار وارد کند. با همه نومیدی‌هایی که وجود دارد، گاه بارقه‌های امیدی نیز به چشم می‌خورد. مثل توافق هسته‌ای بین کشورهای غربی و ایران که نشان داد همواره راه‌حلی مسالمت‌آمیز برای منازعات احتمالی وجود دارد. تعهد سازنده و نقادانه می‌تواند قاعده‌ای برای آینده درخشان‌تر باشد و صلح، امنیت و دموکراسی را برای ما به ارمغان آورد.
منبع: روزنامه شرق
گزارش خطا
آخرین اخبار