٥ ایرانی در فهرست ٥٠٠ هنرمند برتر جهان

نام پنج هنرمند ایرانی در فهرست ٥٠٠ هنرمند برتر سال ٢٠١٥ قرار گرفت. هر سال ماه اکتبر، «آرت‌پرایس» -مهم‌ترین مرجع مارکت هنر جهان- در کنار «فیاک» - مؤسسه نمایشگاه‌های بین‌المللی پاریس- گزارشی را منتشر می‌کنند که معیاری مهم برای تحلیل و بررسی وضعیت هنر معاصر جهان، از دو بعد اقتصادی و هنری است. در فهرست امسال، فرهاد مشیری در رتبه ١٨١، شیرین نشاط در رتبه ٢٥٤، علی بنی‌صدر در رتبه ٢٥٧، رضا درخشانی در رتبه ٣٨٤ و رکنی حائری‌زاده در رتبه ٤١٣ قرار دارند. «آرت‌پرایس» به‌عنوان منتشرکننده این فهرست، نقشی راهبردی در ارائه بانک اطلاعات هنرمندان دنیا دارد. چیزی که اهمیت این فهرست را نشان می‌دهد این است که این ٥٠٠ هنرمند از بین بیش از ٥٠٠ هزار هنرمند فعال در سراسر جهان انتخاب شده‌اند. این مؤسسه اطلاعات موردنیاز برای این رتبه‌بندی را از طریق مؤسسات اصلی حراج، گالری‌های دنیا و مجموعه‌داران تهیه می‌کند. «آرت‌پرایس» با دسترسی به اطلاعات و تصاویر بیش از صد ‌میلیون اثر هنری از سال ١٧٠٠ میلادی به این سو به تحلیل‌های دقیق خود در عرصه هنر شهرت دارد. «تی‌یری‌ارمان»، رئیس این مؤسسه، درباره موقعیت هنرمندان ایرانی در گستره بین‌المللی می‌گوید: «از زمان برپایی حراج کریستیز در دوبی در سال ٢٠٠٦ و همچنین حراج‌های مؤسسه ساتبیز در دوحه، هنر خاورمیانه بیش‌ازپیش در معرض دید جهانیان قرار گرفته و دنیای هنر شاهد درخشش هنرمندان ایرانی و عرب بوده است. به نظر می‌رسد علاقه بین‌المللی به آثار هنرمندان خاورمیانه و خصوصا ایرانی‌ها و عرب‌ها رو به رشد است و این موضوع خیلی مهمی است؛ چون بسیاری از این هنرمندان در دهه‌های گذشته فرصت ارائه آثار خود در عرصه جهانی را نداشته‌اند. قطعا در آثار هنرمندان ایرانی، رگه‌هایی از کیفیت و عظمت است که این‌چنین موردتحسین و توجه منتقدان، کارشناسان، مجموعه‌داران و خریداران آمریکا، اروپا و سایر نقاط دنیا قرار گرفته است». به اعتقاد مدیر «آرت‌پرایس» در هشت سال گذشته، مارکت هنر خاورمیانه و شمال آفریقا شاهد یک نوزایی تمام‌عیار بوده است. ثبت رکوردهای بالای فروش از سوی هنرمندان در حراج کریستیز دوبی، گویای این واقعیت است. او قرار‌گرفتن نام پنج ایرانی را در فهرست ٥٠٠ هنرمند برتر، از زاویه این نوزایی در هنر ایران بررسی می‌کند. در صدر این رتبه‌بندی نام‌هایی چون ژان میشل باسکیه، کریستوفر وول، جف کونز، پیتر دویگ، مارتین کیپن‌برگر، ژنگ فان‌ژی، ریچارد پرنس، چونیا ژو، کیت هرینگ و دیمن هرست دیده می‌شود.  بر اساس این گزارش، فرهاد مشیری ٥٢ساله، هنرمندی است که آثارش بیشترین فروش را در حراج‌ها داشته است. بیشترین قیمتی که برای فروش اثری از او چکش خورده، حدود ٢٢٠ هزار دلار بوده و مجموع ١٣ اثر فروش‌رفته از او ارزشی برابر با یک‌ میلیون‌و ٣٦٠ ‌هزار دلار داشته است. در رتبه بعدی، شیرین نشاط با ٥٨ سال سن قرار دارد که مجموعا ٢٨ اثر از او به مبلغ ٧٦٩ هزار دلار فروخته شده و گران‌بهاترین اثرش ٢٢٠ هزار دلار به فروش رفته است. سومین هنرمند، علی بنی‌صدر ٣٩ساله است که چهار اثر او به قیمت ٧٥٠ هزار دلار فروخته شده و گران‌ترین اثرش ٤٦٠ هزار دلار بوده است. در جایگاه بعدی، رضا درخشانی ٦٣ ساله قرار دارد که هفت اثر از او در حراج‌ها فروخته شده و مجموع قیمت آثارش ٤٣٩ هزار دلار بوده است. بالاترین قیمت چکش‌خورده برای تابلوهای او صد هزار دلار است. رتبه پنجم هم در اختیار رکنی حائری‌زاده، هنرمند ٣٧ساله است که پنج اثر او به قیمت ٣٩١ هزار دلار در حراج‌ها خریداری شده و ١٨٠‌ هزار دلار، گران‌بهاترین اثر فروخته‌شده اوست. بر اساس گزارش آرت پرایس، مجموع ارزش آثار این پنج هنرمند ایرانی به مبلغی بالغ بر سه‌میلیون‌‌و ٧٠٠ ‌هزار دلار می‌رسد و از مجموع ارزش آثار هنرمندان ترکیه که یک‌میلیون‌و ٤٠٠ هزار دلار بوده، بیشتر است.

شاخص قیمت آثار این هنرمندان از حراج‌های دوحه، دوبی، کازابلانکا و تهران به دست آمده است. حراج‌های خارج از این منطقه معمولا در لندن برگزار می‌شود که گاهی اوقات رکورد فروش‌های جدیدی در آن به جا گذاشته می‌شود. حراج‌های دوبی و لندن معمولا محل خوبی برای عرضه آثار گران‌بها و فروش آثار با قیمت‌های نجومی است. زمانی نیویورک نیز فرصت خوبی به شمار می‌آمد اما از سال٢٠١٠ نقش چندان پررنگی از این حیث ایفا نمی‌کند. برخی هنرمندان ایرانی همچون فرهاد مشیری، علی بنی‌صدر و رضا درخشانی که در حراج‌های دوبی حضور مستمری داشته‌اند،
شاخص قیمت فروش بیشتری را از آن خود کرده‌اند. نکته قابل‌توجه اینکه حراج‌هایی که در دوبی برگزار می‌شوند، تلاش خود را می‌کنند تا بتوانند فرصت و محلی برای رشد هنرمندان خاورمیانه و حاشیه خلیج‌فارس باشند.

آرت پرایس همچنین در تحلیل شرایط بازار هنری ایرانیان چنین عنوان کرده است: «مسائل اجتماعی و چالش‌های جامعه مدرن ایران، از جمله موضوع‌های آثار هنری هنرمندان ایرانی بوده است. آثار این هنرمندان که غالبا در آمریکا و امارات به نمایش گذاشته می‌شوند، نشان‌دهنده زندگی روزانه و فضای سیاسی- اجتماعی ایران هستند، در عین حال که در آنها تلاش شده با تعصبات و ذهنیتی که در غرب در قبال ایران وجود دارد، مقابله کنند».

در ادامه گزارش آمده است: «همان‌طور که جو حاکم بر ایران میان سنت و مدرنیته مانده است، هنرمندان ایرانی نیز شوق خلاقانه خود را با ادای احترام به سنت، ترکیب می‌کنند. آثار آنها که ریشه در تاریخ دارد و به‌نوعی آگاهی سیاسی می‌دهد، در موزه‌های بانفوذی چون موزه مدرن تیت لندن، مرکز فرهنگی هنری ژرژ پمپیدو در پاریس و گوگنهایم در نیویورک توجه‌ها را به خود جلب کرده‌اند؛ ‌به‌طوری‌که این موزه‌ها مشتاق به نمایش آثار جدید این هنرمندان هستند و گالری‌های هنر، خانه‌های حراج، مجموعه‌دارها و دیگر عوامل دنیای هنر نسبت به آثار این هنرمندان کنجکاوی زیادی نشان می‌دهند». این گزارش سپس به فروش آثار هنرمندان ایرانی اشاره کرده است: «در بین سال‌های ٢٠٠۶ تا ٢٠٠٨ حراج‌های بزرگی که در خاورمیانه برگزار شدند، خصوصا حراج کریستیز سال ٢٠٠۶ در دوبی، باعث شدند هنر خاورمیانه و ایران بیش از گذشته به عرصه‌های جهانی راه پیدا کند. مجموع فروش حراج کریستیز دوبی در آوریل ٢٠٠٨ رکورد جدیدی در تاریخ حراج‌های خاورمیانه (بخش هنر مدرن و معاصر) برجای گذاشت. هرچند بعد از بحران اقتصادی سال ٢٠٠٨ مجموع فروش آن افت کمی داشت اما درحال‌حاضر به این سمت رفته است که جایگاه قابل‌اتکایی برای خود دست‌وپا کند».مبنای آرت پرایس و فیاک برای این رتبه‌بندی، حجم فروش آثار هنرمندان، حد فاصل جولای ٢٠١٤ تا ژوئن ٢٠١٥ بوده است و درعین‌حال بیشترین رقم حاصل از چکش‌خوردن آثار این هنرمندان هم در این رتبه‌بندی دخیل بوده است.

در صدر فهرست ٥٠٠ هنرمند پرفروش سال‌های ٢٠١٥، برای پنجمین‌سال پیاپی نام چهره مشهور گرافیتی آمریکا، ژان میشل باسکیه، به چشم می‌خورد. باسکیه با حجم کلی فروش ١٢٥‌میلیون‌دلار در حراج‌های بین‌المللی، پرفروش‌ترین هنرمند این سال محسوب می‌شود. ژان میشل باسکیه‌زاده ۲۲ دسامبر ۱۹۶۰ - درگذشته ۱۲ آگوست ۱۹۸۸) اولین نقاش
آمریکایی- آفریقایی‌تبار بود که به شهرت بین‌المللی رسید. او ابتدا به‌عنوان یک هنرمند گرافیتی در نیویورک و بعد در دهه ۱۹۸۰ به‌عنوان یک هنرمند سبک نئواکسپرسیونیسم مشهور شد.
وی در ۲۷ سالگی در بی‌پولی درگشت؛ درحالی‌که نقاشی‌هایش الهام‌بخش هنرمندان نوگرا بود و به قیمت‌های گران فروخته می‌شد.