رییس سازمان هواشناسی: «ال‌نینو» به ایران نمی‌رسد

بازتاب نامه وزارت نیرو در مورد تاثیر پدیده ا‌ل‌نینو در احتمال وقوع زمستان سخت و پس از آن اعلام آماده‌باش سازمان‌هایی چون هلال احمر و مدیریت بحران و حتی گردآوری آذوقه و اقلام ضروری در انبارها، نوعی نگرانی در جامعه ایجاد کرد و اظهارات مدیران هواشناسی که زمستان امسال رکورد نمی‌شکند نیز کارگر واقع نشد.

از آنجا که برخی سازمان‌ها کماکان بر مواضع خود در مورد قطعیت وقوع زمستان سخت مصر هستند، درصدد برآمدیم ضمن توضیح دقیق و علمی پدیده «ال‌نینو»، به اظهارات ضد و نقیض هفته‌های اخیر درباره وضعیت زمستان پیش رو از طریق گفت‌وگو با داود پرهیزکار، معاون وزیر راه و شهرسازی و رئیس سازمان هواشناسی کشور پاسخ قاطعی بیابیم.

داود پرهیزکار در گفت‌وگو با ایسنا، در مورد تعریف دقیق ال‌نینو، گفت: پدیده النینو یک پدیده اقیانوسی است که در منطقه استوایی اقیانوس آرام شکل می‌گیرد و همواره با یک پدیده جوی سیاره مقیاس به نام‌ نوسان جنوبی همراه است؛ به همین علت نام کامل این پدیده جوی- اقیانوسی را "انسو" (ENSO) گذاشته‌اند که از (El Nino-Southern Oscillation) گرفته شده است.

وی با بیان اینکه انسو می‌تواند در سه فاز گرم (النینو)، سرد (لانینا) و خنثی قرار می‌گیرد، افزود: نشانگر اینکه انسو در چه فازی قرار دارد، شاخصی است به نام شاخص «نینوی اقیانوسی» که به تغییرات دمای سطح آب نسبت به نرمال آن در منطقه‌ای از اقیانوس آرام حاره‌ای به نام نینوی 3/4 می‌پردازد. اگر تغییرات دمای سطح آب در این منطقه در محدوده 0/5± درجه سلسیوس باشد، انسو در فاز خنثی بوده و در صورتی که بالاتر از «0/5+» باشد در فاز گرم (النینو) و اگر کمتر از منفی «0/5-» باشد در فاز سرد (لانینا) قرار خواهد داشت. با توجه به میزان ناهنجاری دما، النینو و لانینا را به دسته‌های ضعیف، متوسط و قوی تقسیم‌بندی می‌کنند.

وی اضافه کرد: هنگامی که انسو در فاز گرم (ال‌نینو) قرار دارد، جریانات صعودی در منطقه مرکزی اقیانوس آرام استوایی تا غرب قاره امریکای لاتین تشدید شده و بارش‌های سنگین در این منطقه شکل می‌گیرد و شرق قاره آسیا و قاره اقیانوسیه دچار کم بارشی و خشکسالی می‌شوند، اما اگر انسو در فاز سرد (لانینا) قرار داشته باشد شرایط برعکس شده و غرب قاره امریکای لاتین دچار کم بارشی شده و بارش‌های سنگین در شرق قاره آسیا و قاره اقیانوسیه رخ می‌دهد.

وی با اشاره به اینکه انسو به سبب مقیاس بسیار بزرگی که دارد، از راه دور بر آب و هوای سایر نقاط جهان تاثیر می‌گذارد، اظهار کرد: گستره عملیاتی انسو حدود 10 هزار کیلومتر است که در تقسیم بندی پدیده‌های جوی توسط سازمان هواشناسی جهانی، یک پدیده سیاره‌ مقیاس محسوب می‌شود. با توجه به اینکه جو یک شاره پیوسته است، نوسانات جوی سیاره مقیاس مانند انسو می‌توانند بر الگوهای جوی و رژیم‌های بارشی سایر نقاط جهان تاثیرگذار باشند. اما میزان تاثیر آنها به فاصله از محل حضور آنها و حضور سایر نوسانات جوی در نقطه مورد نظر بستگی دارد.

پرهیزکار با اشاره به اینکه در حال حاضر بر اساس دیده بانی‌های انجام شده یک ال‌نینوی قوی شکل گرفته است، اظهار کرد: بیشتر مدل‌های جوی- اقیانوسی پیش‌بینی می‌کنند که این پدیده تا پایان زمستان امسال استمرار داشته باشد و در طول بهار سال آینده تضعیف شده و از بین رود.

وی با بیان اینکه انسو یک نوسان سیاره مقیاس جوی است که همواره در منطقه استوایی اقیانوس آرام حضور دارد، افزود: این پدیده به هیچ عنوان از محل خود خارج نشده و تنها در این منطقه جا به جا می‌شود. بنابراین آمدن انسو یا ال‌نینو به ایران یک حرف غیر علمی بوده و امکان‌پذیر نیست.

پرهیزکار با بیان اینکه عمده بارش‌های ایران توسط امواج عرض‌های میانی تامین می‌شود که از سمت غرب و از روی اقیانوس اطلس شمالی و اروپا شکل گرفته و به سمت ایران می‌آیند، گفت: به همین علت نوسان اطلس شمالی (NAO) اصلی‌ترین نوسان جوی سیاره مقیاس موثر بر بارش‌های ایران است که بر روی اقیانوس اطلس شمالی قرار دارد. پس از آن نوسان دیگری به نام نوسان مادن- جولیان(MJO) بر روی اقیانوس هند است که در میزان تزریق رطوبت از روی اقیانوس هند و دریای عمان به درون امواج عرض‌های میانی که به سمت ایران می‌آیند، نقش مهمی دارد.

وی افزود: فاز گرم انسو یعنی ال‌نینو نیز باعث می‌شود که پرفشار جنب حاره‌ای خاورمیانه که مانع اصلی در مسیر حرکت امواج عرض‌های میانی از روی ایران است به عرض‌های پایین جا‌به‌جا شده و شرایط برای عبور این امواج از روی ایران مهیا شود، بنابراین در مقیاس سیاره‌ای، دست کم سه نوسان جوی نائو، ام جی او و انسو در فرآیند شکل‌گیری و شدت و مدت بارش‌های ایران نقش دارند که در بین آنها انسو با آنکه در بارش‌های کشور تاثیرگذار است، اما تعیین کننده نیست.

به گفته پرهیزکار، در سال‌های آبی 52-1351 و 89-1388، با وجود ال‌نینو، بارش کشور کمتر از حد نرمال بوده است و یا در سال‌های پربارش 55-1354و 61-1360، اولی با فاز سرد انسو (لانینا) و دومی با فاز خنثی همراه بوده است. این بدان معنی است که در بررسی تغییرات بارش کشور باید به فاز، شدت و ضعف، دوره تناوب و وزن اثرگذاری همه نوسانات جوی سیاره مقیاس توجه داشت.

رئیس سازمان هواشناسی کشور با بیان اینکه در این سازمان با توجه به برد زمانی، سه نوع پیش‌بینی حال‌بینی، کوتاه‌مدت و فصلی با بردهای شش ساعت، یک هفته و پنج‌ماهه تولید می‌شود، گفت: آنچه در پیش‌بینی فصلی مورد توجه و بررسی قرار می‌گیرد با پیش‌بینی کوتاه‌مدت متفاوت است، زیرا در پیش‌بینی‌های فصلی تنها به تغییرات کمیت‌های بارش، دما و فشار هوا نسبت به مقدار میانگین بلندمدت آنها و برای یک دوره دست کم یک ماهه پرداخته می‌شود و پدیده‌هایی مانند افت دمای شدید، یخبندان و بارش سنگین و سیل‌آسا که طول عمر چند روزه دارند مورد بررسی قرار نمی‌گیرند، بلکه این نوع پدیده‌ها به همراه سایر پدیده‌های جوی مانند طوفان، رعد و برق، بارش برف و امواج گرمایی در پیش‌بینی‌های کوتاه‌مدت بررسی می‌شوند که تا یک هفته آینده را پوشش می‌دهند، به بیان دیگر سرمای شدید و سیل را نمی‌توان از چند ماه قبل پیش‌بینی کرد.

پرهیزکار در خاتمه خاطر نشان کرد: سازمان هواشناسی می‌تواند با دقت بسیار بالایی از یک هفته قبل این پدیده‌ها را که جزو پدیده‌های بزرگ مقیاس هستند، پیش‌بینی کرده و به اطلاع مردم و مسئولین برساند تا بتوانند به موقع تصمیم‌گیری کرده و واکنش مناسب انجام دهند، برای نمونه می‌توان به بارش‌های اخیر کشور و افت دمای رخ داده اشاره کرد که از چند روز قبل از رخداد، از راه‌های مختلف اطلاع رسانی به مردم و مسئولین کشور انجام شد.