"توازن قوا در دنیا تغییر کرده است"

«پل کِرگ رابرتس»، اقتصاددان، نویسنده و از مشاوران ارشد «رونالد ریگان»، رئیس‌جمهوری سابق آمریکا و از مسئولان عالی‌رتبه وزارت خزانه‌داری آمریکا در دولت او بوده و نقشی اساسی در تدوین سیاست‌های اقتصادی موسوم به «ریگانومیک» (اقتصاد ریگانی) داشته است. او چندین کتاب مشهور از جمله «چگونه آمریکا بازنده شد»، «ازخودبیگانگی و اقتصاد شوروی»، «تهدید دنیا توسط نئومحافظه‌کاران: جنگ خطرناک آمریکا برای هژمونی» و... را به رشته تحریر درآورده و با وجودی که خودش پیش‌تر از مسئولان مهم دولت جمهوری‌خواهان بود، در دوران ریاست‌جمهوری «جورج دبلیو بوش» و «باراک اوباما» با نوشتن کتاب، حضور در برنامه‌های تحلیلی تلویزیونی و انتشار مقالاتی در نشریات مهم آمریکا از جمله «وال‌استریت‌ژورنال» و «کانترپانچ» به انتقاد جدی از سیاست‌های داخلی و به‌خصوص سیاست‌های جنگ‌طلبانه کاخ سفید پرداخته و تلاش کرده توضیح دهد که این اقدامات، ضد ارزش و آزادی‌ها در قانون اساسی آمریکاست و به ضرر منافع ملی این کشور تمام می‌شود و صلح جهانی و امنیت مردم دنیا را تهدید می‌کند. رابرتس در گفت‌وگوی کوتاهی با «شرق» درباره اقدام نظامی روسیه در سوریه صحبت کرده است.

نظرتان درباره انگیزه‌ها، اهمیت و تأثیرات اقدام نظامی استراتژیک روسیه در سوریه چیست؟
«ولادیمیر پوتین» در ٢٨ سپتامبر در هفتادمین نشست عمومی سازمان ملل متحد، به‌همراه رئیس‌جمهور چین توازن قوا را در جهان تغییر دادند. او اعلام کرد که روسیه بیش از این نمی‌تواند وضعیت کنونی را تحمل کند و رئیس‌جمهور چین هم ضمن تأیید مواضع او تصریح کرد که «دنیا بیش از یک رهبر دارد». دوروز بعد، پوتین اقدام نظامی در سوریه را کلید زد و شروع کرد به بمباران «داعش» که گروهی است مخلوق آمریکا و با این کار به جنگ‌طلبان قلدر آمریکایی فهماند که دوره یکه‌تازی و اقداماتشان در سوریه به‌سر آمده است. به دستور او، هواپیماهای اسرائیلی و آمریکایی از آن قسمت از آسمان سوریه که محل برگزاری عملیات ارتش روسیه بود خارج شدند. انگیزه‌های پوتین واضح است؛ او نمی‌خواست دولت سوریه سقوط کند و نمی‌خواست با پیروزی داعش، شاهد هجوم تروریست‌های بنیادگرا به مناطق مسلمان‌نشین روسیه باشد.

پرتاب موشک از دریای خزر، چه پیامدهایی برای غرب داشت؟
روسیه با پرتاب موشک‌های پیشرفته کروز از ناوهایش در دریای خزر، قدرت ارتش روسیه و مصمم‌بودنش را نشان داد. روس‌ها از این اقدام چند هدف را دنبال می‌کنند: یکی واداشتن آمریکا به جمع‌کردن ناوهای هواپیمابرش از خلیج‌فارس و دیگری فرستادن این پیام به اروپا که سپر ضدموشکی‌ای که واشنگتن برای دفاع از اروپا در مقابل موشک‌های روسی در این قاره مستقر کرده، نمی‌تواند کارکرد چندانی در محافظت از اروپا داشته باشد؛ چراکه این سپر در مقابل موشک‌های کروز بی‌اثر است. درواقع مسکو با این اقدام، قدرتش را به رخ غرب و آمریکا کشید. آنها با همین هدف، در رژه‌ای که به مناسبت سالگرد پیروزی بر آلمان نازی برگزار کردند، سلاح‌های جدیدی را به نمایش درآوردند که غربی‌ها انتظارش را نداشتند.

در مورد واکنش آمریکا و متحدانش به اقدام نظامی مسکو در سوریه چه احتمالاتی مطرح است؟ مثلا درباره اوکراین یا تهدید نظامی متحدان مسکو در منطقه.
آمریکا دیگر نمی‌تواند کاری درباره سوریه انجام دهد و اوضاع را به وضع قبل بازگرداند. اروپا هم که با اقتصاد بحران‌زده‌اش با سیل مهاجرانی روبه‌روست که حاصل جنگ‌های مستقیم و غیرمستقیم آمریکا در خاورمیانه‌اند، کمک‌هایش به اوکراین را به‌تدریج قطع می‌کند. این مسئله باعث می‌شود کی‌یف، که از نظر اقتصادی ضعیف است، به‌ناچار برای کمک، دوباره به روس‌ها روی آورد. درواقع، اروپا تازه دارد متوجه می‌شود که خدماتش به واشنگتن و تبدیل‌شدنش به ابزاری در دست آمریکا چه هزینه‌هایی برایش داشته و دارد؛ در نتیجه این احتمال وجود دارد که با امتناع کشورهای اروپایی از همراهی نظامی با آمریکا، پیمان نظامی ناتو فروبپاشد. ترکیه و عربستان‌سعودی هم از ابتدا برای منافع ملی خود عمل نمی‌کردند، بلکه اقداماتشان تابع دستورات آمریکا بود. در نتیجه، نمی‌توانند اقدام مستقلی ضد اقدامات روسیه در سوریه انجام دهند. در مورد حمله آمریکا به متحدان مسکو، از جمله ایران هم باید بگویم چنین حمله‌ای اصلا در برنامه و توان آمریکا نیست.
درباره اتحاد روسیه و چین که به آن اشاره کردید، بیشتر توضیح دهید.
به‌طور خلاصه می‌توان گفت که چین و روسیه اتحادی استراتژیک دارند و با کمک هم در مقابل آمریکا می‌ایستند و این یعنی آمریکا دیگر نمی‌تواند قدرت شماره‌یک دنیا باشد و هر کاری اراده کرد انجام دهد.

به نظر شما، آیا روسیه در جنگ ضدداعش و در سطحی کلان‌تر، در این رویارویی با آمریکا، موفق می‌شود؟
بله؛ در شرایط کنونی، ابتکارعمل با روسیه است و آنها در این عرصه که پای امنیت ملی‌شان در میان است می‌توانند بر هر که مقابلشان قرار بگیرد پیروز شوند. در طول این سال‌ها، نئوکان‌های آمریکا که می‌دانستند یک روسیه مستقل، سد راه آمریکا در سلطه بر دنیاست، همه تلاششان را کردند تا از برخاستن دوباره روس‌ها (بعد از تجزیه اتحاد جماهیر شوروی) جلوگیری کنند و برای این هدف، به هر اقدام ضدروسی‌ای که در توانشان بود دست زدند و حتی پوتین را به هیتلر تشبیه کردند، اما در آخر می‌بینیم که در این راه شکست خوردند. دراین‌میان، نکته‌ای که باید به آن توجه داشت این است که برای اطلاع از آنچه واقعا در صحنه سیاسی- نظامی منطقه و جهان در حال وقوع است، نباید به اخبار و گزارش‌های رسانه‌های اصلی غربی اتکا داشت، زیرا آنها برخلاف ادعای بی‌طرفی در انعکاس اخبار، کاملا تابع سیاست‌های دیکته‌شده دولت‌هایشان هستند و دروغ‌ها و اطلاعات غلطی به مردم می‌دهند که باعث گمراهی و سردرگمی آنها می‌شود.