متقی: تا یک سال و نیم دیگر دوران دیپلماسی خنده به پایان می رسد

یک استاد دانشگاه گفت: عمر دیپلماسی خنده و گفت‌وگو نهایت یک سال و نیم دیگر پایان خواهد یافت.

به گزارش ایسنا، دکتر ابراهیم متقی، استاد دانشگاه تهران در نشستی با عنوان "پسابرجام و سیاست" که عصر روز دوشنبه در کتابخانه ملی برگزار شد گفت: من بعید می‌دانم روندهای سیاست بین‌الملل منجر به آن شود که در طولانی مدت دیپلماسی و بازی گفت‌وگو و خنده ادامه پیدا کند. یک سال تا یک سال و نیم دیگر عمر دیپلماسی خنده پایان خواهد یافت.

او در ادامه سخنانش با بیان این که معتقدم فضا و نگاه در کشور باید جذبی باشد نه حذفی و قطبی افزود: با وجود آن که چنین اعتقادی دارم اما در رابطه با تحولات سیاست خارجی و موضوع برجام به یک واقعیت توجه دارم و آن این است که در فضای برجام بیش از دوره قبل فضا قطبی شده است و درآینده قطبی‌تر خواهد شد.

متقی در بخش دیگری از سخنانش گفت:‌ اجرای برجام شروع شده است و سانتریفیوژها در حال برداشته شدن هستند و در رابطه با آن مجلس واکنش نشان داده است. معتقدم برجام تمام نشده است و نباید این‌گونه فکر کنیم که از این به بعد قابلیت‌های‌مان بروز و ظهور خواهند یافت. برجام یکی از نقاط عطف تاریخ سیاسی ایران است که حوزه تضادهای نهفته را از گروه‌های اجتماعی به نخبگان از نخبگان به ساختار و از ساختار به فرهنگ و سپس به اجتماع و سیاست داخلی و نیز خارجی منتقل می‌کند.

این استاد دانشگاه با اشاره به این تضادها با بیان نمونه‌ای به نشست وین درباره سوریه اشاره کرد و گفت: معاون وزیر امور خارجه می‌گوید اصلا بحثی در رابطه با سوریه با آمریکا نداشته و نخواهیم داشت. کافی است شما به نتایج امور نگاه کنید و در چارچوب سیاست خارجی به این مسأله فکر کنید به طور طبیعی به عنوان یک استاد دانشگاه باید سخن معاون وزیر خارجه را قبول کنم که درست می‌گوید اما وقتی به فرهنگ اجتماعی بر می‌گردم چنین چیزی نمی‌بینم.

متقی گفت: ساخت‌ها و نهاده‌ها انعکاس فضای اداری، اجتماعی و فرهنگی است که در فضای عمومی ما وجود داشته و در عرصه‌های مختلف فعلی تقریبا خود را نشان داده است. هر مجموعه‌ای وقتی به قدرت می‌رسد مجموعه قبلی را «دیگری» عنوان می‌کند تا به این شکل ناکارآمدی آن را نشان دهد. در یک دوره‌ای تمامی اصلاح‌طلبان دشمنان امنیت ملی بودند. اما امروز روند وارونه شده است و مسلما این موضوع می‌تواند در یک دوره بعد به شکل دیگری باشد.

او با انتقاد از فضای انتقادی و ذهن اعتراضی ایرانی‌ها گفت:‌ وقتی انقلاب شد دانشکده علوم سیاسی دانشگاه تهران شصت گروه فعال سیاسی داشت ولی هیچ کدام دیگری را قبول نداشتند و همین فضا بعدها به نهادها و سازمان‌ها منتقل شد. امروز هم در هر دو حزب اصول‌گرایی و اصلاح‌طلبی چند انشعاب داریم که معتقدم هیچ کدام از آن‌ها نمی‌توانند در مقطع انتخابات به ائتلاف برسند.

این استاد دانشگاه با اشاره به این که برجام فضای جامعه را قطبی‌تر کرده است نقطه عطف این مسأله را در مقطع انتخابات دانست و گفت: 4 ماه آینده اصلا آرام نخواهد بود. متاسفانه احزاب و گروه‌ها به شدت از یکدیگر فاصله گرفته و کارآیی خود را از دست داده‌اند و این‌ها ناشی از ناتوانی دولت است و وقتی دولت به این شکل ناتوان شود در نهایت رقابت‌های نهفته خود را منعکس می‌کنند.

متقی با بیان این که موضوعاتی هستند که در حوزه ساختار سیاست داخلی و خارجی به تضاد منجر می‌شوند خاطرنشان کرد: تحریم‌ها یکی از موضوعاتی است که در آینده این دو ساختار را با یکدیگر به درگیری می‌کشاند. خوشبینانه‌ترین وضعیت این است که در دی‌ماه تحریم‌ها برداشته شود اما من معتقدم این کار صورت نمی‌گیرد و "سوییفت" مالی نیز به این زودی باز نمی‌شود و در اصل قرار است یک تخفیفی در تحریم‌ها به ایران داده شود تا تکلیف گزارش آژانس درباره گذشته و حال ایران مشخص شود.

وی ادامه داد: دوگانه بودن تفسیر در برجام موضوعی دیگری است که می‌تواند به تضاد در سیاست داخلی و خارجی منجر شود. واقعیت این است که آمریکایی‌ها قول دادند که تحریم‌ها برداشته می‌شوند اما این مسأله معطوف به راستی‌آزمایی و شفاف‌سازی است.

این استاد دانشگاه با بیان این که امکان اعمال تحریم‌ها در حوزه تروریسم و حقوق بشر و یا تحریم‌های جدید اقتصادی در چارچوب برجام وجود دارد گفت:‌ وقتی سانتریفیوژها برداشته شود، اراک از شکل فعلی خارج شود و سوخت به خارج منتقل شود، تحریم‌های جدید اعمال می‌شود. گفته شده که حتی اظهار نظر درباره تحریم نقض برجام است. باید دید در‌ آینده در این مسأله در چه وضعیتی قرار خواهیم گرفت.

متقی تضاد دیگر که سیاست داخلی و خارجی ایران را تهدید می‌کند وضعیت امنیتی ایران دانست و گفت:‌ برخی معتقدند بعد از برجام ایران از وضعیت امنیتی خارج شده است اما قطع‌نامه 2231 هم‌چنان در چارچوب فصل هفت و بند 41 است و محدودیت‌های ما در حوزه تسلیحاتی نیز بیش‌تر از قطع‌نامه 1929 است.

او ابراز عقیده کرد: اگر همه این مسائل را بپذیریم متاسفانه از آن‌جایی که این روحیه و رویکرد را نداریم که به دولت اجازه دهیم یک فرایند را اجرایی کند اجرای برجام چندان تضمین شده نیست. این روحیه متاسفانه نه تنها در عموم مردم بلکه در نخبگان و سیاست‌مداران وجود دارد. یادم می‌آید مرحوم بازرگان می‌گفت برادران انقلابی به دولت فرصت دهید تا برنامه‌هایش را اجرا کند. چرا که آن‌ها هم می‌خواستند یک هدفی سریع به دست آید، هم کامل به دست آید. اما توجه نداشتند که حوزه ایده‌آل‌ها با قدرت راهبردی که ایران داشت متفاوت بود. از طرفی می‌خواهیم محور قدرت جهانی و منطقه‌یی باشیم و از طرفی در بحران‌های منطقه‌یی آن‌قدر درگیر شدیم که بعد از چندبار درخواست ملاقات با وزیر خارجه عربستان در نیویورک او حاضر به ملاقات نمی‌شود و بعد هم می‌گوییم درخواست ما نبوده است. هیأت نمایندگی درخواست کرده بوده است.

وی ادامه داد: این رویکرد ناشی از آن است که تکلیف‌مان با خودمان مشخص نیست که در کجای منطقه و دنیا هستیم و در داخل کشور برجام چه مطلوبیت و محدودیت‌هایی برای ما دارد. ما در سیاست خارجی چیزی به نام بازی برد – برد نداریم. متاسفانه به شدت بر روی این مسأله مانور داده می‌شود اما حتی یک بازی که به نتیجه مساوی منجر می‌شود در نهایت یک پیروز کیفی دارد.