عبدالباری عطوان: حضور ایران در نشست وین مهمترین عنصر این رویداد بود

زمانی که ابراهیم جعفری وزیر خارجه عراق گفت که دو نشست چهارجانبه و گسترده وین در دستیابی به توافقی بر سر نقش بشار اسد رئیس‌جمهوری سوریه در هر روند سیاسی شکست خوردند برای ما عجیب نبود. علت آن ساده است چراکه کسانی هستند که خواهان نقش اسد هستند و برخی با ایفای نقش وی مخالف بوده و آن را رد می‌کنند و راه‌حل‌های میانه‌ای هم وجود ندارد یا بهتر است بگوییم در این نشست به راه‌حل وسطی دست یافته نشد چراکه هر طرفی نمی‌خواهد با تغییر موضع و امتیازدهی‌ها به طرف مقابل ببازد.

به گزارش ایسنا، عبدالباری عطوان، تحلیل‌نویس مشهور عرب در مقاله‌ای در روزنامه مستقل رای الیوم نوشت: نشست‌های وین بی‌نتیجه بوده و شاید بی‌نتیجه هم بماند. تنها موفقیتی که این نشست‌ها تاکنون محقق ساخته‌اند جمع کردن دو دشمن، ایران و عربستان بر سر یک میز است اما این امر بدون دست دادن یا لبخند یا حتی نگاه در چشم یکدیگر صورت گرفت. اما در هر صورت نخستین دیدار و با هدف آب شدن یخ‌ روابط بود و بعید نیست که دیدار دوم یا سوم متفاوت باشد.

در هر حال مشارکت ایران برجسته‌ترین شاخص جدید و مهمترین آن بود و علت آن ساده است چراکه عربستان که مورد حمایت آمریکاست در گذشته مانع از مشارکت ایران می‌شد و توانسته بود تا در دو کنفرانس ژنو 1 و 2 مانع از حضور ایران شود اما به نظر می‌رسد که این ممانعت عربستان در نشست‌های وین که «جایگزین» نشست‌های شکست خورده پیشین شده رنگ باخته و دیگر کسی به وی اهمیتی نمی‌دهد. علت آن کاهش قدرت عربستان به دلیل کاهش توان مالی‌ و پیوستن آن به جنگی بی‌نتیجه در یمن و افزایش قدرت ایران پس از توافق هسته‌ای و حضور نظامی روسیه در سوریه است.

دشوار است که روس‌ها و ایرانی‌ها دست از حمایت از بشار اسد طبق شروط و خواسته‌ عربستان، فرانسه و آمریکا بکشند. چراکه روسیه و ایران دو قدرت واقعی مبارز در سوریه هستند و دیگر از طریق هم‌پیمانانشان چون حزب‌الله وارد جنگ نیابتی نمی‌شوند و به همین دلیل پیش‌بینی می‌شود که سیاست مانور و خریدن زمان ادامه یابد تا شاید طرف دیگر خسته شود یا از شروط خود شانه خالی کند و امتیازهای کاملا مورد قبولی را ارائه دهد همانند آنچه که در مذاکرات هسته‌ای که هفت سال یا بیشتر طول کشید، رخ داد و ایرانی‌ها مهارت زیادی را در این زمینه نشان دادند.

نشست گسترده وین علاوه بر حضور گروه موسوم به «دوستان سوریه» شاهد حضور «دو دوست واقعی» که همان ایران و روسیه هستند، بود و این نشست روز جمعه در سطح وزرای خارجه برگزار شد و چه بسا جمعه بعد نیز نشستی برگزار شود اما در سطح پایین ‌تر باشد و توجه رسانه‌ای و پس از آن توجه سیاسی به صورت تدریجی کاهش یابد و این منظومه جدید کاملاً پنهان شود. همان‌طور که در مورد تمامی منظومه‌های دیگر رخ داده است و فهرست طول و درازی از این منظومه‌ها وجود دارد.

ایران از زبان وزیر خارجه خود گفت که تا ابد به حضور بشار اسد ملزم نخواهد بود و این حرفی درست است اما چه کسی این ابد را مشخص می‌کند و این ابد در کجا متوقف می‌شود؟ آیا بعد از یک یا پنج یا 10 سال؟ نبود نمایندگانی از نظام سوریه و مخالفان نشانگر عدم جدیت در این نشست‌هاست و در وهله دیگر به معنای تلاش برای به حاشیه راندن این طرف‌ها و صحبت کردن به نیابت از آنها از سوی دیگر است و این عقبگرد اساسی از برجسته‌ترین دستاوردهای دو نشست ژنو است. اما باور کردن هر یک از آنها دشوار است و اگر نیتی به دستیابی به توافق در این جمعه یا جمعه آتی وجود داشت ما یقیناً نمایندگانی را از دو طرف می‌دیدیم که برای تشکیل دولت مرحله انتقالی باید در این نشست‌ها حضور می‌یافتند و این مساله‌ای است که منطق می‌گوید.

ابرقدرت‌ها در حال حاضر در خاک سوریه با هم می‌جنگند و قدرت‌های منطقه‌ای در جبهه یک‌طرف یا طرف مقابل ایستاده‌اند و احتمالاً این درگیری و شاخ‌به‌شاخ شدن ادامه می‌یابد تا یکی از آنها شکست بخورد و پرچم سفید را به نشانه تسلیم شدن بالا ببرد. همان‌طور که در ویتنام، کوبا، افغانستان رخ داد گویی جنگ سرد و نزاع‌ها همچنان در ابتدای خود هستند، بنابراین حضور نظامی روسیه در سوریه بیشتر می‌شود و تصمیم باراک اوباما، رئیس‌جمهوری آمریکا برای اعزام 50 «مستشار نظامی» از نیروهای ویژه به سوریه آغازی برای حضور زمینی در این شن‌های ملتهب و متحرک است.

آیا سوریه شمالی و سوریه جنوبی را (همچون کره و ویتنام) یا سوریه شرقی و سوریه غربی را (همچون برلین) شاهد خواهیم بود؟ معمولاً برخوردها و نزاع‌های آمریکا و روسیه به این نتیجه منتهی می‌شود. ما پاسخی برای این امر نداریم و امیدوار هستیم که چنین تقسیمی رخ ندهد و اگر هم رخ داد در آن ریشه دوانده نشود چراکه توافقی برای حفظ تمامیت ارضی سوریه وجود دارد که روس‌ها و آمریکایی‌ها با هم این مساله را تکرار می‌کنند و امیدوار هستیم که این تعهد جدی باشد هرچند که ما تردیدهای بسیاری در این زمینه داریم چراکه ما متاسفانه در زمان تجزیه‌ و تقسیم‌ هستیم نه در زمان یکپارچه شدن و اتحاد.