"برجام" چگونه به اینجا رسید؟
صدای ایران؛ برجام، موضوعی نام آشنا که این روز ها بحث داغ محافل سیاسی شده است . بعد از تهیه سند برنامه جامع اقدام مشترک ایران و 5+1، کش و قوس ها برای بررسی برجام بالا گرفت و در نهایت بعد از کلی حرف و حدیث که آیا برجام نیاز به تصویب مجلس دارد یا خیر، سند برجام به مجلس ارجاع داده شد. نمایندگان مجلس برای بررسی برجام کمیسیونی تحت عنوان کمیسیون ویژه برجام تشکیل دادند که بعضی از اساس مخالف تشکیل آن بودند. کمیسیونی یک طرفه ای که تنها 2 نماینده از 15 نماینده آن موافق برجام بودند و 13 نماینده ی دیگر از مخالفان سرسخت برجام.
این که اصلا چرا کمیسیون ویژه برجام تشکیل شد جای تامل بسیار دارد. طبق قانون برجام اگر قرار باشد در مجلس بررسی شود باید در کمیسیون سیاست خارجی و امنیت ملی صورت میگرفت اما تخطی در این زمینه گمانه زنی ها در مورد غرض ورزی های سیاسی را در باب برجام از سوی طیف خاصی از مجلس قوت میبخشد.
شاید قریب به اتفاق اظهار نظر کنندگان مجلس در خصوص برجام تخصصی در زمینه حقوق و روایط بین الملل نداشته باشند. اما یکی از مواردی که میتواند به تصمیم گیری در مورد برجام به هر شخصیت بی طرفی کمک کند، بررسی سیر مذاکرات هسته ای و شخصیت و کارنامه ی موافقان و مخالفان آن است.
مذاکرات هسته ای در گذار تاریخ
دوران اصلاحات
مذاکرات هسته ای ایران از سال 82, در دولت اصلاحات و به سرپرستی حسن روحانی آغاز شد. تیم روحانی متشکل از ظریف، سیروس ناصری، محمد سعیدی، تخت روانچی و ... بود که اغلب دیپلمات هایی با سابقه بودند. مذاکرات در آن سال با سه کشور فرانسه، آلمان و انگلیس انجام میشد, معروف به E3 و در مقاطعی مسئول سیاست خارجه اتحادیه اروپا نیز حضور داشت، اما خبری از آمریکا، تحریم بی سابقه، فشار و زیاده خواهی های او نبود. استراتژی تیم روحانی مبتنی بر نظریه گفت و گوی تمدن ها که در سال 77 برای اولین بار توسط رییس دولت اصلاحات در صحن سازمان ملل بیان شد که در مقابل نظریه جنگ تمدن های ساموئل هانتینگتن بود قرار داشت.
در 24 آبان سال 83، آخرین دور از مذاکرات هسته ای دوران اصلاحات, ایران بازرسی از تاسیسات هسته و اجرای داوطلبانه ی معاهده منع گسارش سلاح های هسته و توقف فعالیت های هسته نه به عنوان یک تعهد الزام آور قانونی که منعی داشته باشد بلکه به صورت داوطلبانه را قبول میکند در عوض طرف های غربی متعهد میشوند تا مانع از ارجاع پرونده ی ایران به شوای امنیت گردد و در این راستا حق وتو به ایران اعطا میشود همچنین تعهد کردند که از عضویت ایران در سازمان تجارت جهانی حمایت کنند که مرحله اول آن نیز تا سال 84 صورت پذیرفت.
دولت احمدی نژاد
سال 84 نقطه ی عطفی در تاریخ ایران بعد از انقلاب محسوب میشود. محمود احمدی نژاد شهردار تهران با حرف و حدیث های فراوان رییس جمهور ایران شد. رییس دولت نهم در اولین اقدام خود توافق نامه های سعد آباد و پاریس را نقض کرده و غنی سازی را از سر میگیرد. احمدی نژاد برخلاف دولت قبلی که تنش زدایی و مذاکره مبنتی بر گفت و گوی تمدن ها و اعتماد سازی را در دستور کار خود داشت، استراتژی تهاجمی و جنگ طلبانه ای در پیش گرفت. روشی که چهره ی ایران در دنیا را خدشه دار و به تئوری ایران هراسی اسرائیل کمک فراوان کرد. دنیا که پیش از این به درستی ایران را کشوری صلح طلب تصور میکرد حال آن را کشوری به دنبال صلاح هسته ای می گمارد. در این دوران بعضا از الفاظی استفاده میشد که نمیدانستند معنی آن در جامعه ی بین المللی چیست، نمیدانستند وقتی میگویند ایران هسته ای در دنیا این جمله به معنی ایران دارای صلاح معنی میدهد.
مذاکرات با رهبری علی لاریجانی
اولین مسئول تیم مذاکره کننده در دولت نهم علی لاریجانی انتخاب میشود. سید علی حسینی تاش، محمد مهدی آخوند زاده، محمد جعفری، سید عباس عراقچی، کاظم غریب آبادی، محمد سعیدی وجواد وعیدی علی لاریجانی را در دور جدید مذاکرات همراهی می کنند. علی لاریجانی که اعتقادی به غرب و روش روحانی نداشت برای حل مسئله ی هسته ای ایران دست به دامان شرق میشود و سعی دارد تا به صورت حقوقی این مناقشه حل کند. تمسک جویی به شرق از جانب لاریجانی و تخطی از چارچوب قوانین بین المللی از جانب احمدی نژاد چیزی جز افزایش تنش ها بین ایران با آژانس و غرب را در پی نداشت و نتیجه آن تصویب 3 قطع نامه علیه ایران در شورای امنیت سازمان ملل شد.
اما لاریجانی همفکر احمدی نژاد نبود و هرچند روش او در مذاکرات جواب نداد ولی معتدل تر از رییس دولت بود. اختلاف سلیقه های موجود بین لاریجانی و احمدی نژاد در نهایت موجب به برکناری او و جایگزینی جلیلی شد. کسی که مانند احمدی نژاد اعتقادات خاص خود را داشت.
مذاکرات با رهبری سعید جلیلی
رابرت جی، یکی از مذاکره کنندگان ارشد آمریکایی درباره ی سعید جلیلی به نکته عجیبی اشاره میکند و میگوید : جلیلی در آن مذاکرات، از تاریخ اسلام و ایران برایمان می گفت و ما در بسیاری از ساعاتی که به سخنرانی های اقای جلیلی گوش می دادیم، بسیار در مورد تاریخ ایران و گله های ایران یاد گرفتیم. متاسفانه پیشرفت های کمی در مذاکرات آن دوره ایجاد شد.
آن چیز که پیداست سرپرست تیم مذاکره کننده ایرانی روشی کاملا متفاوت از منظر دیپلماسی در پیش گرفت، دیپلماتی با روشی متفاوت از شیوه های مرسوم دیپلماتیک که دست آورد های چندانی برای ایران نداشت.
تیم جلیلی متشکل از علی‌اصغر سلطانیه، محمدهادی زاهدی وفا، مهدی صفری، سید عباس عراقچی، مهدی محمدی، محمد جمشیدی وعلی باقری بود.
مذاکرات سعید جلیلی 69 ماه طول کشید، در دوران او اختلافات بین ایران و 5+1 بیشتر شد, روش تهاجمی جلیلی که ناصواب تر لاریجانی بود عواقب بدتری هم داشت. در این مقطع زمانی بود که تحریم های بی سابقه ی یک جانبه و چند جانبه از جانب آمریکا و اتحادیه ی اروپا علیه ایران اعمال شد اما علاوه بر این ها 3 قطع نامه ی دیگر نیز بر علیه ایران در شورای امنیت به تصویب رسید.
طبق اسناد مذاکرات ایران با 5+1 که در آن دوره صورت گرفت، تیم جلیلی بازرسی های بی سابقه و محدودیت های فعالیت هسته ای را قبول کرده بودند اما خبری از تغییر در تحریم های ظالمانه نبود هرچند او مدعی شده در آلماتی غربی ها قبول کردند تا تحریم ها را بردارند اما در واقعیت چیز دیگری بود.
8 سال مدیریت دولت نهم و دهم چه خوب و چه بد گذشت، سال 92 سعید جلیلی با نامه ی اعمال خود در پرونده هسته ای کاندیدای انتخابات ریاست جمهوری شد ولی مردم با رای ندادن به او خواستند بگویند که از عملکرد روحانی در این زمینه رضایت بیشتری دارند.
دولت تدبیر و امید
روحانی با وعده وعید های اقتصادی رییس جمهور شد, وعده هایی که کارشناسان تحقق آنها را در گرو لغو تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران می‌دانستند که آن نیز به شرط به ثمر نشستن مذاکرات هسته‌ای ایران با غرب بود. ظریف مسئول تیم مذاکره کننده شد و دو مذاکره کننده ی دولت کار را در دست گرفتند. اما سال 92 با 82 تفاوت بسیار فراوانی داشت, دیگر خبری از E3 نبود و ظریف باید با 6 کشور چانه میزد و بدتر از آن آمریکا هم با زیاده خواهی های فراوان وارد بازی شده بود, دست ایران برای چانه زنی به دلیل وجود تحریم های بی سابقه که عملکرد بد 8 سال گذشته نقش بسزایی در آن داشت بسته تر از قبل بود و ایران مشکلات اقتصادی فراوانی داشت, مشکلاتی که در سال 82 گریبان گیر ایران نبود.
استراتژی تیم ایرانی و دولت یازدهم مبتنی بر تنش زدایی و تعامل سازنده قرار گرفت تا تحریم های ظالمانه علیه ایران رفع و چهره ی خدشه دار شده ی ایران در جامعه ی بین المللی باز سازی شود. اگر روند مذاکرات ایران را روی یک بردار ریاضی به تصویر بکشیم به خوبی میتوان نشان داد که اگر ایران در سال 82 در نقطه ی صفر قرار داشت در سال 83 به نقطه ی +20 رسید اما از سال 84 تا 92 مذاکرات به گونه ای رقم خورد که ایران به نقطه ی -100 رسید. ظریف که در سال 82 فقط برای به رسمیت شناختن حقوق هسته ای ایران چانه میزد حال علاوه بر آن باید هم قطع نامه های شورای امنیت را لغو کند هم تحریم ها را بردارد و همچنین چهره ی خدشه دار شده ی ایران را بازسازی کند, کاری بس دشوار اما ممکن.
مذاکرات با رهبری ظریف
مذاکرات ژنو 6
در وین, چند ماه بیشتر از مذاکرات ظریف نگذشته بود که در یک ماراتن اولین چراغ سبز توافق روشن شد و در 23 آذر 92 دو طرف به توافق اولیه رسیدند و رهبری از ظریف و تیم اش قدردانی کردند.
در ادامه مذاکرات, 13 فروردین 94, دولت تدبیر و امید برجام را به مردم ایران عیدی داد. سرانجام پس از 22 ماه مذاکره محمد جواد ظریف به همراه تیم مذاکره کننده ایرانی پس از ۱۷ روز مذاکره فشرده, سه‌شنبه ۱۴ ژوئیه (۲۳ تیرماه) در وین پایتخت اتریش موفق به دستیابی به یک توافق جامع و نهایی با گروه 5+1، بر سر آینده برنامه هسته‌ای ایران شدند. فدریکا موگرینی, مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران در یک نشست رسمی در مقابل رسانه‌ها در وین با خواندن بیانیه ای به زبان انگلیسی و فارسی اعلام کردند که توافق نهایی در برنامه هسته‌ای ایران به دست آمده است.
این توافق پایانی بر ۱۲ سال مذاکرات ایران با قدرت‌های جهانی بر سر مسئله هسته‌ای است. مذاکراتی که با مسئولیت حسن روحانی در مهر ماه ۱۳۸۲ آغاز و در تیر ماه ۱۳۹۴ با مسئولیت محمدجواد ظریف و در دولت روحانی با توافق جامع به پایان می رسد.
*در توافق جامع اتمی که مبنای آن بر اساس توافق موقت ژنو است: زیرساخت هسته ای ایران حفظ خواهد شد. هیچ سانتریفیوژی از بین نخواهد رفت و سانتریفیوژهای کلیدی و کار بر سانتریفویژهای پیشرفته ادامه می‌یابد راکتور آب سنگین اراک زیر نظر شرکت های چینی بازطراحی خواهد شد و خواهد ماند تحریم ها علیه صادرات و واردات مواد هسته ای که بعضاً از سال ۱۳۵۹ در جریان بود تعلیق میشود تحریم ها در حوزه های بانکی، مالی، نفتی، گازی، پتروشیمی، تجاری، بیمه و حمل و نقل که توسط اتحادیه اروپا و آمریکا وضع شده در ابتدای اجرای توافق به طور یک جا تعلیق میشوند تحریم تسلیحاتی ایران پس از ۵ سال لغو خواهد شد به نحوی که امکان واردات یا صادرات اقلام دفاعی به صورت موردی فراهم خواهد شد. ممنوعیت خرید اقلام حساس با کاربرد دو منظوره تعلیق و تأمین نیازهای ایران از طریق کمیسیون مشترک ایران و ۱+۵ تسهیل خواهد شد تحریم تحصیل دانشجویان ایرانی در رشته های مرتبط با انرژی هسته‌ای به طور کامل تعلیق خواهد شد برای اولین بار پس از سه دهه تحریم ممنوعیت خرید هواپیمای مسافربری تعلیق و امکان بازسازی ناوگان هوایی ایران و ارتقای ایمنی پروازها فراهم خواهد شد ده‌ها میلیارد دلار از درآمد های ایران که مسدود شده بود، آزاد خواهد شد بانک مرکزی، کشتیرانی، شرکت ملی نفت ایران، شرکت ملی نفتکش و شرکت های تابعه از شمول تحریم ها خارج میشوند.
در این جا هرچند کار برای 5+1 تمام شده بود اما آغازی دیگر برای تیم هسته ای ایران بود. بعد از برنامه جامع اقدام مشترک که ظریف آن را برجام نام نهاد، مخالفان دولت که 8 سال حامی دولت های نهم و دهم بودند، اعتراضات گسترده تر خود را شروع کردند. مخالفان برجام را سند ذلت مردم نام نهادند و از رهبری نظام جلو افتاده و از زبان ایشان ظریف را خائن خطاب کردند، صالحی را تهدید به مرگ کردند و به ظریف گفتند دست تو را خواهیم شکست.
پسا برجام و دلواپس ها
از بررسی تحرکات آنها، از تشکیل کمسیون ویژه برای غربال گری تا دعوت از سعید جلیلی برای حضور در این کمسیون و پاسخگویی در حالی که در 6 سال مسئولیتش یک بار برای پاسخگویی به مجلس نرفت، به راحتی میتوان نتیجه گرفت که آنها قصد و غرضی در این امر دارند و با فرافکنی و فرار رو به جلو سعی میکنند تا از زیر بار مسئولیت های به بار آمده در دوران تصدی گریشان شانه خالی کنند.
اما سوالی که اینجا پیش می آید این است؛ آیا حق با این نمایندگان محترم است که 8 سال علاوه بر سکوت در برابر دست آورد های جلیلی و رییس 2 دولت قبلی از آن حمایت نیز میکنند یا با تیم ظریف که علاوه بر رفع مصائب به بار آمده توانست کاری کند که هم حق غنی سازی ایران را به رسمیت بشناسند و هم ایران به عنوان یک کشور صلح طلب در دنیا شناخته شود؟
*این قسمت از متن عینا از اظهارات طرف های غربی و اسناد موجود کپی برداری شده.
این که اصلا چرا کمیسیون ویژه برجام تشکیل شد جای تامل بسیار دارد. طبق قانون برجام اگر قرار باشد در مجلس بررسی شود باید در کمیسیون سیاست خارجی و امنیت ملی صورت میگرفت اما تخطی در این زمینه گمانه زنی ها در مورد غرض ورزی های سیاسی را در باب برجام از سوی طیف خاصی از مجلس قوت میبخشد.
شاید قریب به اتفاق اظهار نظر کنندگان مجلس در خصوص برجام تخصصی در زمینه حقوق و روایط بین الملل نداشته باشند. اما یکی از مواردی که میتواند به تصمیم گیری در مورد برجام به هر شخصیت بی طرفی کمک کند، بررسی سیر مذاکرات هسته ای و شخصیت و کارنامه ی موافقان و مخالفان آن است.
مذاکرات هسته ای در گذار تاریخ
دوران اصلاحات
مذاکرات هسته ای ایران از سال 82, در دولت اصلاحات و به سرپرستی حسن روحانی آغاز شد. تیم روحانی متشکل از ظریف، سیروس ناصری، محمد سعیدی، تخت روانچی و ... بود که اغلب دیپلمات هایی با سابقه بودند. مذاکرات در آن سال با سه کشور فرانسه، آلمان و انگلیس انجام میشد, معروف به E3 و در مقاطعی مسئول سیاست خارجه اتحادیه اروپا نیز حضور داشت، اما خبری از آمریکا، تحریم بی سابقه، فشار و زیاده خواهی های او نبود. استراتژی تیم روحانی مبتنی بر نظریه گفت و گوی تمدن ها که در سال 77 برای اولین بار توسط رییس دولت اصلاحات در صحن سازمان ملل بیان شد که در مقابل نظریه جنگ تمدن های ساموئل هانتینگتن بود قرار داشت.
در 24 آبان سال 83، آخرین دور از مذاکرات هسته ای دوران اصلاحات, ایران بازرسی از تاسیسات هسته و اجرای داوطلبانه ی معاهده منع گسارش سلاح های هسته و توقف فعالیت های هسته نه به عنوان یک تعهد الزام آور قانونی که منعی داشته باشد بلکه به صورت داوطلبانه را قبول میکند در عوض طرف های غربی متعهد میشوند تا مانع از ارجاع پرونده ی ایران به شوای امنیت گردد و در این راستا حق وتو به ایران اعطا میشود همچنین تعهد کردند که از عضویت ایران در سازمان تجارت جهانی حمایت کنند که مرحله اول آن نیز تا سال 84 صورت پذیرفت.
دولت احمدی نژاد
سال 84 نقطه ی عطفی در تاریخ ایران بعد از انقلاب محسوب میشود. محمود احمدی نژاد شهردار تهران با حرف و حدیث های فراوان رییس جمهور ایران شد. رییس دولت نهم در اولین اقدام خود توافق نامه های سعد آباد و پاریس را نقض کرده و غنی سازی را از سر میگیرد. احمدی نژاد برخلاف دولت قبلی که تنش زدایی و مذاکره مبنتی بر گفت و گوی تمدن ها و اعتماد سازی را در دستور کار خود داشت، استراتژی تهاجمی و جنگ طلبانه ای در پیش گرفت. روشی که چهره ی ایران در دنیا را خدشه دار و به تئوری ایران هراسی اسرائیل کمک فراوان کرد. دنیا که پیش از این به درستی ایران را کشوری صلح طلب تصور میکرد حال آن را کشوری به دنبال صلاح هسته ای می گمارد. در این دوران بعضا از الفاظی استفاده میشد که نمیدانستند معنی آن در جامعه ی بین المللی چیست، نمیدانستند وقتی میگویند ایران هسته ای در دنیا این جمله به معنی ایران دارای صلاح معنی میدهد.
مذاکرات با رهبری علی لاریجانی
اولین مسئول تیم مذاکره کننده در دولت نهم علی لاریجانی انتخاب میشود. سید علی حسینی تاش، محمد مهدی آخوند زاده، محمد جعفری، سید عباس عراقچی، کاظم غریب آبادی، محمد سعیدی وجواد وعیدی علی لاریجانی را در دور جدید مذاکرات همراهی می کنند. علی لاریجانی که اعتقادی به غرب و روش روحانی نداشت برای حل مسئله ی هسته ای ایران دست به دامان شرق میشود و سعی دارد تا به صورت حقوقی این مناقشه حل کند. تمسک جویی به شرق از جانب لاریجانی و تخطی از چارچوب قوانین بین المللی از جانب احمدی نژاد چیزی جز افزایش تنش ها بین ایران با آژانس و غرب را در پی نداشت و نتیجه آن تصویب 3 قطع نامه علیه ایران در شورای امنیت سازمان ملل شد.
اما لاریجانی همفکر احمدی نژاد نبود و هرچند روش او در مذاکرات جواب نداد ولی معتدل تر از رییس دولت بود. اختلاف سلیقه های موجود بین لاریجانی و احمدی نژاد در نهایت موجب به برکناری او و جایگزینی جلیلی شد. کسی که مانند احمدی نژاد اعتقادات خاص خود را داشت.
مذاکرات با رهبری سعید جلیلی
رابرت جی، یکی از مذاکره کنندگان ارشد آمریکایی درباره ی سعید جلیلی به نکته عجیبی اشاره میکند و میگوید : جلیلی در آن مذاکرات، از تاریخ اسلام و ایران برایمان می گفت و ما در بسیاری از ساعاتی که به سخنرانی های اقای جلیلی گوش می دادیم، بسیار در مورد تاریخ ایران و گله های ایران یاد گرفتیم. متاسفانه پیشرفت های کمی در مذاکرات آن دوره ایجاد شد.
آن چیز که پیداست سرپرست تیم مذاکره کننده ایرانی روشی کاملا متفاوت از منظر دیپلماسی در پیش گرفت، دیپلماتی با روشی متفاوت از شیوه های مرسوم دیپلماتیک که دست آورد های چندانی برای ایران نداشت.
تیم جلیلی متشکل از علی‌اصغر سلطانیه، محمدهادی زاهدی وفا، مهدی صفری، سید عباس عراقچی، مهدی محمدی، محمد جمشیدی وعلی باقری بود.
مذاکرات سعید جلیلی 69 ماه طول کشید، در دوران او اختلافات بین ایران و 5+1 بیشتر شد, روش تهاجمی جلیلی که ناصواب تر لاریجانی بود عواقب بدتری هم داشت. در این مقطع زمانی بود که تحریم های بی سابقه ی یک جانبه و چند جانبه از جانب آمریکا و اتحادیه ی اروپا علیه ایران اعمال شد اما علاوه بر این ها 3 قطع نامه ی دیگر نیز بر علیه ایران در شورای امنیت به تصویب رسید.
طبق اسناد مذاکرات ایران با 5+1 که در آن دوره صورت گرفت، تیم جلیلی بازرسی های بی سابقه و محدودیت های فعالیت هسته ای را قبول کرده بودند اما خبری از تغییر در تحریم های ظالمانه نبود هرچند او مدعی شده در آلماتی غربی ها قبول کردند تا تحریم ها را بردارند اما در واقعیت چیز دیگری بود.
8 سال مدیریت دولت نهم و دهم چه خوب و چه بد گذشت، سال 92 سعید جلیلی با نامه ی اعمال خود در پرونده هسته ای کاندیدای انتخابات ریاست جمهوری شد ولی مردم با رای ندادن به او خواستند بگویند که از عملکرد روحانی در این زمینه رضایت بیشتری دارند.
دولت تدبیر و امید
روحانی با وعده وعید های اقتصادی رییس جمهور شد, وعده هایی که کارشناسان تحقق آنها را در گرو لغو تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران می‌دانستند که آن نیز به شرط به ثمر نشستن مذاکرات هسته‌ای ایران با غرب بود. ظریف مسئول تیم مذاکره کننده شد و دو مذاکره کننده ی دولت کار را در دست گرفتند. اما سال 92 با 82 تفاوت بسیار فراوانی داشت, دیگر خبری از E3 نبود و ظریف باید با 6 کشور چانه میزد و بدتر از آن آمریکا هم با زیاده خواهی های فراوان وارد بازی شده بود, دست ایران برای چانه زنی به دلیل وجود تحریم های بی سابقه که عملکرد بد 8 سال گذشته نقش بسزایی در آن داشت بسته تر از قبل بود و ایران مشکلات اقتصادی فراوانی داشت, مشکلاتی که در سال 82 گریبان گیر ایران نبود.
استراتژی تیم ایرانی و دولت یازدهم مبتنی بر تنش زدایی و تعامل سازنده قرار گرفت تا تحریم های ظالمانه علیه ایران رفع و چهره ی خدشه دار شده ی ایران در جامعه ی بین المللی باز سازی شود. اگر روند مذاکرات ایران را روی یک بردار ریاضی به تصویر بکشیم به خوبی میتوان نشان داد که اگر ایران در سال 82 در نقطه ی صفر قرار داشت در سال 83 به نقطه ی +20 رسید اما از سال 84 تا 92 مذاکرات به گونه ای رقم خورد که ایران به نقطه ی -100 رسید. ظریف که در سال 82 فقط برای به رسمیت شناختن حقوق هسته ای ایران چانه میزد حال علاوه بر آن باید هم قطع نامه های شورای امنیت را لغو کند هم تحریم ها را بردارد و همچنین چهره ی خدشه دار شده ی ایران را بازسازی کند, کاری بس دشوار اما ممکن.
مذاکرات با رهبری ظریف
مذاکرات ژنو 6
در وین, چند ماه بیشتر از مذاکرات ظریف نگذشته بود که در یک ماراتن اولین چراغ سبز توافق روشن شد و در 23 آذر 92 دو طرف به توافق اولیه رسیدند و رهبری از ظریف و تیم اش قدردانی کردند.
در ادامه مذاکرات, 13 فروردین 94, دولت تدبیر و امید برجام را به مردم ایران عیدی داد. سرانجام پس از 22 ماه مذاکره محمد جواد ظریف به همراه تیم مذاکره کننده ایرانی پس از ۱۷ روز مذاکره فشرده, سه‌شنبه ۱۴ ژوئیه (۲۳ تیرماه) در وین پایتخت اتریش موفق به دستیابی به یک توافق جامع و نهایی با گروه 5+1، بر سر آینده برنامه هسته‌ای ایران شدند. فدریکا موگرینی, مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران در یک نشست رسمی در مقابل رسانه‌ها در وین با خواندن بیانیه ای به زبان انگلیسی و فارسی اعلام کردند که توافق نهایی در برنامه هسته‌ای ایران به دست آمده است.
این توافق پایانی بر ۱۲ سال مذاکرات ایران با قدرت‌های جهانی بر سر مسئله هسته‌ای است. مذاکراتی که با مسئولیت حسن روحانی در مهر ماه ۱۳۸۲ آغاز و در تیر ماه ۱۳۹۴ با مسئولیت محمدجواد ظریف و در دولت روحانی با توافق جامع به پایان می رسد.
*در توافق جامع اتمی که مبنای آن بر اساس توافق موقت ژنو است: زیرساخت هسته ای ایران حفظ خواهد شد. هیچ سانتریفیوژی از بین نخواهد رفت و سانتریفیوژهای کلیدی و کار بر سانتریفویژهای پیشرفته ادامه می‌یابد راکتور آب سنگین اراک زیر نظر شرکت های چینی بازطراحی خواهد شد و خواهد ماند تحریم ها علیه صادرات و واردات مواد هسته ای که بعضاً از سال ۱۳۵۹ در جریان بود تعلیق میشود تحریم ها در حوزه های بانکی، مالی، نفتی، گازی، پتروشیمی، تجاری، بیمه و حمل و نقل که توسط اتحادیه اروپا و آمریکا وضع شده در ابتدای اجرای توافق به طور یک جا تعلیق میشوند تحریم تسلیحاتی ایران پس از ۵ سال لغو خواهد شد به نحوی که امکان واردات یا صادرات اقلام دفاعی به صورت موردی فراهم خواهد شد. ممنوعیت خرید اقلام حساس با کاربرد دو منظوره تعلیق و تأمین نیازهای ایران از طریق کمیسیون مشترک ایران و ۱+۵ تسهیل خواهد شد تحریم تحصیل دانشجویان ایرانی در رشته های مرتبط با انرژی هسته‌ای به طور کامل تعلیق خواهد شد برای اولین بار پس از سه دهه تحریم ممنوعیت خرید هواپیمای مسافربری تعلیق و امکان بازسازی ناوگان هوایی ایران و ارتقای ایمنی پروازها فراهم خواهد شد ده‌ها میلیارد دلار از درآمد های ایران که مسدود شده بود، آزاد خواهد شد بانک مرکزی، کشتیرانی، شرکت ملی نفت ایران، شرکت ملی نفتکش و شرکت های تابعه از شمول تحریم ها خارج میشوند.
در این جا هرچند کار برای 5+1 تمام شده بود اما آغازی دیگر برای تیم هسته ای ایران بود. بعد از برنامه جامع اقدام مشترک که ظریف آن را برجام نام نهاد، مخالفان دولت که 8 سال حامی دولت های نهم و دهم بودند، اعتراضات گسترده تر خود را شروع کردند. مخالفان برجام را سند ذلت مردم نام نهادند و از رهبری نظام جلو افتاده و از زبان ایشان ظریف را خائن خطاب کردند، صالحی را تهدید به مرگ کردند و به ظریف گفتند دست تو را خواهیم شکست.
پسا برجام و دلواپس ها
از بررسی تحرکات آنها، از تشکیل کمسیون ویژه برای غربال گری تا دعوت از سعید جلیلی برای حضور در این کمسیون و پاسخگویی در حالی که در 6 سال مسئولیتش یک بار برای پاسخگویی به مجلس نرفت، به راحتی میتوان نتیجه گرفت که آنها قصد و غرضی در این امر دارند و با فرافکنی و فرار رو به جلو سعی میکنند تا از زیر بار مسئولیت های به بار آمده در دوران تصدی گریشان شانه خالی کنند.
اما سوالی که اینجا پیش می آید این است؛ آیا حق با این نمایندگان محترم است که 8 سال علاوه بر سکوت در برابر دست آورد های جلیلی و رییس 2 دولت قبلی از آن حمایت نیز میکنند یا با تیم ظریف که علاوه بر رفع مصائب به بار آمده توانست کاری کند که هم حق غنی سازی ایران را به رسمیت بشناسند و هم ایران به عنوان یک کشور صلح طلب در دنیا شناخته شود؟
*این قسمت از متن عینا از اظهارات طرف های غربی و اسناد موجود کپی برداری شده.
خبرهای مرتبط
گزارش خطا
آخرین اخبار