آنچه سینمای ایران از قیام امام حسین(ع) روایت کرد

نزدیک به سه دهه و اندی از عُمر سینمای ایرانِ بعد از انقلاب می گذرد و همچنان تلاش ها برای ساخت آثاری در راستای واقعه عاشورا ادامه دارد، اما آیا سینما توانسته دین خود را به عاشورا ادا کند؟

به گزارش ایرنا، زمانی که برادران لومیر در سال 1895 فیلم هایشان را در گراند کافه پاریس نمایش دادند، شاید خودشان هم تصور نمی کردند فیلم تا این حد با زندگی مردم تنیده شود. گرچه ثبت تصویر متحرک در آغاز جنبه علمی و تفریحی داشت اما این هنر با سرعتی شگرف جای خود را در همه عرصه های زندگی باز کرد. 

حال سینما، این هنر جوان نسبت به تئاتر، موسیقی و... تبدیل به یکی از مهمترین ابزار برای ثبت و بازسازی وقایع تاریخی شده است. با مرور اجمالی بر هنر هفتم و سهمش از آثاری که درباره ماه محرم و شهادت امام حسین(ع) و یارانش ساخته شده خیلی به آمار قابل توجه و زیادی نخواهیم رسید و به طور کلی می توان به سه فیلم شاخص به نام های «سفیر» ساخته فریبرز صالح، «روز واقعه» به کارگردانی شهرام اسدی و «رستاخیز» به کارگردانی احمدرضا درویش اشاره کرد.

فیلم سینمایی «عصر روز دهم» ساخته مجتبی راعی را نیز باید به این لیست اضافه کرد که تقریباً تنها فیلم ایرانی ست که در لوکیشن کربلا تولید شده و مهمترین ویژگی آن وجود تصاویری از مراسم عزاداری تاسوعا و عاشورای حسینی در عراق و کربلا است.

سفیر فیلمی به کارگردانی فریبرز صالح که در نخستین سال های پیروزی انقلاب با بازی هنرمندانی چون فرامرز قریبیان، عزت الله مقبلی و... ساخته شد.

سفیر روایت قیس ابن مسهر است که به عنوان نماینده امام نامه ای را برای سلیمان خزاعی به طرف کوفه می برد اما در راه به دست راهداران ابن زیاد، والی کوفه، دستگیر و به زندان افکنده می شود. 

قیس پیش از دستگیری نامه را از بین می برد و در زندان زندانیان را بر ضد زندانبان ها می شوراند. حسین ابن نمیر، فرمانده راهداران، قیس را به زندان ابن زیاد در کوفه، منتقل می کند. ابن زیاد به پیشنهاد مشاورش، خالد، از قیس می خواهد که در مسجد سخنرانی کند و به دروغ به مردم بگوید که امام قصد بیعت با یزید را دارد. قیس می پذیرد اما در روز موعود علیه یزید سخنرانی می کند. ابن زیاد، که به خشم آمده، او را از فراز ارک به زیر می اندازد.

تقریبا مشهورترین فیلم درباره قیام عاشوراست و کمتر کسی را می توان یافت که این فیلم را ندیده باشد. فیلمی به کارگردانی شهرام اسدی و بر اساس نوشته بهرام بیضایی که تولید آن به سال 1373 بازمی گردد. 

روز واقعه روایتگر زندگی عبدالله، جوانی نصرانی که تازه اسلام آورده، است. او در جریان عروسی خود با راحله دختر زید ندایی می شنود که او را به یاری فرا می خواند. عبدالله به دنبال این ندا بیابان به بیابان و واحه به واحه تا کربلا می تازد و سرانجام به کربلا می رسد که عصر روز عاشورا است زمانی که حقیقت را در زنجیر....پاره پاره بر خاک... حقیقت را بر سر نیزه می بیند. 

دراین فیلم هنرمندانی چون علیرضا شجاع نوری، لادن مستوفی، محمدعلی کشاورز، جمشید مشایخی و زنده یادان مهدی فتحی، و حسین پناهی به ایفای نقش پرداخته اند.

پروژه ای که با درگذشت رسول ملاقلی پور در سال 85 ناتمام ماند و مجتبی راعی به عنوان کارگردان جایگزین سال 87 آن را جلوی دوربین برد. 

داستان فیلم درباره خانم دکتری است که به عراق سفر می کند تا خواهرش را ـ که در زمان جنگ ایران و عراق به دست یک عراقی به نام محسن محمود افتاده ـ پیدا کند. الزام این جستجو به حال مادر او باز می گردد که روبه مرگ است و می خواهد دختر گم کرده اش را ببیند و حالا که صدام سقوط کرده بهترین زمان برای شروع این جستجوست. او مرد عراقی و خواهرش را می یابد، اما مرد اجازه نمی دهد خانم دکتر، دختر را با خود ببرد و همه چیز را منکر می شود...

هانیه توسلی، آفرین عبیسی، احمد مهران فر و سلیمه رنگزن از بازیگران عصر روز دهم هستند. 

رستاخیز را بدون شک باید تنها فیلمی دانست که مستقیم به تمام واقعه عاشورا از زوایای مختلف می پردازد و به نوعی می توان این فیلم را جایگزین تمام نداشته هایمان در حوزه قیام امام حسین(ع) دانست.

البته این فیلم رکورددار کوتاه ترین اکران فیلم در سینما ایران را نیز به خود اختصاص داده است و با یک روز نمایش در سینما هنوز د رانتظار اکران عمومی است.

رستاخیز روز 24 تیر ماه با تمام مخالف های برخی علما به اکران عمومی آن روی پرده نقره ای را به خود دیدی اما در همان روز سازمان سینمایی با انتشار اطلاعیه ای اعلام کرد؛ نظر به رعایت جایگاه و شان مراجع عظام تقلید و عالمان شاخص دینی یادآوری می کنیم که اکران فیلم رستاخیز تا تامین نظر برخی از مراجع بزرگوار تقلید به تعویق می افتد.

رستاخیز فیلمی با موضوع عاشورا توسط بخش خصوصی تولید و در سی و دومین جشنواره فیلم فجر موفق به دریافت 9 سیمرغ بلورین و کسب جایزه بیرق طلایی (ویژه مصطفی عقاد) شده است.

آرش آصفی، حسن پورشیرازی، فرهاد قائمیان، پوریا پورسرخ، بابک حمیدیان، بهادر زمانی، یاور احمدی فر، بهنام تشکر، انوشیروان ارجمند و … و هفت بازیگر از کشورهای عربی در فیلم رستاخیز ایفای نقش کرده اند.

در خلاصه داستان فیلم آمده است؛ پس از مرگ معاویه، یزید به عنوانِ خلیفه مسلمین بر خلافت تکیه می زند و به والیِ مدینه نامه می نویسد که از حسین(ع) بیعت بگیرد.

در فیلم «دست های خالی» به کارگردانی ابوالقاسم طالبی نیز باورهای حسینی به عنوان یک عامل متحول کننده به تصویر کشیده می شود. 

در یکی از فصل های فیلم «سلطان» ساخته مسعود کیمیایی نیز قهرمان داستان در زنجیرزنی اربعین حضور دارد و این صحنه یکی از تصاویر ماندگار سینمایی ایران به حساب می آید. 

«شب دهم» به کارگردانی جمال شورجه نیز نگاهی به عزاداری ماه محرم دارد که داستان آن درباره عزیز سحرخیز است که در شب دهم ماه محرم پس از درگیری خیابانی عزاداران با ماموران ارتش، که برای حمایت از چند امریکایی مست به خیابان آمده اند، از مهلکه می گریزد و همسرش را تنها رها می کند.