ضرورت‌هاي اجراي برجام
با گذشتن توافق هسته‌اي از سد کنگره آمریکا و مجلس ایران، راه برای اجرائی‌شدن «برنامه جامع اقدام مشترک» یا همان (برجام) باز شده است. طبق توافقات انجام شده و اظهارات تازه رهبران آمریکا و اروپایی، «فدریکا موگرینی»، کمیسر سياست خارجی اتحادیه اروپا و «باراک اوباما»، رئیس‌جمهوری آمریکا روز یکشنبه، ١٨ اکتبر روند اجرای حقوقی این توافق را با تعلیق تحریم‌های انجام‌شده علیه تهران به صورت رسمی اعلام کردند.
این اولین مرحله از یک پروسه حقوقی و اجرائی است که فعلا تنها گام اول آن برداشته شده است و در آینده، به‌ویژه پس از گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که احتمالا بین سه تا شش ماه طول می‌کشد، درباره حسن اجرای تعهدات محدودکننده تهران، فاز دوم این توافق رقم خواهد خورد. زمانی که آژانس گزارش رسمی خود را در تأیید وظایف و تعهدات انجام‌شده ایران اعلام کند، شورای امنیت سازمان ملل متحد با تصویب یک قطع‌نامه الزام‌آور ضمن صحه‌گذاشتن بر این توافق به صورت اتوماتیک پرونده هسته‌ای ایران را از زیر بند هفتم منشور سازمان ملل متحد خارج می‌کند و به صورت رسمی قطع‌نامه‌های پیشین این شورا برای تنبیه و تحریم ایران، درباره این پرونده را ملغی خواهد کرد. این مرحله شاید مهم‌ترین فاز از این روند حقوقی تلقی شود، چراکه به تمام ابهامات درباره فعالیت‌های هسته‌اي تهران و تفسیرهای چندپهلوی بازیگران بین‌المللی درگیر در این پرونده پایان می‌دهد و به صورت اساسی راه را برای اجرائی‌کردن توافق انجام‌شده خواهد گشود.
با توجه به اراده مصمم طرفین توافق و تصمیم نهایی مسئولان نظام جمهوری اسلامی برای پذیرش این توافق طبق مفاد اسناد برجام، هرچند در مراحل اجرائی توافق معمولا اختلاف‌نظرهایی بروز خواهد کرد، اما به نظر نمی‌رسد هیچ نیروی بازدارنده و اخلال‌کننده‌اي بتواند این روند را با شکست روبه‌رو کند. به همین دلیل، برای نظام و دولت «حسن روحانی» هم‌اینک که هرگونه سد قانونی در پذیرش برجام از خان مجلس گذشته است، دقت عمل و حساسیت ویژه در ماه‌های آتی برای اجرای تعهدات با آژانس اهمیت بالایی خواهد داشت. به همان نسبت که در مرحله قبلی اراده و تصمیم مسئولان کشور در بالاترین سطوح حکومتی، مدیریت روند حقوقی را تسهیل می‌کرد، در مرحله دوم به دلیل روند برجام در حوزه میدانی ورود نیروهای میانی و عملیاتی می تواند موجب اشکالات و اخلال‌های پیش‌بینی‌ناپذیر شود. البته این حساسیت برای آژانس بین‌المللی انرژی اتمی هم وجود خواهد داشت؛ چراکه با ورود بازرسان و تکنوکرات‌های این سازمان به مرحله سطوح محدودسازی و پیشینه فعالیت‌های هسته‌ای و درنهایت اعلام اجرای تعهدات و صلح‌آمیزبودن فعالیت‌های هسته‌اي ایران، با توجه به نبود اشراف کامل بازرسان بر ذات عملیات خود و چارچوب کلی و سیاسی برجام می‌تواند موجب بروز اختلاف‌نظرهای تکنیکی در این روند شود و اساس توافق را تحت‌الشعاع قرار دهد. در چنین شرایط حساسی، باید حداقل از سوی تهران شخص «علی‌اکبر صالحی»، رئیس سازمان انرژی اتمی ایران، به عنوان بالاترین مقام مسئول در حیطه سیکل اجرائی برجام که به لحاظ حقوقی- سیاسی نیز بر اساس این روند اشراف کامل دارد، در تمامی مراحل تکنیکی، مدیریت کاملی را بر زیر مجموعه خود اعمال کند و همواره پل اصلی ارتباطی با بازرسان و مسئولان آژانس در صحنه میدانی روند اجرائی باشد.
این ضرورت عملی، دقیقا منطبق با همان الزامی است که براساس آن هم‌اکنون در آمریکا، اوباما و کری، به عنوان مسئولان اصلی این پرونده و توافق انجام‌شده، خود شخصا بر تمام مراحل نظارت کامل دارند و اجازه عکس‌العمل‌های نسنجیده را به نیروهای میانی نمی‌دهند. این پرونده و توافق انجام‌شده بیش از آنچه یک اقدام موضعی و تاکتیکی باشد در چارچوب مناسبات قدرت در حوزه داخلی و روابط خارجی، ماهیت وجودی خود را نشان می‌دهد، به همین دلیل نیروهای بازدارنده در هر دو سوی قضیه، می‌توانند گاهی منافع سیاسی خود را بر منافع ملی ارجح بدانند و در مقاطعی دست به تحرکات اخلال‌گرایانه بزنند. در چنین شرایطی است که مصلحت ملی اقتضا می‌کند مسئولان سیاسی که بعد از یک دوره پرتنش توانسته‌‌اند توازن قوا را در عرصه‌های ملی و بین‌المللی به سمت مصالحه و رسیدن به توافق مرضی‌الطرفین پیش ببرند، همچنان باید بر پروسه‌های اجرائی در جزئیات پرونده نیز نظارت کامل و تعیین‌کننده خود را اعمال کنند. پرونده هسته‌ای و برجام، ورای توافق، در کلیات خود می‌تواند در پروسه اجرائی با اخلال و کارشکنی در دو سوی میدان بازی مواجهه شود و همچنین با توجه به ابهامات موجود در جریان اجرای تکنیکی قادر است بن‌بست‌های پیش‌بینی‌نشده‌ای را موجب شود. اهمیت این موضوع برای هر دو طرف توافق و همچنین آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ایجاب می‌کند مقامات ارشد و مسئول، نظارت و مدیریت کامل خود را بر مراحل مختلف اعمال کنند و در صورت بروز اختلاف پیش از آنکه نیروهای میانی و اجرائی گره‌های کوری بر روند اجرائی بزنند، این رهبران در بالاترین سطوح سیاسی با رفع اختلافات موجود، مانع از بن‌بست‌های احتمالی شوند.
منبع: روزنامه شرق
گزارش خطا
نظر شما
آخرین اخبار