المانیتور: برنامه‌های ترکیه برای جلوگیری از قدرت‌گیری کردهای سوریه

از همان آغاز عملیات نیروهای نظامی روسیه در سوریه، اکثر قریب به اتفاق تحلیلگران اشاره می کردند که این روند، بیش از همه ترکیه را در شرایطی دشوار قرار خواهد داد. از سوی دیگر، آنکارا به واسطه نزدیکی روابط آمریکا با کردهای سوریه، در این جنبه از ماجرا نیز با بحران مواجه است. به این ترتیب، مسئله کردها یک بار دیگر و به شکلی متفاوت بر سیاست خارجی ترکیه تأثیرگذار شده است.

به گزارش «تابناک»، پایگاه تحلیلی «المانیتور» در مطلبی به بررسی رویکرد دولت آنکارا در قبال کردهای سوریه پرداخته و استدلال می کند که نوع رابطه ترکیه با آن ها، در عمل از سیاست های این کشور نسبت به آمریکا و همچنین روسیه تأثیر پذیرفته و بر آن تأثیرگذار است.

در این مطلب آمده است:

این روزها، رمزگشایی از سیاست ترکیه در قبال سوریه، کار آسانی نیست. سیاست داخلی ترکیه که بر اساس منازعه با حزب کارگران کردستان (پ.ک.ک) جهت دهی شده و سیاست خارجی این کشور که اکنون باتلاق سوریه گرفتار آمده، به شدت در هم تنیده و در راستای انتخابات اول نوامبر جهت دهی شده است.

ترکیه یک بار دیگر در موضوع مبارزه با گروه تروریستی داعش، در تقابل با آمریکا قرار گرفته؛ زیرا به عقیده آنکارا، واشنگتن از سیاست خود مبنی بر آموزش نیروهای کرد میانه رو سوری دست کشیده و در عوض، برای ائتلافی از مخالفان سوری سلاح می فرستد که شاخه سوری «پ.ک.ک» نیز جزئی از آن است. 

اما این بار، نگرانی ترکیه از جانب روسیه نیز هست؛ زیرا این کشور به یک طرف مستقیم در بحران سوریه تبدیل شده و برنامه های ترکیه برای ایجاد منطقه پرواز ممنوع را با چالش مواجه ساخته است. ترکیه که نمی خواهد به طور مستقیم با روسیه درگیر شود، تاکنون خود را به مخالفت با تماس های مسکو با کردها محدود کرده است.

ناامیدی آنکارا از آمریکا، در حال تشدید است. واشنگتن نمی خواهد شاهد این باشد که کردهای سوریه به متحد روسیه تبدیل شده و در نتیجه، به حمایت از دولت دمشق متمایل شوند. در نتیجه، واشنگتن تصمیم گرفته با کردها همکاری کند. در راستای دستیابی به همین هدف بود که ایالات متحده اخیراً تصمیم به مسلح کردن ائتلاف جدید مخالفان سوری که شامل حزب کردهای سوریه نیز هست، گرفت. 

ایده این کار، برآمده از تمایل آمریکا به وارد کردن عرب ها به مبارزه با داعش و در عین حال، کاستن از نگرانی های ترکیه درباره حمایت ارائه شده به کردها بود. با این وجود، به نظر نمی رسد ترکیه از این فرمول رضایتی داشته باشد.

ایالات متحده نخستین محموله سلاح و مهمات خود را در تاریخ 11 اکتبر در حسکه سوریه به دست شورشیان رساند. در حالی که آمریکا امیدوار بود افزایش حمایت تسلیحاتی و همکاری با نیروهای محلی، سبب کاهش مداخله روسیه می شود، شدیدترین واکنش از جانب متحد واشنگتن در ناتو، یعنی ترکیه مشاهده شد. احمد داووداوغلو، نخست وزیر ترکیه، در واکنشی خشمگینانه، تمرکز موضع گیری خود را به جای نیروهای مشترک کردهای سوریه (YPG) بر حزب اتحادیه دموکراتیک (PYD) قرار داد.

داووداوغلو در گفت و گو با خبرنگاران گفت: «اگر ما متوجه شویم که کمک ارائه شده به حزب اتحادیه دموکراتیک، در عراق مورد استفاده قرار گرفته و به ترکیه منتقل شده، با این حزب همانطور رفتار خواهیم کرد که با «پ.ک.ک» رفتار می کنیم: آن ها را هرجا باشند نابود می کنیم و آن ها ار میان می بریم».پس از آن، سفرای آمریکا و روسیه نیز به وزارت خارجه ترکیه احضار شده و موضعی مشابه به آن ها ابلاغ شد. 

در ژوئیه 2012، زمانی که کردها کنترل شمال سوریه را به دست گرفتند، ترکیه اعلام کرد که اجازه تشکیل یک «دولت کردی» مشابه آنچه در کردستان عراق وجود دارد را در سوریه نخواهد داد. اما به جای مداخله مستقیم، ترکیه تصمیم گرفته که بر کردها محاصره اقتصادی اعمال کرده و بر کردستان عراق نیز فشار بیاورد و همزمان، به همکاری با دیگر گروه هایی بپردازد که با YPG مقابله می کنند. اما این بار، آنکارا از مداخله مستقیم سخن می گوید.

اگرچه واشنگتن به نگرانی های آنکارا بی توجه نیست، اما انتظار نمی رود که همکاری خود را با کردهای سوریه که از اکتبر 2014 آغاز شده، قطع کند. جان کربی، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا ضمن تأکید بر اینکه سلاح و مهمات آمریکایی در اختیار عرب های سوریه که با داعش می جنگند قرار می گیرد، گفت ایالات متحده ایالات متحده به حمایت از گروه هایی که به گونه ای موثر به مبارزه با داعش می پردازند، ادامه می دهد.

در ماه ژوئیه و در پی آزادسازی تل ابیض از کنترل داعش، ترکیه اعلام کرد اجازه تشکیل یک کریدور کردی را نخواهد داد و با مستقر کردن تانک هایش در مرز، سبب شد ایالات متحده عملیات جرابلس را به تأخیر بیندازد. در حال حاضر، به دلایل تاکتیکی، تمرکز ائتلاف بر منطقه «رقه» است. منابع کردی به المانیتور گفته اند که برنامه ریزی برای رقه، در جریان دیدار مقامات آمریکایی، مقامات منطقه کردستان عراق و مقامات PYD در اربیل اتخاذ شده است. صالح مسلم، رئیس PYD همچنین گفته که 50 تن مهمات آمریکایی برای عملیات رقه در نظر گرفته شده و مقادیر بیشتری نیز در راه است. 

انتظار می رود که بعد از رقه، نوبت دیگر شهرها از جمله الباب، الرای، منبیک و جرابلس باشد. این احتمال که گستره کنترل YPG به سمت شمال تا مرزهای ترکیه امتداد پیدا کند، سناریوی مداخله ترکیه را محتمل ساخته است. اما این بار، خط دوم تنش ها نیز در حومه ادلب و حلب در غرب جرابلس در حال توسعه است که هم اکنون در کنترل جیش الفتح قرار دارد. منبع این درگیری ها، این بار روسیه است. بر این اساس، نگرانی ترکیه این است که مناطق آزاد شده، به دست روسیه بیفتد.

همه این تحولات در حالی رخ می دهد که در داخل ترکیه، این نگرانی وجود دارد که دولت آنکارا در تلاش برای پیروزی در انتخابات، وارد جنگی خارجی شود. موضع ترکیه در قبال سوریه این است که ارتش سوریه نباید نزدیک مرز ترکیه شود و سیطره کردها نیز نباید بر این منطقه برقرار شود. اما سوال ایجاست که پس چه کسی باید مرز 565 کیلومتری ترکیه با سوریه را کنترل کند؟