جزئیات طرح جدید سنای آمریکا برای افزایش فشار بر ایران

هرچند مخالفان توافق هسته ای ایران در کنگره آمریکا نتوانستند در مهلت تعیین شده جلوی اجرایی شدن آن را بگیرند و این توافق از سد کنگره عبور کرد، اما همانطور که انتظار می رفت، این به معنای پایان تلاش ها علیه ایران نبود. در تازه ترین تلاش، مخالفان برجام طرحی را در سنا در دست بررسی دارند که با مطرح کردن مواردی غیرمستقیم، سعی دارد میان سناتورهای حامی توافق شکاف ایجاد کند.

به گزارش «تابناک»، پایگاه تحلیلی «المانیتور» در مطلبی به تلاش جدید مخالفان توافق هسته ای ایران و گروه 1+5 در سنای آمریکا علیه ایران پرداخته و می نویسد در طرحی که سناتورهای مخالف به تازگی ارائه کرده اند، تلاش می شود ضمن جلوگیری از اقدام مستقیم علیه توافق هسته ای، از راه های دیگر به ایران فشار وارد شده و به این ترتیب، عملاً میان حامیان برجام نیز اختلاف انداخته شود.

بر اساس این طرح که توسط نه تن از منتقدان توافق – از جمله دو تن از افرادی که علیه آن رأی داده اند – ارائه شده، مجازات هایی برای عدم پایبندی احتمالی ایران به مفاد توافق و همچنین آنچه «اقدامات دردسرساز» ایران خوانده شده، در نظر گرفته شده و در عین حال، بر افزایش حمایت از رژیم اسرائیل نیز تأکید شده است. حامی اصلی این طرح، بن کاردین، سناتور ارشد دموکرات و عضو کمیته روابط خارجی سنا است.

کاردین در بیانیه ای اعلام کرده: «برجام اجرایی خواهد شد و ما اکنون می بایست تمرکز خود را بر چگونگی موفقیت آمیز بودن اجرای آن از طریق تقویت سیاست ایالات متحده در قبال ایران و همچنین بهبود برنامه ریزی استراتژیک خود برای منطقه بی ثبات خاورمیانه قرار دهیم». 

نکته اینجاست که مفاد این طرح، دموکرات ها را در وضعیت تصمیم گیری دشواری قرار داده؛ زیرا سبب شده شماری از سازمان های لیبرال که نقشی کلیدی در حمایت از برجام در کنگره داشتند، به حمایت از این طرح برخیزند. گروه «جی استریت» که از جمله گروه های لیبرال طرفدار رژیم اسرائیل است، این طرح را تأیید کرده است. یکی از افراد نزدیک به این گروه، این امر را یک «موضع منحصر به فرد» می خواند.

جی استریت در بیانیه خود اعلام کرده: «این طرح، دقیقاً دیدگاه های سیاستگزارانه ای را دنبال می کند که جی استریت بلافاصله پس از رأی گیری ماه گذشته کنگره درباره توافق هسته ای ایران مطرح کرد. گزارش جامع فعالیت های ایران، ارتقای توانایی های تحریمی غیرهسته ای رئیس جمهور و تقویت همکاری های امنیتی و اطلاعاتی کنونی با اسرائیل، گام هایی است که سبب تقویت توافق و هدف اصلی آن مبنی بر جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هسته ای می شود».

در مقابل، شورای ایرانیان آمریکا (نایاک) این طرح را محکوم کرده و آن را غیرسازنده خوانده است. این گروه در بیانیه خود آورده: «در بهترین حالت، ساز و کارهای سرسختانه در نظر گرفته شده در این طرح، نشانه های نمادین توخالی است که هدف اتخاذ موضعی تقابل جویانه تر در منطقه را دنبال می کند. در بدترین حالت، یک دستور کار عملی سیاسی است که سبب ضربه خوردن دستاوردهای دیپلماسی شده و ما را در مسیر فروپاشی توافق به پیش می برد. این یک طرح بد در زمان بد است و می تواند اقدام جدید مخالفان توافق در نظر گرفته شود».

از زمانی که کاردین در اوایل ماه سپتامبر مخالفت خود را با توافق اعلام کرد، با مایکل بنت (سناتور دموکرات ایالت کلرادو) و دیگران مشغول تدوین این طرح بوده است. در نسخه اولیه طرح، مواردی همچون مسلح کردن رژیم اسرائیل به بمب های سنگرشکن و نیز حفظ تحریم ها علیه برخی بانک های ایرانی در نظر گرفته شده بود. اما پس از مذاکره کاردین با دولت اوباما و سازمان های طرفدار توافق، لحن این طرح اندکی تعدیل شد.

به هر حال، این طرح بر لحن تقابل جویانه کنگره در مقابل ایران تأکید می کند و هرچند برخی طرفداران توافق معتقدند تغییر این لحن می تواند به برقراری روابط بهتر با ایران منجر شود، اما دستکم در کوتاه مدت نمی توان انتظار چنین تغییری را داشت. به طور خاص، این طرح بر ضرورت در نظر گرفته شدن یک گزینه نظامی تأکید می کند، از رئیس جمهور می خواهد راهبردی منطقه ای برای مبارزه با ایران تدوین کند و راهی را ایجاد می کند که در صورت عدم پایبندی ایران به مفاد توافق یا افزایش «حمایت از گروه های تروریستی» تحریم ها علیه این کشور تشدید شود.

به جز کاردین، دیگر حامیان این طرح عبارتند از ریچارد بلومنتال، ران وایدن، کریس کونز، چاک شومر، مارک وارنر، کوری بوکر و برایان شاتز که همگی از جمله سناتورهای دموکرات هستند. از این میان، شومر در جریان رأی گیری کنگره درباره توافق هسته ای، علناً علیه آن رأی داد. رابرت منندز، سناتور تندرو دموکرات نیز گفته احتمالاً در نهایت از این طرح حمایت خواهد کرد. 

کاردین می گوید امیدوار است جمهوری خواهان نیز در نهایت با این طرح همراه شوند. یکی از دستیاران باب کورکر، رئیس کمیته روابط خارجی سنا گفته وی این طرح را مطالعه خواهد کرد. با این وجود، بعید است که رهبران جمهوری خواه در هریک از دو مجلس کنگره آمریکا با هرگونه تلاشی که سبب شود دموکرات ها پوششی در موضوع ایران به دست آورند، موافقت کنند. یکی از دستیاران یک سناتور جمهوری خواه می گوید این طرح «طولانی ترین متن قانونگزاری است که به هیچ دردی نمی خورد». گفتنی است دولت اوباما اعلام کرده طرح را مطالعه خواهد کرد و هنوز موضعی درباره آن ندارد.