نگاه روزنامه های ایران به عبور «برجام» از سد کنگره آمریکا

شکست مخالفان توافق در کنگره ی آمریکا و شروع اجرای برجام، محور مشترک بسیاری از تحلیل ها و گزارش امروز روزنامه ها بود که البته در فضای دوگانه مثبت و منفی مورد ارزیابی قرارگرفت.

این گزارش نگاهی به سرخط اصلی خبرها و همچنین نوشته های سرمقاله نویسان و نویسندگان روزنامه های امروز شنبه 28 شهریور 1394 خورشیدی انداخته و مهم ترین موضوع های مورد توجه این روزنامه ها را بررسی کرده است. 

«از پاره کردن برجام تا تماس تلفنی با تهران» عنوان گزارش روزنامه ی «اعتماد» بود. به نوشته ی این روزنامه، شامگاه چهارشنبه امریکایی ها به مدت سه ساعت روبه روی تلویزیون های خود نشستند تا دوئل جمهوریخواهان را به شکل زنده تماشا کنند. سی ان ان میزبان مناظره ای بود که در آن جمهوریخواهان تمام تلاش خود را به کار گرفتند تا با توسل به ادبیات های متفاوت، مخالفت خود را با توافق هسته ای به دست آمده با ایران اعلام کنند. برای ناظران بین المللی این مناظره، داغ ترین سوژه ایران بود و نسخه ای که هرکدام از کاندیداها می گویند در صورت راهیابی به کاخ سفید برای برجام خواهند پیچید. نگاهی به کلیت اظهارنظرها نشان می دهد در شرایطی که پاسخ های برخی کاندیداها نشان از ذکاوت دیپلماتیک آنها داشت برخی دیگر موضع گیری هایی داشتند که نشان می داد اطلاعات دقیق آنچنانی از برجام و جزییات توافق فنی و حقوقی به دست آمده با تهران ندارند.

اعتماد افزود: ١١ نامزد برتر جمهوریخواهان در پنجاه و هشتمین انتخابات ریاست جمهوری ایالات متحده، ١١ دیدگاه و رویکرد متفاوت در قبال توافق هسته ای با تهران دارند. ابطال توافق با ایران، برخورد احتیاط آمیز با برجام و تحت نظر گرفتن اقدام های ایران سه راهکار متفاوتی بود که از زبان ١١ هم حزبی در خصوص چگونگی مواجهه با پرونده هسته ای به برجام رسیده ایران شنیده شد. در حالی که جمهوریخواهان در دو مجلس نمایندگان و سنا مخالفت صد درصدی خود با برجام را اعلام کردند اما در مناظره شامگاه چهارشنبه رویکرد هیچ دونفری از جمع جمهوریخواهان در مقابل ایران شبیه به هم نبود. توافق هسته ای با ایران اصلی ترین دستاورد باراک اوباما در حوزه سیاست خارجی است و همین مساله بر حساسیت جمهوریخواهان به این توافق افزوده است. با اینکه پیش بینی می شد جمهوریخواهان رویکردهایی تقریبا مشابه اتخاذ کنند اما نکته تعجب آور این مناظره چند دستگی میان آنها در مواجهه با مهم ترین پرونده سیاست خارجی امریکا و نخستین توافق با ایران در چهار دهه گذشته بود.

روزنامه ی «ایران» هم در این باره از آغاز رسمی اجرای «برجام» در آمریکا خبر داد و نوشت: فرصت دو ماهه مخالفان امریکایی توافق هسته ای پنجشنبه گذشته، همزمان با سومین شکست آنها در به رأی گذاشتن طرح «رد برجام» در کنگره به پایان رسید تا به این ترتیب «کاخ سفید» خود را مهیای اجرای توافقات به دست آمده با ایران کند. سناتورهای جمهوریخواه امریکا روز پنجشنبه بعد از جدالی 60 روزه با همتایان دموکرات خود و در حالی که طی دو رأی گیری پیاپی نتوانسته بودند حد نصاب کافی برای به تصویب رساندن طرح «کفایت بررسی و رد برجام» را به دست آورند در گام آخر هم شکست خوردند و با وجود برتری عددی در «سنا » و مجلس نمایندگان نسبت به حزب رقیب خود نتوانستند متن «برجام» را به رأی گیری در صحن «کنگره» بکشانند؛ اتفاقی که به «باراک اوباما» فرصت داد، اجرای توافق را بدون نیاز به استفاده از حق «وتو» کلید بزند.

به گزارش ایران، مقامات کاخ سفید به استقبال اتفاقات کنگره که حکم به اجرای توافق می داد، رفتند. به گزارش «وب سایت» وزارت خارجه امریکا، «جان کربی»، سخنگوی وزارت خارجه امریکا ساعتی پس از شکست سومین تلاش قانونگذاران جمهوریخواه مجلس سنا برای ختم بررسی «طرح رد توافق هسته ای» و اعلام رأی گیری درباره آن در صحن علنی «سنا» در کنفرانسی خبری تأکید کرد که تمرکز دولت باراک اوباما بر اجرای سند «برجام» معطوف است.

روزنامه ی «آرمان» هم در یادداشت «آینه برجام در آمریکا» با اشاره به پیروزی دموکرات ها بر جمهوریخواهان در کنگره آمریکا نوشت: برجام در آمریکا در نقطه آغاز جدیدی پایان یافت؛ نقطه ای که بسیار درخشنده در تاریخ سیاسی ایالات متحده آمریکا خود را به نمایش خواهد گذاشت، چراکه در آن نودموکرات های اقلیت در حزب دموکرات بر اکثریت جمهوری خواهان در کنگره ایالات متحده آمریکا پیروز شدند. به رغم تمامی نقدهایی که به اوباما وارد بود، وی به وعده خود عمل کرد و با سیاست ورزی صبورانه و در عین حال موثر در حزب دموکرات و کنگره ایالات متحده آمریکا یک شکست واضح را برای جمهوری خواهان به ویژه نومحافظه کاران آمریکا در کنگره ای که پس از جنگ جهانی دوم قوی ترین کنگره جمهوری خواه محسوب می شد فراهم کرد. امروز ممکن است بسیاری از سیاستمداران آمریکا نخواهند که این نکته قدرتمندانه دیکته شده ناشی از متن وقایع سیاسی در نظام منطقه ای و بین المللی را پذیرا باشند.

به تحلیل این روزنامه، آینده برجام به طور نسبی مناسب است و آنچه آینده برجام را نشان خواهد داد بیش از آنکه کاندیداهای ریاست جمهوری ایالات متحده آمریکا و امکان موفقیت آنها برای فتح کاخ سفید باشد چگونگی اجرای برجام در دو ساله آینده توسط ایالات متحده آمریکا و جمهوری اسلامی ایران است. بر اساس این درک است که به سرعت مسئول اجرای برجام از سوی ایالات متحده آمریکامشخص و سیستم معین ماموریت پیدا می کند که برجام را عملیاتی نماید.

روزنامه ی «جام جم» که کاریکاتوری از اوبامای پیروز را در صفحه ی نخست خود منتشر کرده است، در این خصوص نوشت: در همان روزی که نامزدهای جمهوریخواه انتخابات سال آتی ریاست جمهوری آمریکا برای آینده برجام خط و نشان می کشیدند و هر یک از ابتکار خود برای عدم اجرای توافق هسته ای در صورت پیروزی سخن می گفتند، سومین تلاش جمهوریخواهان برای رد توافق هسته ای در سنای آمریکا با 56 رای موافق در مقابل 42 رای مخالف مواجه و به دلیل نرسیدن به حد نصاب 60 رای مثبت، شکست خورد و بر همین اساس دولت اوباما، فرآیندهای اجرایی شدن برجام را آغاز کرد. 

جام جم همچنین در بخشی از این گزارش به نقل از «واشنگتن پست» نوشت: دولت آمریکا، برای اجرای برجام آماده شده و اوباما احکام لغو همه تحریم های آمریکایی مرتبط با برنامه هسته ای ایران را 18 اکتبر (26 مهر) صادر خواهد کرد. احکام مذکور تا زمان مقرر که در برجام «روز اجرا» نامیده شده است و آژانس بین المللی انرژی اتمی نیز پایبندی ایران به همه تعهداتش را تائید کند، اجرایی نخواهد شد. مقامات ارشد دولت اوباما گفتند که فرآیندهای مذکور، از ماه آینده آغاز شود اما ممکن است تا سال 2016 به طول انجامد. 

روزنامه ی «فرهیختگان» نیز نوشت: جان کری، وزیر امور خارجه آمریکا نیز دیروز طی یک حکم رسمی، ناظر وزارت تحت ریاستش را برای پیگیری مراحل اجرایی «برجام» تعیین و درنتیجه این حکم رسما دولت آمریکا اعلام کرد که اجرای برجام را آغاز خواهد کرد. 

فرهیختگان همچنین به ادامه ی تلاش های جمهوریخواهان برای جلوگیری از اجرایی شدن برجام اشاره کرد و نوشت: در این شرایط باز هم جمهوری خواهان آمریکا به خصوص در سنای این کشور به دنبال یافتن راهی برای مقابله با اجرایی شدن «برجام» هستند. سناتور میچ مک کانل، رهبر اکثریت جمهوری خواه سنا در اظهارنظری گفته است که او با همکاران همفکرش به دنبال طرح قانونی هستند که به عنوان مکمل «برجام» مطرح شود و در آن شرط ابتدایی برای اجازه اجرا به رئیس جمهوری آمریکا این است که ایران دست از تهدید اسرائیل بردارد و زندانیان آمریکایی خود را آزاد کند. 

در برابر روزنامه هایی که نتیجه ی بررسی برجام را عبور از سد کنگره و جمهوریخواهان تلقی کردند و به موضوع شروع اجرای برجام از سوی کاخ سفید پرداختند، دسته یی از روزنامه ها تلاش کردند تا نتایج کنگره را در فضایی منفی ارزیابی کنند.

«کنگره رشوه خوار» عنوان روزنامه ی «جوان» بود. به ادعای این روزنامه، در حالی که رئیس جمهور امریکا در وزارت خارجه این کشور مهمان جشن کوچکی بود که وزیر خارجه اش بعد از آخرین تلاش بی‏ثمر جمهوریخواهان برای رد توافق هسته ای تدارک دیده بود، یکی از سناتورهای جمهوریخواه امریکایی زمزمه های دریافت رشوه برخی سناتورهای امریکایی از عربستان سعودی را برای به شکست کشاندن موافقتنامه هسته ای ایران تأیید کرد تا فعلاً در این کشمکش داخلی عیش دموکرات ها کامل شود. به این ترتیب بازی کنگره که از مدت ها پیش و به ویژه پس از توافق بر سر برجام، فضای رسانه ها را با کم و زیاد شدن شمار سناتورهای موافق و مخالف درگیر کرده بود، حالا به موضوع رشوه خواری سناتورهای خائن نیز آلوده شد.

به نوشته ی این روزنامه، سنای امریکا روز پنج شنبه در آخرین روز فرصت 60روزه کنگره برای اعلام نظر در مورد توافق هسته ای، بار دیگر برای ‏بررسی برنامه جامع اقدام مشترک تشکیل جلسه داد و در نهایت برای سومین بار نتوانست طرح کفایت بررسی و رد برجام را ‏تصویب کند. با این حساب باراک اوباما، رئیس جمهور امریکا امکان اجرای توافق را بدون آنکه نیازی به استفاده از حق وتو ‏داشته باشد، یافته است.

روزنامه ی «کیهان» نیز در گزارشی با عنوان «اوباما باخت2 به3 را جشن گرفت!» در حالی دولت معتقد است حریف را در مذاکرات هسته ای با نتیجه 3 بر 2 شکست داده است، دیپلمات های آمریکایی رسیدن به توافق وین را در وزارت امورخارجه این کشور و با حضور باراک اوباما جشن گرفتند!

همچنین در یادداشت کیهان می خوانیم: فتح الفتوح و برد 3 بر 2 و توافق قرن و... خواندن برجام از سوی مقامات دولت و تیم مذاکره کننده کشورمان هم حلوا حلوایی است که دهان را شیرین نمی کند. آمریکایی ها در طول حدود دو سال مذاکره نشان دادند به معنای واقعی کلمه روی اصول خود ایستاده اند! آنان از ابتدا اصل را بر بی اعتمادی مطلق گذاشتند و خروجی مذاکرات نیز کاملاً بر این اساس استوار است. با اجرای برجام، ایران باید گام هایی بردارد که متاسفانه قریب به اتفاق آنها غیرقابل بازگشت است و حریف که از قضا سابقه ای پر و پیمان در بدعهدی دارد، می تواند با ادعاهایی واهی و تکراری از تعهدات خود سر باز زند و همان چهار تا قول نصف و نیمه درباره توقف - وجه بفرمایید توقف و نه لغو- تحریم های هسته ای را هم زیرپا بگذارد. کافی است آژانس اعلام کند توضیحات ایران درباره پی.ام.دی -یا همان ادعای جنبه های احتمالی نظامی برنامه هسته ای ایران- کافی و راضی کننده نیست. به همین راحتی! پایبندی واشنگتن بر اصل بی اعتمادی تا حدی است که علی رغم همه تمهیدات، در نهایت مکانیسم ماشه را برای بازگشت فوری تحریم ها اندیشیده و در توافق گنجانده است.

با نزدیک تر شدن به انتخابات مجلس و خبرگان، شاهد بازتاب های بیشتری از اظهارنظرهای چهره های سیاسی در خصوص باید و نبایدهای این انتخابات هستیم. امروز سخنان آیت الله «اکبر هاشمی رفسنجانی» یکی از محورهای اصلی روزنامه ها بود.

به نوشته ی روزنامه ی «ابتکار»، رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام، مخالفان برجام در کشور را «تندروهای مخالف منافع ملی و مردم» دانست و گفت: اگر بخواهند نظر موافق و مخالف خود را تا انتخابات اسفند ماه، ادامه دهند، مردم می فهمند و با حضوری مشابه انتخابات 92 ، درس بزرگی به افراطی ها می دهند.

به گزارش ابتکار، آیت الله هاشمی رفسنجانی، انتخابات اسفند را برای هر دو مجلس خبرگان و شورای اسلامی بسیار مهم توصیف کرد و گفت: بسیاری از شخصیت های معتبر، با سواد و تجربه دیده را می شناسیم که آماده حضور در انتخابات هستند و مردم بیشتر از همه منتظر اسفند ماه هستند تا حماسه سیاسی را تکرار کنند.

وی با هشدار نسبت به هر اقدامی که باعث ناامیدی مردم در جهت عدم حضور در انتخابات می شود، افزود: عقلای قوم باید توجه داشته باشند که برگزاری انتخابات باشکوه برای کشور و انقلاب مهم است، چون انقلاب اتمام حجت خدا به مردم ایران است که باید همه چیز در شان یک جامعه اهل بیتی باشد. 

«آفتاب یزد» نیز در بازتاب اظهارات رییس مجمع تشخیص مصلحت نظام با یادآوری فضای جامعه در روزهای قبل از برگزاری انتخابات ریاست جمهوری و نگرانی یک جریان خاص از موج انقلابی مردم می نویسد: مستند این ادعا، حرف های یک عضو دولت سابق بود که با ابراز نگرانی از موجی که در جامعه ایجاد شده بود، می گفتند براساس نظرسنجی های ساعت به ساعت ما از سراسرکشور اقبال به فلانی، الان به 70 درصد رسیده و اگر مهار نشود، بعید نیست به90 درصد برسد که تمام رشته های ما را پنبه می کند. 

به گزارش آفتاب یزد، رییس مجمع تشخیص مصلحت نظام، خفقان را در هر شرایطی باعث رنجش عمومی مردم می داند و می گوید: مردم ایران در تاریخ طولانی اسلام و ایران به وظایف خویش عمل کردند و الان وظیفه ما است که با توجه به مجموعه شرایط دور و نزدیک، کشور را بسازیم و زمینه را برای زندگی شایسته مردم فراهم کنیم. 

مساله ی گشت ارشاد و طرح عفاف و حجاب از دیگر موضوع های مورد بحث روزنامه های امروز بود.

«سیاست روز» در گزارشی با عنوان «عفاف و حجاب نیازمند نگاهی نو» نگاهی به طرح جدید جریمه ی 900 هزار تومانی بانوان بدحجاب انداخت.

این روزنامه نوشت: طرح عفاف و حجاب از یک سو در مجلس شورای اسلامی در حال بررسی است و از سوی دیگر نیروی انتظامی با مصوبه هیات دولت طرح گشت ارشاد را اجرایی می کند اما کدامیک از این موارد می تواند موجب اصلاحات عمقی و جدی حجاب در کشور شود؟! 

سیاست روز در ادامه از قول «کاظم جلالی» رییس مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی، نوشت: پیش نویس قانونی تحت عنوان طرح صیانت از عفاف و حجاب را مجلس بررسی و نمایندگان با کلیات آن مخالفت کردند. نکته ای که باید در این مسیر مورد توجه قرار باشد این است که آیا اساساً بحث حجاب و عفاف در حال حاضر نیاز به قانون گذاری جدید دارد یا نه چراکه در حال حاضر ما تقریباً 350 صفحه قانون در مورد حجاب داریم که شاید برخی از تنبیهاتی که در قوانین موجود برای بحث حجاب در نظر گرفته شده بسیار سخت گیرانه تر از آن چیزی است که دوستان ما در این 9 ماده دیدند. 

روزنامه ی آرمان نیز در گزارش خود به اظهارات «سعید منتظرالمهدی» سخنگو و معاون اجتماعی نیروی انتظامی مبنی بر موافقت بیش از50 درصد مردم با ادامه فعالیت گشت ارشاد خبر داد.

آرمان به نقل از وی نوشت: اخیرا پیمایشی را در سطح کشور انجام داده ایم که براساس نتایج آن بیش از 50 درصد مردم کشور با ادامه فعالیت گشت های ارشاد موافق بودند و البته درباره نحوه برخورد عده ای نقدهایی داشتند، اما با کلیات آن موافق بودند. 

به گزارش آرمان، منتظرالمهدی با بیان اینکه در کنار تاکید این نهاد بر راهکارهای فرهنگی برای ترویج حجاب، اگر افرادی به اقدام خود اصرار کنند با آنان به روش سلبی برخورد خواهد شد، افزود: در کشور ما نیز حجاب به عنوان یک هنجار پذیرفته شده و برای داشتن یک زندگی مسالمت آمیز باید هنجارها رعایت شود. 

تیاتر کشور در سال های اخیر با مشکل های متعددی مواجه بوده است. مشکل هایی که حتی در برخی موارد فعالان این عرصه را ناامید و دچار سختی های فراوان کرد. اظهارنظر «مسعود رایگان» بازیگر و پیشکسوت تئاتر در خصوص مشکل های این هنر، محور مشترک برخی روزنامه ها بود.

به گزارش روزنامه ی «قانون»، مسعود رایگان با اشاره به مشکل های فراوان تیاتر ایران می گوید: برخی اتفاقاتی که در تئاتر ایران رخ می دهد را در هیچ کجای دنیا نمی توان دید و بدعت هایی در این حوزه پایه گذاری شده که مشخص نیست کدام عقل ناسلیمی بانیِ آن بوده است. متاسفانه کمبود سالن به گونه ای است که جوابگوی تمام گروه های نمایشی نیست و باید این وضعیت ساماندهی شود، چون یک تئاتر شهر داریم که آن را یک تئاتر انستیتویی می دانم، به علاوه ی سالن رودکی (تالار وحدت) که کلا برای اپرا ساخته شده و ما از آن برای تئاتر استفاده می کنیم، در حالی که این سالن برای تماشاگر تئاتر نقاط کوری دارد که امکان درست دیدن نمایش را از او می گیرد.

روزنامه ی آفتاب یزد نیز با اشاره به این مساله که هر سال تعداد زیادی دانشجوی رشته هنرهای نمایشی بدون آنکه شغلی داشته باشند به آمار تئاتری های جدید اضافه می شوند و شاید بهتر است آموزش عالی برای این قضیه فکری کند، از قول رایگان نوشت: رشته های هنرهای نمایشی و سینما بسیار حساس هستند و به نوعی نیاز معنوی جامعه را برآورده می کنند، یعنی در شرایطی که مثلا یک دانشجوی موسیقی با ساز سروکار دارد، یک بازیگر با روح ،تن ، استعداد و خلاقیت خود باید کار کند، به همین دلیل نابه سامان بودن شرایط وضعیت را با معضل جدی تری روبرو می کند. رایگان که در کنار فعالیت های هنری خود با ترجمه هایی که انجام داده، نویسندگان جدید را به ادبیات نمایشی ایران معرفی کرده است، گفت: نمی دانم چه سیاست گذاری ای بر جریان تئاتر کشور حاکم است، چون خروجی هایی که بیرون می آیند اصلا درست و جذاب نیستند و ما این روزها حتی آثاری را می بینیم که 30-40 سال قبل تجربه شده بودند و در اروپا هم از آن عبور کرده اند، اما حالا دوباره به همان زمان برگشته ایم. 

درگذشت آیت الله خزعلی و پدر شهیدان جهان آرا، اعتراض ها به افزایش خشونت در مسجد الاقصی، وقوع حادثه هایی دیگر در مکه و ... از دیگر محورهای روزنامه های امروز بود.