مشروح مذاکرات کمیسیون برجام که با حضور علی اکبر صالحی برگزار شده است از صدا و سیما پخش شد.
به گزارش خبرآنلاین اهم اظهارات صالحی در ادامه می آید:
تشکر می کنم از اولیا محترم کمیسیون بررسی برجام که این فرصت را ایجاد کرده اند در ارتباط با ابهاماتی که در اذهان شکل گرفته در زمینه ابعاد فنی پاسخ هایی را بدهم. بارها در صحن علنی و کمیسیون های مجلس توضیحاتی داده شده است. بازهم هرچقدر لازم باشد توضیحات را ارائه خواهیم کرد. ببینید عزیزان ما دلمان می خواست تمام تصمیمات را خودمان بگیریم و اصلا این مذاکرات نمی بود. طرح جدید و طرح موجود را پیش می بردیم. یا نطنز را هرچقدر که دلمان می خواست پیش ببریم. در گذشته 19 هزار دستگاه بود که تصمیم گرفته شد 10 هزار تا کار کند. که مربوط به زمان آقای جلیلی و عباسی بود.
سازمان انرژی اتمی در تصمیمات بزرگ خودکار کار نمی کند و در چارچوب نظام کار می کند نه دولت. بنابراین اینکه اولا بنده هم پاسخم در زمینه مسائل فنی است و در سایر حوزه ها دخالت نداشته ام. هرچند از باب اطلاعات خودم اطلاعات در زمینه تحریم ها و بازرسی ها می دهم.
آقای ابوترابی سوال خوبی کردند که اگر تحریم نبود چگونه اقدام می کردیم؟ الان در شرایط حساسی هستیم و این کمیسیون عهده دار ماموریت تاریخی است. ببینید، سازمان انرژی اتمی از سال 53 شروع شد و بعد از انقلاب بنا به دلایل جنگ تحمیلی و رفتن فرانسوی ها و غیره فعالیت ها متوقف و جزو اولویت های کشور قرار نگرفت.
تا بعد از جنگ که کشور تصمیم گرفت و شروع کردند که چگونه نیروگاه بوشهر را راه اندازی کنند، به کشورهای مختلف سفر کردند و آمریکا در این زمینه فشارهایی می آورد. نهایتاً منجر شد یک فرصت طلایی پیش آمد و عزیزان آن زمان استفاده کرده و روس ها برای ساخت بوشهر اعلام آمادگی کردند . امیدواریم امسال یا سال دیگه تحویل موقت آن دائم شود.
آن زمان به استناد اینکه در جنگ تحمیلی شرابطی پیش آمد، در نیروگاه گفتند که اگر ما این را ساختیم باید در چرخه سوخت آنهم فعالیت کنیم. همه اقدامات بعد از جنگ اقدامات درونی و بومی و به اتکا توانمندی های درونی و با حمایت های نظام و دولت بود.
بچه ها زحمت کشیدند و در چرخه سوخت از اکتشاف تا سوخت کار کردند. در برخی زودتر به نتیجه رسیدند و برخی هم با تاخیر انجام شد. اگر ما الان همه آستانه های فناوری را طی کرده ایم. یعنی اگر اکتشاف را بلدیم، مقداری در تحقیقات ری اکتور کار کردیم در آب سنگین کار کردیم و بلدیم و رسیدیم به همه آستانه ها و الان در شرایطی قرار داریم که می خواهیم این فناوری را توسعه دهیم صرف نظر اینکه در مذاکره با 5+1 هستیم یا خیر.
این ها دو دو تا چهارتا است. اگر می خواهیم به ظرفیت غنی سازی قابل توجهی برسیم باید کرش ماشین های ما کمتر از 1درصد باشد. در صورتی که در دنیا کمتر از 1 درصد است. از سال 69 روی این ماشین ها کار کردیم و کرش هنوز روی این ماشین ها 12درصد است.
یکی از دلایلی که کرش در سال 91 بالا رفت به دلایل سیاسی بوده است. گفتند که ما تعداد ماشین را زیاد کنیم که در مذاکرات از جایگاه خوبی برخوردار باشیم. استدلال استدلال سیاسی بود نه اقتصادی. ما در یک سیر تحولی حرکت می کنیم.
مواد اولیه نا مرغوب را بردند و منتاژ کردند و کرش بالا رفت زحمت کشیدند تا ببینند چگونه می توانند آن را کاهش دهند الان کرش ها 12درصد است و اقتصادی نیست.
اگر می خواستیم علی رغم این بحث 5+1 حرکت کنیم می بایست از الان به بعد که دست یابی پیدا کردم با یک دیدگاه سیاسی اقتصادی صنعتی و توجیهی و غیره وظیفه داریم به گونه ای به همه آرمان ها و ماموریت ها برسیم با حداقل هزینه. ملت که از ما نمی خواهند با هزینه زیاد این ااقدام رخ دهد.
سال 88 که وارد سازمان شدم، از دانشگاه تربیت مدرس دعوت کردیم که و به آنجا آمدند برای انجام پروژه که برنامه ده ساله بگذاریم که چگونه وارد عرصه صنعتی شویم.
من یک خواهش دارم که برای حرف ها سند بخواهید. ادعا می شود که من در زمان خودم این کار را کردم و شما سند بخواهید. صرف گفتار مبنای قضاوت قرار نگیرد.
آی آر 1 را به گونه ای آرام آرام کنار بگذارید و سانتریفیوژ هایی که خودمان تولید کردیم را وارد عرصه کنید.
سال آخر 88 بود که سانترفیوژ های پیشرفته را به نمایش گذاشتیم که گفتیم همچین ماشین هایی با همچین سو هایی داریم.
یک بار که خدمت رهبری رسیدم گفتند چرا ماشین های پیشرفته به کار گرفته نشد. گفتم من که رفتم به یک مسئولیت دیگری.
باید هزینه ها را به حداقل می رساندیم و عامل سیاسی و اقتصادی را در نظر می گرفتیم. چه 5+1 باشد چه نباشد در چارچوب اقتصادی و سیاسی می رفتیم جلو
در گذشته گزارشی به آژانس دادیم و روی پلوتونیم کار کردیم روی تولید فلز اورانیوم کار کرده و مستند سازی کردیم. یاد گرفتیم که چگونه پلوتونیم تولید کنیم. نظام تصمیم گرفت که به آژانس اعلام کنید که ما دیگر دنبال فرایند پلوتونیم نیستیم تا زمانی که خودمان اعلام کنید. اینها مربوط به سال 2003 است. مثلا ما لیزر غنی سازی کردیم و به آژانس اعلام کردیم که دیگر این کار را نخواهیم کرد.
نظام با ملاحظاتی که داشتند گفتند دیگر غنی سازی نخواهیم کرد و به دنبال سانترفیوژ خواهیم رفت.
سانتریفوژ که متداول ترین شیوه غنی سازی است ما به دنبال آن رفتیم. از سال 2002 تا به امروز هیچ وقت ایران نگفته که از حقش تا ابد صرف نظر می کند. داوطلبانه اعلام کرده اند مواردی را همش تا ابد نبوده است.
آن موقع پرتوکل الحاقی را هم داوطلبانه اجرا کردیم و گفتیم خودمان 20درصد را تولید خواهیم کرد.
در مورد ای ار وان سال 69 این ماشین ها از بازار سیا به ایران آمد. سال 76 توانستیم دو ماشین را بچرخانیم، بعد زنجیره سه ماشین و 19 تایی در سال 78 شد. یعنی میشه 9 سال از زمانی که وارد کردیم و به این زنجیره رسیدیم.
7 سال طول کشید ماشینی که داشتیم را بتوانیم بچرخانیم. الان خیلی پیشرفت داشته ایم. ماشین های ای ار 2 سال 84 شروع شد و سال 86 گاز دهی شد
در سال 87 ای ار 2 ام طرحی آن شروع شد. اما با تجربه ای که از ای ار 2 گرفته بودیم و در سال 88 به سرعت نامی خودش رسید و در سال 90 زنجیره های خودش رسید.
ای ار 2 ام از اواخر سال 90 زنجیره 154 تایی آن آغاز شد. صالحی: ای ار 4 تقریبا هم جنس ای ار 2 ام است. از سال 86 شروع شده است فعالیت طراحی آن، سال 87 اولین ماشین آن نصب و گازدهی می شود و سال 88 تست های فرایندی آن از 89 تا 90 زنجیره های میانی آن نصب می شود. زنجیره شاهد در سال 90 راه اندازی می شود.
ای ار 4 از سال 86 شروع و سال 92 زنجیره 164 تایی آن نصب می شود.
ای ار 6 طراحی آن از سال 89 آغاز شده است و 90 گازدهی اولین ماشین می شود و در 92 آغاز زنجیره 10 تایی آن می شود. ای ار 8 طراحی سال 90 شروع و تست های مکانیکی سال 92 شروع می شود.صالی: 8 تا 9 ماشین سانتریفیوژ کار کردیم و وقتی تجربه کشورهای دیگر را در نظر می گیرم روسیه در 60 سال گذشته تنها 3 ماشین را به کار گرفته اند.
درباره آب سنگین اراک گفت: 20دردصد در سال 88 شروع شد. زمانی که بنده وارد سازمان شدم مهندس آقازاده نامه ای به البرادعی نوشته بود مبنی براینکه ما سوخت راکتور مان روبه پایان است و تقاضا داریم از طریق آرژانتین برای ما تهیه کنید
آقازاده تقاضای سوخت را در سال 88 کرده بود و شهریور ماه به آژانس رفتیم و از البرادعی خواستیم که مقدمات را انجام دهد. او نامه ای غیر رسمی نشان داد که روسیه و آمریکا نوشته بودند و گفته بودند ما به شرطی تامین می کنیم که شما یکسری شروطی را قبول کنید.
سپتامبر آن سال به ایران برگشتم و به خدمت احمدی نژاد رسیدم و گفتم که به ما سوخت 20درصد نمی دهند و سوخت نیروگاه در حال اتمام است.
گفتم فرصتی نداریم و گفت چه کنیم و من گفتم در چارچوب مقررات بین المللی برآورد اولیه 25 میلیارد تومان هزینه دارد و گفتم شما هم باید اجازه بدهید و تصمیمات لازم گرفته شد و ما کار را شروع کردیم.
مهندسان شیمی و مکانیک و از جمله شهید شهریاری را جمع کردیم و یک سری اقدامات را برای اولین بار انجام دادیم. هفته ای یک جلسه داشتیم. سال 88 شروع کردیم و تجهیزات کارخانه را پیش بینی کردیم و برخی را زود خریداری کردیم و در داخل هم سفارش دادیم
شهید شهریاری فرزند بنده است و ایشان کارمند سازمان نبود. وقتی ما رفتیم جلو دیدیم در برخی از این محاسبات گفتیم یکی باید باشد که ما مطمئن باشیم
به شهریاری گفتم که این کار تو است و او قبول کرد. وقتی شهید شد گفتم که کار ما تعطیل شد. او در کنار کارش همزمان آموزش هم می داد.
هزینه تولید 20 درصد 12 میلیارد شد و هزینه آن نصف شد. در رابطه با اراک، تولید آب سنگین اراک در حد آزمایشگاهی سال 63 شروع شد
اولین مجتمع تولید آب سنگین سال 77 بود و در سال 85 به بهره برداری رسید
این آب سنگین اراک سال 63 آقای امرالهی بود. زمان ایشان سانترفیوژها از خارج وارد شد. نیروگاه بوشهر را عقد قرار داد کرد و ماها ادامه دهنده را بودیم.
رئاکتور اراک کسی که اولین مدیرش بود آقای منیری بود که بعد گذاشت و رفت که اوایل سال 89 بود.
تجربه دیگران هم در کار نیاز داشتیم. با روس ها تماس گرفته شد و همراه با آنها طراحی را آغاز کردیم. این طراحی با همکاری روس ها و ایرانی انجام شد. اما این طراحی یک طراحی با پایه قدیمی بود.
هر دو راه را شروع کردیم. رهبری با حمایت هایی که کردند و گفتند که باید مشکل حل شود. این بود که سازمان توانست طراحی رئاکتور را انجام دهد. ما توانستیم هم آب سنگین و هم غنی سازی را به نتیجه برسانیم.
ما در نطنز می خواستیم با در نظر گرفتن ابعاد اقتصادی و سیاسی و صنعتی جلو برویم. باید ملاحظات صنعتی فنی و اقتصادی را در بر می گرفتیم.
آی آر 4 و آی آر 2ام هنوز زیر بار هستند. اینگونه نیست که اراده کنیم وقتی یک سانترفیوژ را ساختیم شش ماه بعد برویم صنعتی کنیم.
ما علاقه داشتیم مذاکرات نمی بود و ما در چارچوب فنی و اقتصادی عمل می کردیم. ما هرکار می کردیم باید ملاحظات اقتصادی و سیاسی را در نظر بگیریم.
ما دوست داشتیم ری اکتور اراک باشد و یکی بهتر بسازیم. من موافق نبودم این تعداد سانتریفیوژ آی آر 1 ساخته شود.
مسائل اینگونه نبود.، من در مذاکرات بودم. آقای جلیلی به گونه ای صحبت کردند که ما 20درصد را کنار می گذاریم.
رئاکتور اراک را ما به کمک روس ها شروع کردند. چینی ها رئاکتوری مشابه ما دارند که تبدیل به موزه شده است. ما استدلال کردیم پلوتونیمی که تولید می شود برای ساخت سلاح نیست.
این حالت ایده آل بود که غنی سازی 20 درصد بود، آب سنگین اراک بود، آن ها هم می آمدند از ما عذرخواهی می کردند و تحریم ها را هم برمی داشتند. اگر شما می توانید بیایید مذاکره کنید.
ما می توانیم کاری کنیم پلوتونیم کمتر از 10 کیلو تولید کنند. بحث ها شروع شد و آنها پذیرفتند که طرح جدید یعنی قلب ری اکتور را ما جدید کنیم.
این قلب رئاکتور اراک قدیم نسبت به اراک جدید چون اورانیوم طبیعی استفاده می کرد تمام قلب را می پوشاند.
ر ئاکتور آب سنگین چند نوع است. اصلا ما چند نوع ری اکترو داریم. آب سنگین، آب سبک و غیره
رئاکتورها هم دسته بندی شده اند بنا به شاخص های فنی خودشان. رئاکتورهای آب سنگین هم به چند طبقه ریز تر تقسیم می شوند. آب سنگین می تواند با اورانیوم طبیعی کار کند و هم می تواند با اورانیوم غنی شده کار کند. اگر با اورانیوم طبیعی کار کند باید دائم اورانیوم تزریق کرد. برای اینکه اورانیوم طبیعی میزان ذخیره قدرت ذاتی که می تواند ببخشد کم است اما اگر غنا را افزایش داد دیگر نمی خواهد به صورت مستمر سوخت را تزریق کرد و یک سال کار می کند.
الان رئاکتور آب سنگین ما چیست؟ رئاکتور آب سنگینی است با غنای بیشتر که حجم قلب کمتر می شود و فضای باز بیشتری ایجاد می شود که می توان انواع تست ها را انجام داد. چینی ها سوخت را به جای میله ای صفحه ای می گیرند.
رئاکتوری که ما خودمان باز طراحی کردیم مورد حیرت آنها قرار گرفته است. شرمن گفت که کارشناسان آمریکایی حیرت زده شده بودند.
در آر اند دی مبنا را آی آر 6 و آی آر 8 گرفتیم. ما آی آر 6 را زنجیره 10 تایی داشتیم که مشکلاتی را داشتیم که برگشتیم به مرحله اول.
ما الآن شروع می کنیم اگر برجام هم نشد کار خودمان می کنیم. اما امروز برجام انجام شد. آی آر 6 را می بریم با میان زنجیره آغاز می کنیم.
ممکن است این میان زنجیره 9 باشد و باید یکی دو سال کار کند. ما می توانیم 8 سال و نیم زنجیره 30 تایی کار کنیم.
ممکن است سال دیگر گاز اورانیوم تزریق کنیم. در فاصله هشت سال باید آی آر 6 و 8 را تولید کنیم. در طول هشت سال تولیدات خود را ادامه می دهیم. وقتی زنچیره19 تایی آن کار می کند باید تولید داشته باشیم.
بعد از هشت سال اعلام کردیم وارد تولید نیمه صنعتی خواهیم شد.
آنها گفتند که اصلا نباید تولید کنید. ما گفتیم این ماشین ها را تولید می کنیم و در انبار می گذاریم. نهایتا پذیرفته شد. در سال 13 ما برنامه داشتیم. گفته ایم نمی خواهیم همه برنامه مان را دنیا متوجه شود.
ما گفتیم از سال 10 به بعد را نمی خواهیم در برجام بیاوریم. ما این را می نویسیم و به آژانس اعلام می کنیم. هیچ کشوری این کار نمی کند و به آژانس اعلام می کنیم.
ما بعد از 10 سال یک برنامه می دهیم و بعد از آن چند کار اتفاق می افتد. ما شروع می کنیم سالن B را می سازیم. ما در نطنز دو سالن داریم. در سالن B کار زیر ساختی هنوز انجام نشده است.
اول سال 11 شروع می کنیم به ساخت سالن ب و ممکن است دو سال طول بکشد.
به احتمال قوی کل سالن ب می شود آی آر 8. اگر آی آر 6 ما به نتیجه برسد در سالن A ذخیره می کنیم. 20 هزار ماشین می توان در آن ذخیره کرد.
آنها اصرار داشتند که ما این مطالب را در برجام بیاوریم و ما آن را قبول نکردیم. ما به آنها تحمیل کردیم که بپذیریند. گفتیم ما برنامه ده ساله را به آژانس می دهیم.
در آن برنامه از سال دهم دیگه 5هزار سو نیست و سوی ما با یک شیبی بالا می رود. یعنی بعد از سال 10 ما سو 5 هزار مان بالا می رود.
ما مجوز مذاکره محرمانه با آمریکا را از حضرت آقا گرفتیم. من سال 2003 گفتم مساله ایران نه مانند عراق حل می شود نه مثل کره شمالی.. بروید نظرات سیاسی من را بخوانید.
من خدمت آقا رسیدم گفتم عمانی ها واسطه گری کردند برای گفت و گو بین ما و آمریکا.
من متولی بحث حل این موضوع در وزارت خارجه نبودم. دکتر جلیلی بود.
آخرین اخبار
