مؤکدات بررسی برجام

روزنامه اطلاعات روز یکشنبه در یادداشتی نوشت: رهبر انقلاب در دیدار با اعضای مجلس خبرگان رهبری سخنان مهمی ایراد کردند که به ویژه در رابطه با توافق وین و یا برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) به بسیاری از بلاتکلیفی ها می تواند پایان ببخشد.

در این یادداشت به فتح الله آملی آمده است: البته رهبری در این دیدار به مباحث دیگری هم اشاره داشتند که اهمیت فراوان مجلس خبرگان رهبری، تشریح اجزای منظومة فکری انقلاب اسلامی، تفاوت ماهوی تعریف حقوق بشر و تروریسم با واقعیت معنایی و وجودی آن و نیز افق و دورنمای پیشرفت در جمهوری اسلامی که همه و همه موضوعات مهمی هستند که با مراجعه به متن سخنان ایشان باید بدان عنایت کرد. در این مقال کوتاه تنها به آن بخش که مربوط به مذاکرات هسته ای است و با توجه به واقعیت زمانی دارای اهمیت بیشتری است اشاره می شود.

شاید بتوان گفت که این اظهارنظر و این سخنرانی نقطة پایانی بر پاره ای از شایعاتی است که در پی چندی سکوت رهبری به راه افتاده بود. چنانکه در روزهای اخیر و به ویژه در فضای مجازی این سکوت را به نارضایتی و حتی مخالفت رهبری با توافق تعبیر کرده و از زبان ایشان شایعاتی را دامن زدند. گرچه دفتر رهبری هفته گذشته طی اطلاعیه ای این شایعات را تکذیب کرده بود و این اطلاعیه از رسانه های مختلف منتشر شد.

فرازهای مهم سخنان رهبری را می توان چنین فهرست کرد:

طرف اصلی ما دولت آمریکاست. اما مسئولان آمریکایی بد حرف می زنند و باید تکلیف این ادبیات کلامی روشن شود. اگر قرار است چارچوب تحریمها حفظ شود پس ما برای چه مذاکره کرده ایم؟ اگر ما در مذاکرات کوتاه آمدیم و برخی امتیازات را دادیم عمدتااً برای این بود که تحریمها برداشته شود وگرنه چه لزومی به حضور در مذاکرات بود؟ ما کار خودمان را می کردیم و می توانستیم از 19هزار سانتریفیوژی که داریم در مدت کوتاهی به 50 یا 60هزار برسیم و غنی سازی 20 درصد و همین طور تحقیقات را ادامه دهیم. اگر قرار است تحریمها برداشته نشود پس معامله ای هم در کار نخواهد بود…

اما در اینجا رهبری به نکته مهمی هم اشاره کردند. پس از بیان این اظهارات، این عبارت را می خوانیم:

البته من معتقدم که دعوای داخلی آمریکا واقعی است و آنها با هم اختلاف دارند اما آنچه رسماً گفته می شود نیاز به پاسخ دارد و اگر پاسخ داده نشود، صحبت طرف مقابل تثبیت خواهد شد. جدای از همة امّهاتی که در این سخنان بود، یک نکتة مهم هم این است که رهبری اشاره داشتند به این که برجام اختلافات داخلی آمریکا را پررنگ کرده است و این اختلاف واقعاً وجود دارد. اما تأکید ایشان این است که وجود این اختلافات نباید موجب آن شود که دولت آمریکا با ادبیاتی صحبت کند که به معنای تحقیر ایران و ایرانی است.

این نکته، نکته مهمی است و برای همة جریانهای سیاسی از جمله مخالفان داخلی توافق که اختلافات داخلی آمریکا را تکذیب و آنها را بازی سیاسی می دانند می تواند فصل الخطاب قرار گیرد. تأکید رهبر انقلاب اما به معنای نادیده گرفتن این اختلاف نیست. بلکه اشاره به این نکتة مهم است که این اختلافات نباید موجب آن شود تا با زبان زور و در مقام تحقیرِ ملت ایران سخن بگویند. 

این نکته که این اظهارات حتی در درون دعواهای سیاسی می تواند تثبیت مواضع تلقی شود باید با زبان دیپلماسی و از طریق دستگاه دیپلماسی کشور در هر موقعیتی پاسخ مناسب داده شود تا مبادا آن را به توافق و شروط توافق اضافه کنند. آنچه مهم است اینست که توافق نباید چارچوبهای جدیدتری پیدا کند و یا محدودیت های تازه تری برایمان بیاورد. این مهم وظیفة وزارت خارجه را سنگین تر می کند تا دربرابر هر اظهارنظر غیرمعقول اقدام به پاسخگویی مناسب نماید.

در ادامة همین اظهارنظر رهبری عبارتی به این مضمون دارند: هیأت حاکمة آمریکا همانند انگلیسی های قرن نوزدهم در مورد ایران سخن می گویند و گویا دو قرن از دنیا و تاریخ عقب هستند. درحالی که دنیا تغییر کرده و ابرقدرت ها دیگر قدرت و توانایی و عرضة این کارها را ندارند. ایران فلان کشور عقب مانده نیست که هر طوری بخواهند بتوانند با آن صحبت کنند…

تمام این اشارات به این دلیل مورد تأکید قرار می گیرد که حتی اگر مقامات آمریکایی و نیز دولت آمریکا برای قانع کردن مخالفان داخلی خود بخواهند از زبان تهدید و زور استفاده کرده و یا همچنان بحث گزینة نظامی روی میز را مطرح کنند باید بدانند که زمان این حرفها گذشته است.

دو نکتة مهم دیگر نیز باید مورد اشاره قرار گیرد و اهمیت آن درک شود. نکتة اول اینکه تأکید رهبری بر انحصار مذاکرات بر موضوع هسته ای به خوبی بیانگر استراتژی جمهوری اسلامی است. یعنی ما ارزش هایمان را فدا یا فراموش نکرده ایم. از مقاومت و یا دفاع از ملت های مظلوم و یا مقابله با سلطه و سیاست های استکباری دست برنداشته ایم و این مذاکرات مقدمة ورود نظام سلطه به فضای فکری انقلاب نیست. نکتة آخری که باید مورد تأکید قرار گیرد، توصیة رهبری به بررسی برجام در مجلس شورای اسلامی است. 

این نکته که مجلس نباید از بررسی برجام کنار گذاشته شود البته با زبان توصیه بیشتر بدین خاطر است که یک سنّت و رویّة نامناسب، بدعت گذارده نشود و اهمیت مجلس که همواره مبنای دمکراسی و مردم سالاری در کشور ما بوده است نادیده گرفته نشود.

بررسی برجام در مجلس شورای اسلامی استمرار یک روند قانونی است. و قدر مسلّم نمایندگان محترم نیز در امری چنین حساس به هیچ وجه گرایش های حزبی و جناحی خود را دخالت نخواهند داد و نباید هم…

این امری ملی است که سرنوشت کشور در آن دخیل است. و لذا به گمان حقیر بررسی برجام در مجلس شورای اسلامی خطری برای آن ایجاد نخواهد کرد. ضمن آنکه روال قانونی در کشور با وجود شورای نگهبان و نیز مجمع تشخیص مصلحت نظام و سپس با توجه به اختیارات رهبری، روالی منطقی است که کارش به بن بست نمی کشد.