توافق هسته ای وین در آینه تاریخ

کنگره آمریکا خود را برای بررسی توافق وین آماده می‌کند؛ توافقی که در صورت تصویب از یک‌طرف زمینه را برای لغو تحریم‌های اقتصادی فراهم کرده و ازطرف‌دیگر با ایجاد رژیم بازرسی‌ها، خیال مذاکره‌کنندگان را از فعالیت‌های صلح‌آمیز ایران راحت می‌کند. در طول تابستان، کاخ سفید بی‌کار ننشست، بلکه برای افزایش حامیان توافق وین و کسب آرای موافقان در دو حزب دموکرات و جمهوری‌خواه، کمپینی را ایجاد کرد. بنابراین اگر نمایندگان سنا و کنگره کمر به رد توافق وین ببندند، اوباما به حق وتوی خویش متوسل خواهد شد.  درحال‌حاضر مخالفان از آرای کافی برای دورزدن وتوی اوباما برخوردار نیستند، رئیس‌جمهوری آمریکا تابه‌حال موفق شده که حامیانش را در کنارش نگاه دارد، اگرچه دراین‌میان نمایندگانی چون چارلز شامر به او پشت کردند و به جمع مخالفان پیوستند. بااین‌حال باید گفت که مخالفان توافق وین هنوز بر مواضع خود سرسختانه ایستاده‌اند.

دونالد ترامپ و تد کروز، دو کاندیدای انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا از حزب جمهوری‌خواه، در حال برنامه‌ریزی برای متحدکردن مخالفان علیه توافق وین هستند، اتحاد مخالفان، در تاریخ ٩ سپتامبر و اعلام آن در نزدیکی ساختمان کنگره.  این مبارزه، مقابله‌ای احساسی با توافقی است که به ادعای مخالفان، خطرات زیادی را به‌همراه خواهد داشت. مخالفان بارها هشدار داده‌اند که توافق وین جهان را در مسیر جنگ قرار می‌دهد و به ایران قدرت دستیابی به تسلیحات پیشرفته را خواهد داد، توانایی‌ای که به گفته مخالفان، تهدیدی جدی علیه موجودیت رژیم اسرائیل است.  به باور منتقدان سیاست‌های باراک اوباما، توافق وین بزرگ‌ترین اشتباه کاخ سفید در حوزه سیاست خارجی بوده و هست. به گفته جان بونر، برداشتن تحریم‌ها موجب دستیابی ایران به میلیاردها ثروت خواهد شد و راه را برای افزایش قدرت ایران فراهم خواهد کرد... .  چنین استدلال‌های جنگ‌طلبانه‌ای از سوی نمایندگان جمهوری‌خواهی چون مارک روبیو، لیندزی گراهام و دونالد ترامپ نیز تکرار شده است. این اولین‌باری نیست که محافظه‌کاران آمریکایی به توافقی بین‌المللی که رئیس‌جمهوری معتدل و میانه‌رو محقق کرده، حمله می‌کنند. تاریخ هیچ‌گاه حملات رونالد ریگان به سیاست مبتنی بر نرمش نیکسون را به فراموشی نمی‌سپارد. کارتر، رئیس‌جمهوری پشین آمریکا نیز در سال‌های ١٩٧٨ و ١٩٧٩ حمله محافظه‌کاران به سیاست‌های آمریکا در برابر پاناما را فراموش نکرده است.  زمانی که رونالد ریگان، به‌عنوان رئیس‌جمهوری آمریکا، سنا را برای تصویب توافق‌نامه (آی‌ان‌اف) توافق‌نامه سلاح‌های هسته‌ای میان برد با شوروی زیر فشار قرار داد، محافظه‌کاران او را به دلیل ضعف در برابر رقیب لعن و نفرین کردند. او در آن زمان به مماشات با دشمنی خطرناک متهم شد.  درحال‌حاضر، مخالفان برای رد توافق وین دلایل متفاوتی ارائه می‌کنند، به باور دسته‌ای از آنها که حامیان سرسخت رژیم اسرائیل‌اند، این توافق تهدید جدی علیه موجودیت اسرائیل است. دیگران نیز با استناد به مفاد توافق‌نامه آن را توافقی بد قلمداد می‌کنند. به اعتقاد مخالفان زمانی که ایران پذیرفت پشت میز مذاکرات بنشیند، مذاکره‌کنندگان آمریکایی باید شرایط سختی را برای ایران لحاظ می‌کردند و جلو تهدیدات احتمالی ایران را می‌گرفتند. در ادامه باید به سه رویکرد اساسی درباره توافق وین بپردازیم: 

١- انترناسیونالیسم (بین‌الملل‌گرایی) به جای یک‌جانبه‌گرایی؛ اصلی که باراک اوباما، رئیس جمهوری آمریکا، از ابتدای دوران ریاستش در حوزه سیاست خارجی آن را لحاظ کرده است. انترناسیونالیسم عنصری است که آمریکا پس از جنگ جهانی دوم هر بار بدان متوسل شد، صلح را به ارمغان آورد. انترناسیونالیسم به معنای تمایل‌نداشتن به استفاده از نیروی نظامی نیست، اما براساس این اصل، نهادها، اتحادیه‌ها و قوانین بین‌المللی در اولویت قرار دارند و هرگونه مداخله‌ای با نظر و بررسی آنها صورت خواهد گرفت.

 ٢- اطلاعات بیشتر، بهتر از داده‌های اندک است؛ این یکی از مهم‌ترین درس‌هایی است که آمریکا از جنگ عراق یاد گرفته است. در حقیقت آمریکا در جنگ عراق با یک شکست اطلاعاتی بزرگ مواجه شد، بوش به بهانه نابودی تسلیحات کشتار جمعی به این کشور حمله کرد، اما چیزی نیافت و خرابی‌های زیادی هم برجای گذاشت. آمریکا درباره ایران به اطلاعات ارائه‌شده استناد نکرد، بلکه همه‌چیز را به ‌کارشناسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و همچنین داده‌های بازرسان این نهاد بین‌المللی سپرد تا اشتباه گذشته بار دیگر تکرار نشود. 

 ٣- کنارگذاشتن گزینه تغییر رژیم؛ آمریکا با حمله به عراق، رژیم صدام‌حسین را به زیر کشید و نتایج آن را دید؛ بنابراین درباره ایران فکر تغییر رژیم را کناری نهاد؛ چراکه به اعتقاد بسیاری از کارشناسان نظام حاکم بر ایران مشروعیت ملی دارد و به همین دلیل بهترین راه، برقرای تعامل با تهران است. این توافق نشان داد دیپلماسی می‌تواند خیلی چیزها را تغییر دهد و همان‌گونه که باراک اوباما گفته بود، جهان را به مکانی امن‌تر برای همه تبدیل کند.